صدانت

آیا دین بدون خدا ممکن است؟

مروری سنجش‌گرانه بر «دین در محدوده عقل» اثر اِستیوِن کان

یاسر میردامادی

همین چند دهه پیش، بحث داغی میان فیلسوفان تحلیلی دین و الهی‌دانان فلسفی بر سر این پرسش در میان بود که: آیا دین قرار است «واقعیت متعالی مستقل از ذهن» را، به شکلی از اشکال، بازتاب دهد ــــ دیدگاهی که عموما به آن «واقع‌گرایی دینی» می‌گویند ــــ و یا این‌که دین صرفا سبک زیستی است که حول برخی ارزش‌ها یا آرمان‌های والا شکل گرفته، بی آن‌که تعهدی به بازتاب چنان «واقعیت متعالی مستقل از ذهنی» داشته باشد و یا حتی وجود چنین «واقعیتی»‌ را پیش‌فرض بگیرد ــــ دیدگاهی که عموما به آن «ناواقع‌گرایی دینی»‌ می‌گویند. ادامه مطلب “آیا دین بدون خدا ممکن است؟”

مقدمه:

بنابر تصور رایج از قرآن و نزول آن بر پیامبر، این کتاب دربردارنده سخنان خداوند است که پیامبر در طی فرآیند وحی دریافت کرده و مأمور به انتشار آن برای مردم بوده است. در رویکردی متفاوت به این مسئله، عبدالکریم سروش مدعی شده است که پیامبر منتقل کننده سخنان خداوند نیست، زیرا از آنجاکه خداوند وجودی بی صورت و فاقد ذهن و اراده و بلکه به معنایی عین جهان است، نمی‌‌تواند منشأ بسیاری از کارها باشد که به او نسبت داده می‌‌شود و از جمله نمی‌‌تواند سخن بگوید. آنچه در قرآن آمده تنها بیان خواب‌‌ها و رؤیاهای پیامبر است که (در بیشتر موارد) باید به عنوان رؤیاهایی صادقه قلمداد شوند. از طرف دیگر، درک واقعیت این رؤیاها و فهم کنه آنها نیازمند خواب‌‌گزارانی است که پیام واقعی آنها را منتقل کنند. ادامه مطلب “برخی پیامدهای احتمالی نظریۀ «رؤیاهای رسولانه» عبدالکریم سروش”

خودشیفتگی جمعی ما در گفتگو با محمدرضا سرگلزایی

اتحادیه خودشیفتگان

 منبع: هفته‌نامهٔ کرگدن

مصاحبه کننده: محسن آزموده

درآمد: خودشیفتگی را یکی از چارچوب‌های اصلی شخصیتی و رفتاری انسان متجدد از نیمه‌های قرن بیستم به این سو دانسته‌اند و برای ظهور و بروز پر رنگ آن علل و عوامل متنوع اجتماعی و فرهنگی و فلسفی ارائه کرده‌اند. یک نمود بارز و آشکار آن که از رهگذر امکانات فضای جدید پدیدار شده است، پرگویی و نمایش‌گری بی‌حد و حصر آدم‌ها درباره خودشان است. به دیگر سخن، شبکه‌های اجتماعی جدید، این فرصت را برای همگان پدید آورده‌اند که مدام از خودشان بگویند، از خودشان عکس بگیرند و لاینقطع احساسات و عواطف و خواسته‌ها و باورهایشان در مورد درونی‌ترین و خصوصی‌ترین وجوه وجودشان برای دیگران عرضه کنند. محمدرضا سرگلزایی البته از منظر روان‌شناسانه به تحلیل و بررسی این پدیده می‌پردازد. او خودشیفتگی را در چارچوب روان‌شناسی دانشگاهی، نمونه‌ای بارز از اختلالات شخصیتی معرفی می‌کند که هم به شکل فردی آشکار می‌شود و هم گریبانگیر جوامع انسانی می‌شود. دکتر سرگلزایی همچنین با برشمردن انواع و اقسام خودشیفتگی، صورت جمعی و در عین حال مضمر آن را خطرناک‌تر می‌داند و معتقد است، خودشیفتگی در شکل اجتماعی و فرهنگی، بارها نگران‌کننده‌تر است از نارسیسیسمی که به شکل «پست» گذاشتن در شبکه‌های اجتماعی از قبیل اینستاگرامی و … جلوه‌گر می‌شود. او در گفت‌وگوی حاضر او با ذکر نمونه‌هایی جالب، واسازی گفتمان فرهنگ خودشیفته و آشکار کردن ریشه‌های آن را که با رویکرد انتقادی و گفت‌وگوی سقراط‌وار امکان‌پذیر است، توصیف می‌کند. بیان این روانپزشک در توصیف خودشیفتگی ایرانیان صریح و سرراست و بی تعارف و مجامله است. محمدرضا سرگلزایی(متولد ۱۳۴۹، زابل)، عضو هیات علمی انجمن علمی هیپنوتیزم بالینی ایران، سالها به تدریس و تحقیق و درمان در حوزه روان پزشکی و روان کاوی مشغول است و مقالات و کتاب های فراوانی در این زمینه پدید آورده است: ادامه مطلب “گفتگوی محسن آزموده با محمدرضا سرگلزایی با عنوان «خودشیفتگی جمعی ما»”

نشریه قلم یاران: سید هادی طباطبایی، مؤلف کتاب “حدیث نواندیشان دینی؛ یک نسل پس از عبدالکریم سروش” است. طباطبایی در این کتاب، به پاره ای از آراء سه تن از روشنفکران دینی یعنی ابوالقاسم فنایی، آرش نراقی، و سروش دباغ پرداخته است. او معتقد است که هر کدام از این روشنفکران، ایده های متعددی را در میان آورده اند و هر کدام کوره اندیشه ورزی را در ساحت دین گرم نگه داشته اند. از این روی با توجه به این که ایشان با آراء سه تن از روشنفکران دینی آشنایی به هم رسانده و آنها را مورد بررسی قرار داده است، در این زمینه با ایشان گفت و گو کرده ایم تا صحت و استواری دلایل در این زمینه بر اهل نظر مکشوف شود.

ادامه مطلب “حدیث نواندیشان دینی”

مدرسه تابستانی تکامل دانشگاه صنعتی شریف : در چند دهه اخیر تکامل ابعاد وسیعی پیدا کرده است. این ابعاد از مرزهای زیست‌شناسی گذر کرده و علوم انسانی و طبیعی و همینطور فلسفه را دستخوش تغییر نموده است. دامنه این تاثیرات ما را بر آن داشت تا در قالب مدرسه‌ای تابستانه و با حضور جمعی از اساتید شاخص این مرز و بوم و همین طور برخی از اساتید بین‌المللی به بررسی برخی از این ابعاد بپردازیم. این مدرسه طی سه روز و از دوازدهم تا چهاردهم شهریور ماه ۱۳۹۷ در دانشگاه صنعتی شریف برگزار می‌شود.
در روز نخست به تکامل زیستی خواهیم پرداخت و اساتید مدعو برخی سویه‌های آن را مورد بحث قرار خواهند داد. چیستی تکامل و ساز و کار آن دغدغه روز نخست خواهد بود. در این روز از داشته‌های نظریه تکامل دفاع خواهد شد. پس از برگزاری نوبت صبح و برگزاری نشست اساتید در نوبت عصر، برگزاری ویدئوکنفرانسی با حضور یکی از متفکران خارجی مدافع نظریه تکامل پایان‌بخش برنامه این روز خواهد بود.
روز دوم به تاثیر تکامل بر علوم انسانی، از جمله روان‌شناسی، علوم شناختی و … خواهیم پرداخت و این مدرسه کار خود را در روز دوم با برگزاری یک ویدئو کنفرانس توسط یکی از متفکران خارجی در یکی از این حوزه‌ها پایان خواهد داد.
لزوم درک نسبت سنت فلسفی ما و تکامل به عنوان یک ضرورت، برنامه روز سوم این مدرسه خواهد بود. فلسفه اسلامی با دارا بودن قابلیت‌های بسیار می‌تواند در بهره‌گیری یا نقد از برخی ابعاد نظریه تکامل نقش مهمی ایفا کند. سعی نمودیم این موضوع را با بهره‌مندی از اساتید خبره به محک آزمون بگذاریم. علاوه بر این به منظور آشنایی با نقدهای مطرح‌شده در سطح جهانی از نظریه تکامل، ویدئوکنفرانس یکی از اساتید بین‌المللی و منتقد در نوبت عصرگاهی حسن ختام این مدرسه خواهد بود. ادامه مطلب “مدرسه تابستانی تکامل دانشگاه صنعتی شریف”

جلسه دوم از دوره دوم نشست‌های افق گفتگو با عنوان فلسفۀ اسلامی و مسئلۀ مدرنیته

سخنرانان : استاد عادل مشایخی، دکتر میلاد نوری و دکتر حسین هوشنگی

ادامه مطلب “دوره دوم نشست‌های افق گفتگو، فلسفۀ اسلامی و مسئلۀ مدرنیته”