صدانت

با پیکر رضاشاه چه کنیم؟

(توسعه، با کتمان تاریخ یا تکریم سرمایه؟)

محسن رنانی

مقدمه:

عکس‌ها نشان می‌دهد که پیکر مومیایی شده‌ای که این روزها در جوار حرم حضرت عبدالعظیم کشف شده است همان کالبد رضاشاه است که پس از تخریب مقبره رضاشاه توسط آقای خلخالی و سایر انقلابیان، در زیر آوار مدفون و اکنون با خاک‌برداری، هویدا شده است. من اگر مسئول میراث فرهنگی بودم، حتی اگر مشکوک بودم، فرض را بر این می‌گذاشتم که این پیکر رضاشاه است و وظیفه قانونی خود را در قبال حفظ میراث تاریخی کشور انجام می‌دادم تا آنگاه که بررسی‌های بعدی واقعیت را آشکار سازد. و اگر از مقامات سیاسی بودم دستور می‌دادم این پیکر به موزه سپرده شود و به دقت از آن مراقبت شود. چرا که  پیکر رضاشاه متعلق به ما نیست، متعلق به تاریخ ایران است و این تاریخ باید حفظ شود. ادامه مطلب “با پیکر رضاشاه چه کنیم؟”

نشست‌های «افق گفتگو»: بررسی شرایط امکان گفتگوی فلسفه اسلامی و فلسفه غرب با حضور دکتر مجید احسن، دکتر محمدمهدی اردبیلی و دکتر میلاد نوری ادامه مطلب “نشست‌های «افق گفتگو»: بررسی شرایط امکان گفتگوی فلسفه اسلامی و فلسفه غرب”

معرفی شمارۀ ١۴۵

ماهنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت

با عنوان «دفتری برای سلامت معنوی»

دفترماه این شماره مشتمل بر هفت مطلب است و مطالب دیگری نیز در بخش‌های ادب و هنر، اندیشه و نظر، کتاب و گزارش به چاپ رسیده‌اند.

علیرضا رضایت در بخشی از سخن دبیر شماره ۱۴۵ می‌نویسد: «بر اساس تعاریفی که امروزه از مفهوم سلامت و بهزیستی در سطح جهانی و خاصه منشور ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی ارائه شده است، سلامت جسمی یکی از ابعاد سلامت در کنار سلامت روانی، سلامت اجتماعی، و سلامت معنوی است. رویکردی که در این زمینه در غالب تحقیقات مد نظر است، رویکرد کل‌نگرانه (Holistic) است. دراین رویکرد، باید به سلامت به شکل یک کل منسجم و مرتبط با هم نگریست. سلامتی در این نگاه، زمینه را برای گرایش به معنویت و معنا فراهم می‌کند، و در عین حال، معنوی‌گرایی، به‌مثابۀ یک مکانیسم می‌تواند در ایجاد، حفظ و گسترش سلامت و بهزیستی در تمام ابعاد اعم از جسمی، روانی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی دینداری تأثیرگذار باشد.» ادامه مطلب “معرفی شماره ١۴۵ نشریه «اطلاعات حکمت و معرفت»، دفتری برای سلامت معنوی”

مسئله تحول یکی از ناگشودنی ترین معماهای زندگی اکثر ماست. دغدغه این که «چرا تغییر نمی کنم» و «چرا به رهایی نمی رسم» گاه تمام عمر گریبان ما را رها نمی کند. و خودشناسی، دانش نیل به آزادی و رهایی است، رهایی خلل ناپذیری که با آگاهی ژرف و  ریشه ای از مسائل خود محقق می شود. در این گفتار، به موضوع «ضربه های کودکی» به عنوان گوشه ای از معمای رهایی پرداخته ام.

ادامه مطلب “ما و ضربه های زمان کودکی”

اوّلین قدم برای ارتباط با متون کهن، اینست که یک چاپ معتبر از آنها در دست داشته باشیم. یعنی اوّل از همه مطمئن باشیم که این‌هایی که در این متن آمده، از شاعر یا نویسندۀ مزبور هست یا نه. مثلاً اکثرِ قریب به اتّفاقِ اشعاری که به خیام و باباطاهر و ابوسعید نسبت می‌دهند، از ایشان نیست.

دربارۀ سعدی هم باید گفت متأسفانه با وجودِ این همه هیاهو و سروصدایی که برای شیخ راه انداخته‌ایم، هنوز یک متنِ درجه اوّل و دقیق از او در دست نداریم و هرکدام از چاپ‌ها اشکالاتی دارند. البته اوضاع کلیّات سعدی مثلِ ابوسعید و اینها نیست، ولی هنوز هم مقداری شعر الحاقی از شعرایِ دیگر در دیوان او موجود است و از طرفی ضبطِ برخی اشعار سعدی غلط است و دچار تحریف شده. ادامه مطلب “کدام چاپ سعدی را بخریم؟”

تماس‌های زیادی با برنامه تابو گرفتید و از ما خواستید به موضوع خدا بپردازیم. پیش‌تر در این برنامه به این پرسش مهم و تعیین‌کننده پرداخته‌ایم که «آیا خدا وجود دارد»؟ اما حق با شماست وجود داشتن یا نداشتن خدا چنان اثر رادیکالی بر هستی و زندگی ما دارد که همچنان می‌‌توان درباره آن بحث کرد و به پرسش‌های بیشتری پاسخ داد. در برنامه این هفته، میزبان دو پژوهشگر فلسفه هستیم که یکی از ادله عقلانی خداباوران دفاع می‌کند و دیگری از ادله عقلانی خداناباوران.

زُهیر باقری نوع‌پرست، دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه وین  و سردبیر مجله فلسفی ۴۲ است. او با تاکید بر ضرورت خردمندانه زیستن از خداناباوری دفاع می‌کند، یاسر میردامادی پژوهشگر دین و فلسفه اما از محدودیت‌های عقل می‌گوید و معتقد است می‌توان از ادله خداباوران دفاع عقلانی کرد.

ادامه مطلب “مناظره یاسر میردامادی و زهیر باقری نوع‌پرست پیرامون عقلانیت باور به خدا”

مغالطۀ مغالطۀ قصدی

(آیا مؤلف به‌راستی مرده است؟)[۱]

کاوه بهبهانی

در اواخر دهۀ چهلِ سدۀ بیستم دو مقالۀ پر سروصدا در جامعۀ ادبی آنگلوساکسون گردوخاکی به پا کردند. مقالۀ «مغالطۀ قصدی»[۲] (۱۹۴۶) و مقالۀ «مغالطۀ تأثیری»[۳] (۱۹۴۹). این دو مقاله دستاورد همکاری منتقد و نظریه‌پرداز آمریکایی ویلیام ویم‌سَت[۴] با فیلسوف هنر آمریکایی مونرو بیردزلی[۵] بود. جان کلام مقالۀ اول (هم‌داستان با روح زمانه‌اش) این بود که پی بردن به قصد (یا نیت) مؤلف (یا آفرینندۀ) اثر هنری (به‌طور خاص اثر ادبی) نه ممکن است و نه برای فهم اثری که او پدید آورده لازم است. در عوض، آنچه برای تحلیل یک اثر مهم است صرفاً خود آن اثر فی‌نفسه است. در این نوشته ضمن مروری بر ادلۀ ویم‌ست و بیردزلی در مقالۀ موردبحث نگاهی خواهیم انداخت به انتقادات یکی از فلاسفۀ تحلیلی آمریکایی نام‌بردار هنر معاصر، نوئل کَرول[۶] به براهین عرضه‌شده در «مغالطۀ قصدی». همچنین لابه‌لای نقدهای کرول به مغالطۀ قصدی گذری خواهیم کرد بر «رویکرد چند-مقوله‌ای» در نقد هنری که کرول از آن دفاع می‌کند. ادامه مطلب “مغالطۀ مغالطۀ قصدی”

داریوش شایگان منتخب اشعار سهراب سپهری را در هنگام حیات وی به فرانسه ترجمه کرد؛ وی در این ترجمه از مدد و مشورت خود مولف برخوردار بود. چاپ این ترجمه با تأخیر صورت گرفت و سهراب، آن را به چشم ندید. شایگان سرآغاز ترجمه خویش را به مقدمه ای بلند و وزین مزیّن کرده است. و اما، آخرین صفحه متن این کتاب، عبارت است از یادداشتی که مترجم نهایتاً افزوده است. در جهت بزرگداشت سهراب سپهری، و البته داریوش شایگان، صفحه مزبور را از فرانسه به فارسی برمیگردانیم. ادامه مطلب “سهراب سپهری از نگاه داریوش شایگان”

دیانت در گرو پیامبرشناسی است و امروزه در این زمانه و زمینه، خصوصاً در گرو پاسخی است که هریک از ما ناخودآگاهانه یا خودآگاهانه به این پرسش می‌دهیم:

«اگر پیامبر اسلام امروز مبعوث می‌شد، چه سخنی برای انسان زمانه‌ی ما می‌داشت، چه می‌کرد و چه‌گونه می‌زیست؟»

آن‌چه در پی می‌آید خلاصه‌ای است از پاسخی که شش سال پیش به‌مناسبت بعثت پیامبر اسلام به این پرسش دادم و همان زمان بخشی از آن در کنار پاسخ‌هایی دیگر به همین پرسش در قالب اقتراحی مکتوب منتشر شد. ادامه مطلب “حیاتی نقادانه برای تجدید ایمان، معنا، و رهایی”

محسن رنانی: این روزها همه نگران دلارند، و من گرچه دانش تخصصی‌ام اقتصاد است اما اصلاً نگران دلار نیستم چون بازار دلار قواعد شناخته شده خود را دارد و حوزه پولی کشور هم متولی خودش را دارد و آن متولی که صدها نفر به او مشاوره می­دهند دارد تلاش خودش را می‌کند. اگر درست نمی‌شود لابد مشکل در جای دیگری است. و اینکه مشکل کجاست را بیشتر ما می‌دانیم و درباره‌اش خیلی سخن گفته‌ شده است و چون گوش شنوایی نبود همه خسته شدیم و سکوت کردیم.
اما دغدغه من همواره حوزه‌هایی است که متولی ندارد، معضلات آنجا کسی را نمی‌گزد، و مغفول ماندن آن حوزه‌ها برای توسعه‌ی فردای ما زیانبار است. ما حوزه‌های حساس‌تر و بحرانی‌تر از دلار داریم که بیشتر آنها رها شده­اند و حتی مقامات متولی هم گاهی به عمد بر آنها سرپوش می­گذارند. آن حوزه‌ها است که موجب نگرانی است و ما باید به فکرش باشیم. ادامه مطلب “ایرانیانی که عاشق موضوعات جنسی‌اند اما از گفت‌وگو درباره آن وحشت دارند”