صدانت

نشریه قلم یاران: سید هادی طباطبایی، مؤلف کتاب “حدیث نواندیشان دینی؛ یک نسل پس از عبدالکریم سروش” است. طباطبایی در این کتاب، به پاره ای از آراء سه تن از روشنفکران دینی یعنی ابوالقاسم فنایی، آرش نراقی، و سروش دباغ پرداخته است. او معتقد است که هر کدام از این روشنفکران، ایده های متعددی را در میان آورده اند و هر کدام کوره اندیشه ورزی را در ساحت دین گرم نگه داشته اند. از این روی با توجه به این که ایشان با آراء سه تن از روشنفکران دینی آشنایی به هم رسانده و آنها را مورد بررسی قرار داده است، در این زمینه با ایشان گفت و گو کرده ایم تا صحت و استواری دلایل در این زمینه بر اهل نظر مکشوف شود.

ادامه مطلب “حدیث نواندیشان دینی”

تنها یک کشته داد. یکی از غواصان که برای نجات بچه‌ها رفته بود در مسیر برگشت بی‌هوش شد و جان سپرد. اما ۱۲ نوجوان فوتبالیست و مربی آنها که دو هفته بود به‌خاطر وقوع سیل و انباشت آب در مسیر غار، در انتهای غار به دام افتاده بودند نجات یافتند. یک هفته بود فعالیت‌های نجات در غاری در کشور تایلند در صدر اخبار جهان بود؛ خبرگزاری‌های بزرگ جهانی لحظه‌به‌لحظه اخبار غار را پوشش می‌دادند. اکنون ظرف یک ‌هفته و با یک ‌حادثه‌ی ساده، نام این غار به شهرت جهانی رسیده است و چه فرصتی بهتر از این برای مقامات تایلند – که گردشگری یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی کشورشان است – که بدونِ‌زحمت یک جاذبه‌ی گردشگری جدید با شهرت جهانی در کشورشان ایجاد کنند؟ آیا اکنون شما که این نوشته را می‌خوانید و دو هفته پیش اخبار به ‌دام ‌افتادن ۱۲ نوجوان فوتبالیست تایلندی را از خبرگزاری‌های مختلف شنیده بودید، نام این غار را به خاطر دارید؟ احتمالاً نه. آری در مورد غار «تام لوانگ نانگ نون» سخن می‌گویم. خوب چه اهمیتی دارد؟ حادثه‌ای بود در غاری که با نجات نوجوانان، تمام شد و رفت. اما اگر مقامات کشوری مسئله‌شان توسعه باشد و نگران ارتقاء‌ جایگاه اقتصاد ملی‌شان باشند از هیچ فرصتی برای کشف و ایجاد فرصت‌های توسعه در نمی‌گذرند. ادامه مطلب “تحلیلی از نقش سرمایه‌های نمادین در توسعه: از دختران شین‌آباد تا رهبران جنبش سبز”

فارسی زبانی عقیم

محمد رضا باطنی

دربارهً زیبایی، شیرینی، گنجینهً ادبی و دیگر محاسن زبان فارسی سخن بسیار شنیده ایم. اکنون شاید وقت آن رسیده باشد که با واقع بینی به مطالعهً توانایی های زبان فارسی بپردازیم و ببینیم آیا این زبان می تواند جوابگوی نیازهای امروز جامعهً ما باشد؟ آیا در آن کاستی هایی یافت می شود، و اگر یافت می شود چگونه می توان آنها را برطرف ساخت؟

یکی از ویژگی های زبان، زایایی یا خلاقیت آن است. خلاقیت زبان را از جنبه های گوناگون می توان بررسی کرد ( از جنبهً ادبی، نحوی، واژگانی و شاید هم از جنبه های دیگر). بحث ما دراینجا به خلاقیت یا زایایی در واژگان زبان محدود می شود. زایایی واژگانی به اهل زبان امکان می دهد تا همراه با تغییراتی که در جامعهً آنها رخ می دهد واژه های تازه بسازند و کارایی زبان خود را با نیازمندی های خود متناسب گردانند. ادامه مطلب “مقاله «فارسی زبان عقیم؟» از محمدرضا باطنی”

امیرحسین خداپرست: تقلب علمی از خود (self-plagiarism) به معنای استفاده از آثار قبلی خود در سیاقی جدید بدون اشاره به انتشار آن‌ها در گذشته است. انتحال نیز استفاده از بخش‌هایی قابل ملاحظه از متون دیگران است به گونه‌ای که تلقین اصالت کند. حتی اگر در متن جدید ارجاعاتی وجود داشته باشد، در صورتی که بیان مطلب تغییر چندانی نکند یا مطلب نقل‌شده داخل گیومه گذاشته نشود، متن جدید مصداق انتحال و تقلب علمی است. گرچه هنوز آیین‌نامه‌ی اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه‌ی آثار علمی ابلاغ نشده است، این دو مورد پیشاپیش در برخی نشریات علمی کشور سوءرفتار علمی به شمار آمده است. در این نشریات، یکی از موازین اخلاقی عدم «کپی‌برداری یا تکرار بخش‌های قابل توجهی از مقاله‌ی دیگر» است «حتی اگر مقاله‌ی کپی‌شده مربوط به یکی از نویسندگان مقاله‌ی جدید باشد». یکی از نشریاتی که این عبارات را به‌صراحت در بخش راهنمای نویسندگان خود آورده است نشریه‌ی جاویدان خرد، متعلق به مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران است که در حال حاضر عبدالحسین خسروپناه رییس آن است. ادامه مطلب “«انتحال» را بود آیا که عیاری گیرند؟”

زمانی بود که فیلسوفان ایرانی همچون ابن‌سینا، سهروردی، غزالی و… از مهم‌ترین چهره‌های فلسفی دوران خود به شمار می‌آمدند. آن زمان گذشته است. از آن زمان تاکنون، چهره فلسفه نیز تغییر پیدا کرده است. در دوران معاصر، شاید در پرتو تغییر روزگار، بی‌شماری از سؤالات فلسفی تازه پدیده آمده است و گفت‌وگو‌های زیادی درباره پاسخ‌های پیشین در گرفته است. اینک در همه حوزه‌های فلسفی، از دین گرفته تا زبان و متافیزیک چالش‌ها و سؤالات فلسفی‌ تازه‌ای وجود دارد که مورد بحث و کنکاش فیلسوفان قرار می‌گیرد. متأسفانه، سهم ایران در طرح پاسخ به این سؤالات یا لااقل گفت‌وگو درباره آنها تقریبا صفر است. دیگر فیلسوفان ایرانی چهره‌های مهمی در جهان محسوب نمی‌شوند. برخی بر این باورند که فلسفه اسلامی چنان غنی و ژرف است که بصیرت‌ها و ایده‌های موجود در آن می‌تواند نوری تازه بر سؤالات فلسفی امروزی بیفکند. چه این باور صادق باشد چه نه، حقیقت این است که با وجود صرف هزینه و سرمایه بسیار، فیلسوفان ایرانی نتوانسته‌اند از سرمایه‌ تاریخی خویش در دنیای امروز فلسفه سودی برند. یکی از دلایل اصلی عدم کامیابی ما، به گمان من، این است که بسیاری از فیلسوفان ایرانی، به‌ویژه افراد مهم در سیاست‌گذاری فلسفی در کشور، فهم درستی از فلسفه معاصر ندارند. فهم ما از فلسفه معاصر و چالش‌‌ها و سؤالات موجود در آن بسیار ناچیز است و در بسیاری از موارد تنها کاریکاتوری را از فلسفه معاصر مدنظر داریم. لاجرم نظریات فلسفی معاصر را پهلوان‌پنبه می‌کنیم و می‌خواهیم به جای پرداختن به فلسفه معاصر، با پهلوان‌پنبه‌های خودساخته درگیر ‌شویم. ادامه مطلب “ما و آسیاب‌های بادی‌ فلسفی”

مناظرۀ تلوزیونی علی کریمی و محمدرضا ساکت (فیلم این مناظره)، دبیرکل کنونی فدراسیون فوتبال، در برنامۀ تلویزیونی نود در برگیرندۀ نکات بسیاری از منظر منطق و اخلاق بود. با توجه به انعکاس این مناظرۀ تلویزیونی در فضای مجازی و واکنش و موضع‌گیری افراد و شخصیتهای بسیار نسبت به آن، قصد دارم به نکته‌ای در این زمینه اشاره کنم.
نویسنده بر این باور است که همدلی مردم با علی کریمی و پذیرش بیشتر حرفها و ادعاهای او نسبت به طرف مقابل، بیشتر ریشه در پیشینۀ ذهنی مردم از شخصیت علی کریمی به عنوان یک بازیکن بسیار محبوب، شجاع و مردمی در مقایسه با جناب ساکت به عنوان نمایندۀ یک نهاد صاحب قدرت و دولتی دارد؛ به عبارت دیگردو مؤلفۀ زیر در نوع قضاوت بینندگان تلوزیونی این برنامه بسیار تأثیرگذار بودند: ادامه مطلب “نوشتار محمدرضا واعظ شهرستانی با عنوان «قضاوت با چه معیاری؟!»”

1- بحران تمدنی حاکم بر زمانه ی معاصر

سخن خود را با نقل عبارتی از ارتگا یی گاست فیلسوف اسپانیایی قرن بیست و یکم آغاز می کنم. «ما نمی دانیم بر ما چه می گذرد، و این دقیقا آن چیزی است که بر ما می گذرد. ندانستن این که بر ما چه می گذرد.» و چه بسا ندانستن آن چه بر ما می گذرد، وخیم تر از اصل آن چیزی است که بر ما می گذرد. بستر این ناآگاهی که عصر اطلاعات و مواجهه ی با اخبار است نیز بر این نگرانی می افزاید. هر چند به لحاظ فلسفی الزاما اطلاع داشتن به معنای آگاه بودن نیست.

امروزه بشر در دوره ای است که فرآیند معنا دهی به زندگی و اندیشیدن درباره ی آن دچار بحران شده است. از نظر بسیاری دوره ی فعلی بشر، بهترین جهان ممکن به لحاظ علمی و تکنولوژیکی است. این بحران بر خلاف آن چه بیان می شود صرفا اگزیستانسیل نیست، یا صرفا ناظر به جنبه یا جنبه های مشخصی مثل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و …. نیست بلکه بحران تمدنی است. این بحران اجمالا حاصل لحاظ جهان به عنوان یک منبع قابل استعمال در نظر بشر، محوریت تفکر صرفا حساب گر در نوع آدمی، و هویت عددی یافتن انسان هاست. سمت و سوی این بحران، تمدن زدایی و تمدن ستیزی است. این تمدن زدایی و تمدن ستیزی را در محورهایی می توان سرشکن کرد: ادامه مطلب “سخنرانی رامین جهانبگلو با عنوان «نقش فلسفه در جامعه‌ی تمدن ستیز امروز»”

سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان رابطه ترجمه و تفکر دو بخش اصلی دارد. او در بخش نخست، ارتباط ترجمه و تفکر را از پنج منظر شرح می‌دهد و در بخش دوم، دربارهٔ سه شرط تحقق رابطهٔ مطلوب میان ترجمه و تفکر سخن می‌گوید. ادامه مطلب “سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان رابطه ترجمه و تفکر”

در این مقاله رویکردهای متفاوتی که علمای اسلام در مقابل نظریه داروین از زمان آغاز آن در 1859 اقتباس کرده‌اند، با توجه به استدلال‌های الهیاتی که، به طور صریح یا ضمنی در آنها به کار گرفته شده است، مورد بررسی قرار می‌گیرد. طیف گسترده‌ای از دیدگاه‌ها و استدلال‌ها از رد کامل تا پذیرش کامل مورد بررسی قرار گرفته اند که شامل «استثناگرایی انسانی» (فرگشت در مورد همه موجودات زنده کاربرد دارد به جز انسان) می‌شود. ادامه مطلب “دیدگاه های مذهبی اسلامی درباره فرگشت داروینی”

بیش از 1200 حیوان در یك کلاس جانورشناسی كشته می‌‌شوند؛ طی سه ماه، در «فقط» یك كلاس 1200 حیوان. این میانگین آماری است كه « رامک  روشنایی» دندانپزشكی كه هشت سال قبل موسسه‌ی جایگزین‌های آزمایش روی حیوانات را به این امید پایه‌گذاری كرد كه دانشگاه‌ها با او همكاری می‌كنند و این آمار هر روز كمتر از قبل می‌شود و یك روزی ممكن است به صفر برسد. اما این اتفاق رخ نداد. این‌كه چرا دانشگاه‌ها قبول نمی‌كنند در قبال دریافت جسد حیوانات، با نمونه‌های زنده كاری نداشته باشند هنوز مشخص نیست و بدتر از آن هنوز كسی نمی‌داند زمانی كه پای اهدای جسد حیوانات وسط می‌آید و مردم با میل شخصی‌شان می‌خواهند جسد را اهدا كنند،‌ چرا با آن‌ها همكاری نمی‌شود؟ افراد زیادی كه حیوان خانگی‌شان را از دست می‌دهند حاضرند جسد حیوان‌شان به دانشگاه اهدا كنند تا علم پیشرفت كند، اما مشكل این‌جاست كمتر دانشگاهی پیدا می‌شود كه به جای حیوان زنده از جسد حیوانات استفاده كند. هر چند استفاده از جسد از نظر مالی صد در صد به نفع دانشگاه‌هاست.

ادامه مطلب “با اهدای جسد حیوانات می‌توان از كشتن حیوانات در كلاس‌های تشریح جلوگیری كرد”