حزب اتحاد ملت شعبه فارس، در سلسله‌نشست‌های گفتار و اندیشه به معرفی و بررسی کتاب «اندیشه پیشرفت و تحولات جدید جامعه ایران» پرداخته است. در این نشست که ۱۸ اردیبهشت‌ماه در شیراز برگزار شد، هادی خانیکی، نویسنده کتاب و استاد ارتباطات دانشگاه علامه، مروری اجمالی بر اندیشه‌ها و پژوهش‌های مجید تهرانیان که در این کتاب به آن اشاره شده است و دیدگاهش درباره توسعه کشور داشته است که خلاصه‌ای از آن در ادامه می‌آید و فیلم و صوت سخنرانی به همراه پرسش و پاسخ نیز در انتهای مطلب قابل دریافت است.
تلاش برای فهمِ ماهیت انسان و چگونگی کارکرد ذهن و روان او، پیشینه‌ای چندهزارساله دارد. بسیاری از متفکران و فلاسفه در طول تاریخ کوشیده‌اند توصیفی از انسان ارائه دهند و بر اساس آن، به توصیه‌های اخلاقی، حقوقی، اجتماعی، سیاسی و دیگر حوزه‌ها بپردازند. بسیاری از آموزه‌ها و نظریات (از جمله آرمان‌شهرهای پیشنهاد شده توسط متفکران مختلف)، مبتنی بر این پرسش بنیادین هستند که “انسان چیست؟”. از این رو، یکی از مهم‌ترین شیوه‌های ارزیابی این نظریات، نقد انسان‌شناسیِ مفروض در پسِ آنها است. علت شکست بسیاری از این نظریات را می‌توان در این دانست که بر فهم نادرستی از انسان مبتنی بوده‌اند؛ گویی که نظریه‌پرداز، توصیه‌های خود را نه برای انسان واقعی، بلکه برای موجودی خیالی که صرفاً در تصور او وجود داشته، ارائه کرده است.
با شکل‌گیری علم تجربی مدرن و استفاده از روش علمی برای مطالعه ذهن، روان و رفتار انسان، روان‌شناسان و متخصصان علوم شناختی به یکی از مدعیان اصلی نظریه‌پردازی در باب ماهیت انسان تبدیل شده‌اند. در سلسله گفت‌وگوهای «آدمی»، به موضوعات مختلفی در حوزه ذهن، روان و رفتار انسان می‌پردازیم و می‌کوشیم خوانشی از انسان ارائه دهیم که بر پایه یافته‌ها و نظریات جدید روان‌شناسی تجربی و علوم شناختی استوار باشد. ادامه مطلب “سلسله گفت‌وگوهای «آدمی» در گفتگو با جواد حاتمی”
چه کسانی بیشتر گول اطلاعات نادرست را می‌خورند؟
در پاسخ به این پرسش مهم پژوهش بسیار بزرگی انجام شده است؛ بیش از ۶۶ هزار نفر در ۲۴ کشور جهان از طریق یک وب‌سایت عمومی در این پژوهش شرکت داشتند. ادامه مطلب “نسل زِد و محافظه‌کاران: بیش از سایرین در خطر اطلاعات نادرست”
در هشتاد و دومین جلسه از سلسله‌نشست‌های «گفتار و اندیشه»، دکتر موسی غنی‌نژاد با تمرکز بر مفهوم «آزادی» در اندیشه مدرن، به بررسی جایگاه فرد در ساختار مفهومی و اخلاقی این نوع تفکر پرداخت.
ایشان با تأکید بر این نکته که فرد در اندیشه مدرن نه صرفاً یک واحد اجتماعی، بلکه مفهومی اخلاقی و خودبسنده است، به تبیین چگونگی گره خوردن آزادی با شأن فردی در جوامع مدرن پرداختند. در ادامه، نشست با بخش پرسش و پاسخ همراه بود و دکتر غنی‌نژاد به سؤالات حاضران پاسخ داد. ادامه مطلب “سخنرانی موسی غنی‌نژاد با عنوان «آزادی در اندیشه مدرن»”
مطابق با اصل چهارم قانون اساسی، قانون‌گذار در جمهوری اسلامی مکلف است بر مبنای فقه شیعی قانون‌گذاری نماید. معمولاً بالا بودن نرخ اعدام در ایران به فقه استناد داده می‌شود. در حالی که مراجعه به فقه به‌روشنی نشان می‌دهد که در رابطه با موضوع واحد، نظرات مختلفی وجود دارد. قواعد مختلفی در فقه وجود دارد که بر احتیاط در مسئله دماء تأکید دارد و اقتضای احتیاط آن است که هرگاه در مورد یک حکم فقهی مرتبط با جان انسان‌ها، دو استنباط مختلف وجود داشت که یک نظر حکم به اعدام و نظر دیگر حکم به عدم اعدام می‌داد، باید مقنن نظری را برگزیند که حکم به عدم اعدام می‌دهد. این مقاله ضمن پذیرش فقه موجود و به حمل شایع در حوزه‌های علمیه و مبانی نظری و کلامی فقه رایج، در مقام بیان قواعد و دلایلی است که کثرت اعدام را جزو لوازم ذاتی فقه نمی‌داند و از درون فقه به دنبال کاهش مجازات اعدام در نظام حقوقی ایران است.
ادامه مطلب “تقلیل‌گرایی نسبت به مجازات‌های سالب حیات در حقوق کیفری ایران”
آنچه غالباً در فضای عمومی کشور ما تحت عنوان کلام جدید شناخته می‌شود، عنوانی است که به دلایل تاریخی بر مجموعه‌ای از مسائلی اطلاق می‌شود که در سنت غربی تحت عنوان فلسفهٔ دین شکل گرفته است. فلسفهٔ دین به دنبال بررسی فلسفی مفاهیم محوری ادیان همچون مفهوم خدا و براهین ناظر به اثبات وجود خدا، نسبت میان علم و دین، معرفت‌شناسی باور دینی، صفات خدا، معاد جسمانی و مسئلهٔ شر است. از این رو فلسفهٔ دین را می‌توان نقطهٔ تقاطع زمینه‌های متنوع فلسفی چون متافیزیک، معرفت‌شناسی و اخلاق دانست. ادامه مطلب “درس‌گفتارهای فلسفهٔ دین از مصطفی زالی”
دکتر محمدامیر قدوسی، روز پنجشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ مهمان خانه اندیشه‌ورزان بود تا درباره آرای میرزافتحعلی آخوندزاده و میرزایوسف مستشارالدوله سخنرانی کند. او در خطابه خود با نام “پروتستانتیزم اسلامی یا بازخوانی اسلام؛ آخوندزاده در برابر مستشارالدوله” عملا به تحلیل و بررسی پاسخهایی پرداخت که در دو سده اخیر، از سوی مشروطه‌خواهان و مشروعه‌خواهان به این پرسش داده شده است: “آیا اسلام با اصول مشروطیت سازگار است؟” ادامه مطلب “سخنرانی محمدامیر قدوسی با عنوان «پروتستانتیزم اسلامی یا بازخوانی اسلام؛ آخوندزاده در برابر مستشارالدوله»”
بخش ۱: درآمد
مسئولیت باور
پیش از ورود به مسئله‌ی عصمت پیامبران، باید به پرسشی بنیادین بپردازیم: آیا انسان در باورهایش اختیار دارد؟ و اگر آری، مسئولیت او در قبال این باورها چیست؟
واقعیت آن است که بسیاری از باورهای ما، به‌ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، به‌شکلی ناخودآگاه و تحت تأثیر محیط، خانواده و فرهنگ عمومی شکل می‌گیرند. اما رشد اخلاقی و عقلانی انسان، او را به نقطه‌ای می‌رساند که می‌تواند در این باورها تأمل، بازنگری و حتی دگرگونی ایجاد کند. در این مرحله، «تفکر انتقادی»، «آزادی در اندیشه» و «خودآگاهی» نقشی اساسی ایفا می‌کنند. البته این اختیار، مطلق نیست و همواره تحت تأثیر پیش‌زمینه‌های روانی، اجتماعی و تاریخی قرار دارد. با این حال، همین امکان بازاندیشی، مبنای مسئولیت انسان در برابر باورهایش می‌شود.
در اینجا باید بین سه نوع مواجهه با باور تمایز قائل شویم:
باور تقلیدی و عادتی: که صرفاً از سر عادت یا تبعیت از محیط پذیرفته شده‌اند، بدون بررسی عقلانی یا اخلاقی.
باور انتقادی و مسئولانه: که شخص در آن، بر پایه دلایل، تجربه‌ها و گفت‌وگوی درونی یا جمعی، به موجه‌بودن آن باور رسیده است.
باور وجودی: که ریشه در عمق تجربه‌ی زیسته‌ی فرد دارد. این‌گونه باورها، مانند ایمان به معنا، عشق، یا خداوند، ممکن است به‌صورت مستقیم قابل استدلال نباشند، اما برای فرد نقش هویتی، روانی و اخلاقی ایفا می‌کنند و به زیست فرد معنا می‌بخشند.
اما حتی باورهای وجودی نیز باید در برابر پرسش‌های اخلاقی و پیامدهای اجتماعی‌شان پاسخ‌گو باشند. اگر باوری، هرچند درونی و صادقانه، منجر به بی‌عدالتی، طرد دیگران، تعصب کور یا توجیه سلطه شود، باید مورد بازنگری قرار گیرد. باورِ راستین، حتی اگر عاطفی و شخصی باشد، باید بتواند در برابر نقد بایستد، به رشد اخلاقی فرد کمک کند، و با کرامت انسانی در تعارض نباشد.
از این منظر، ملاک موجه‌بودن یک باور، نه صرفاً ریشه‌داشتن در سنت، احساس یا عرف، بلکه توان آن در پاسخ‌گویی عقلانی، اخلاقی و گفت‌وگویی است. در نتیجه، وقتی سخن از «عصمت پیامبران» به میان می‌آید، پیش‌فرض ورود به این بحث، داشتن باوری است که به‌جای تعصب، بر مسئولیت و بازاندیشی استوار باشد؛ باوری که به‌دنبال فهمی نو، عمیق و انسانی‌تر از مفاهیم دینی است، نه صرفاً دفاع از پیش‌داوری‌های موروثی. ادامه مطلب “بازاندیشی در مفهوم عصمت: تحلیلی معرفت‌شناختی، اخلاقی و تاریخی”
استاد مصطفی ملکیان مطلبی را تحت عنوان «سیر تحول اخلاق در ایران و جهان» در ١٥بهمن‌ماه ١٤٠٣ در انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری ایراد نموده‌اند که در آن، اخلاق یگانه پناهگاه جهت رشد و سعادت جامعه معرفی شده و در راستای تحقق این هدف، پیشنهادهایی عرضه داشته است. این مطلب در ذات خود حائز اهمیت است و لبّ‌لباب بسیاری از گفته‌ها و نوشته‌های ایشان است؛ امّا در عین حال حاوی ابهاماتی است که بدون گشودن و ایضاح آنها، مطلب از متانت و اتقان لازم برخوردار نیست، لذا در این جستار ملاحظاتی در این باب عرضه می‌شود. ادامه مطلب “نوشتار حسین امامی با عنوان «مصطفی ملکیان و دعوت به جدایی اخلاق از دین»”
نقد قانون جذب در کتاب‌های خودیاری و توسعه فردی
محمدرضا واعظ شهرستانی
مقدمه
قانون جذب (Law of Attraction) مفهومی محبوب در ادبیات خودیاری است که ادعا می‌کند افکار مثبت یا منفی می‌توانند تجربیات مشابهی را به زندگی فرد جذب کنند. اصل این قانون بر این باور است که «همجنس، همجنس را جذب می‌کند»؛ یعنی ما با تمرکز بر افکار دلخواه، می‌توانیم همان نتایج را از جهان جذب کنیم. این مفهوم از طریق کتاب‌ها و فیلم‌هایی مانند «راز» (The Secret)، در سال ۲۰۰۶ به شهرت رسید و در سال‌های اخیر با تِرندهای جدید مانند «سندروم دختر خوش‌شانس»[1] در فضای مجازی دوباره معرفی شده است. با وجود محبوبیت مداوم، قانون جذب در حوزه‌های روان‌شناسی، فلسفه، علم و فرهنگ، با نقدهای شدیدی روبرو شده است.
در این جستار، برخی از انتقادات دربارۀ ادعاهای قانون جذب با توسل به شواهد علمی، فلسفی و روانشناختی مورد بررسی قرار داده شده است. در این بررسی، سعی بر آن بوده که از زبان ساده جهت درک متن توسط مخاطبان عمومی استفاده شود. ادامه مطلب “نقد قانون جذب در کتاب‌های خودیاری و توسعه فردی”
