جلسه دوم از دوره دوم نشست‌های افق گفتگو با عنوان فلسفۀ اسلامی و مسئلۀ مدرنیته
سخنرانان : استاد عادل مشایخی، دکتر میلاد نوری و دکتر حسین هوشنگی
ادامه مطلب “دوره دوم نشست‌های افق گفتگو، فلسفۀ اسلامی و مسئلۀ مدرنیته”
پژوهشی در متدولوژی صحیح دین‌شناسی و اجتهاد
دکتر مهدی ایرانمنش
دانشیار دانشگاه صنعتی شاهرود
پیشتر این توفیق را داشته‌ام که کتاب «دین در ترازوی اخلاقِ» دکتر ابوالقاسم فنائی را معرفی نمایم. همچنین توفیق داشته‌ام که کتاب دیگر ایشان یعنی «اخلاق دین‌شناسی» را چندین بار مطالعه نمایم. هر بار پیش خود، جامعیت، خردپسندی و اخلاق محوریِ مؤلف محترم را که در این اثرشان نیز منعکس است، ستوده و بر ایشان آفرین‌ها گفته‌ام. اینک به شکرانۀ بهره‌های فراوانی که از این اثر ارزشمند برده‌ام، به تبیین و معرفی اجمالی یکی از مهمترین دستاوردهای این اثر تحت عنوان «ترجمۀ فرهنگی» می‌پردازم. امید که مفید افتد و دینداران و علاقمندان به این موضوعات را به مطالعۀ جدی و چندین بارۀ این اثر رهنمون سازد.
پرگار؛ وضعیت کنونی بشر امیدوار کننده‌ست یا مایه دلسردی‌ست؟ شنبه ۴ فروردین ۱۳۹۷
آیا بشریت در سراشیب تمدنی‌ست؟ آیا آنچه در سیاست و فرهنگ و اجتماع می‌بینیم از زوال تمدن بشری حکایت می‌کند؟ اگر چنین است، چاره را کجا باید یافت؟
مهمانان برنامه: رامین جهانبگلو، استاد فلسفه / علیرضا بهتویی، استاد جامعه شناسی ادامه مطلب “پرگار؛ وضعیت کنونی بشر امیدوار کننده‌ست یا مایه دلسردی‌ست؟”
کتاب «مفاهیم قدیم و اندیشه جدید» بر آن است تا به شکلی انضمامی سرچشمه فضای عمومی اندیشه در دوره قاجار و تأثیر این اندیشه بر ساختار فکری مشروطه ایران را واکاوی کند. این اثر را همچنین می‌توان تأملی نظری درباره نحوه حضور مفاهیم قدیم فکری در عصر مشروطیت و بررسی توان این مفاهیم برای انتقال آگاهی از وضعیت دوران جدید دانست. ادامه مطلب “بررسی کتاب «مفاهیم قدیم و اندیشه جدید» در سلسله نشست های گفتار و اندیشه”
هانا آرنت جالب‌ترین و بحث‌انگیزترین متفكر سیاسی قرن بیستم است. در میان متفكران قرن بیستم كمتر متفكری چون آرنت مفاهیم سنتی فلسفه سیاسی را مورد تحقیق و بررسی و نقد قرار داده است. ولی با این وجود آرنت را به سختی می‌توان عضوی از مكتب فكری خاصی دانست و یا حتی برچسب سیاسی چون لیبرال، ماركسیست، محافظه‌كار و یا آنارشیست به او زد. از این جهت خواننده با خواندن آثار آرنت قادر به تعیین خط سیاسی خاصی در مورد او نمی‌شود. جالب اینجاست كه آرنت در برخی از نوشته‌های خود از دموكراسی شورایی دفاع می‌كند و در برخی دیگر به اندیشمندان محافظه‌كاری چوی ادموند برك ارجاع می‌دهد. به همین منوال گاه به دستاوردهای مدرنیته توجه می‌كند و گاه به عنوان یكی از منتقدان مدرنیته در كنار متفكران پسامدرن قرار می‌گیرد. ولی به هر عنوان آرنت متفكری است كه در تمامی نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و گفتگوهایش به دو مفهوم سیاست و فلسفه توجه دارد و لحظه به لحظه زندگی خودر را در جهت فهم و درك این دو قلمرو قرار می دهد.
ادامه مطلب “درس‌گفتارهای هانا آرنت از رامین جهانبگلو (انجمن فلسفی آگورا)”
چندی قبل، نقدی بر حجه‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، طرح شده بود و ایشان در کانال خویش در قالب “پرسش و پاسخ” به شیوه‌ای غیرعالمانه بدان واکنش نشان دادند. در آنجا به جای آنکه شاهد نقد نقد باشیم شاهد جرح ناقد و بلکه جرح بسیاری و از جمله اعضای هیأت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه بودیم؛ و ایشان به خوبی از این امر آگاهند که “جرح” شیوه‌ی امام فخر رازی است و نه شیوه‌ی عالمان شیعی نظیر خواجه نصیرالدین طوسی. در آنجا، وی نوشته‌ی خود را با این جمله به پایان میبرد که “این بازیهای کودکانه در انجام وظایف قانونی و شرعی (او) خللی وارد نمیکند” . ای کاش پای شرع را به میان نمیکشیدند و به نقد به گونه‌ای که از یک فرد فلسفه‌خوانده که در رأس یک موسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه قرار دارد جواب میدادند یا لااقل سکوت میکردند. ادامه مطلب “دو صد گفته چون نیم کردار نیست”
ارزش ساده‌زیستی داوطلبانه1[1]
ریچارد گِرِگ
ترجمه: علی كلانی طهرانی
بنيان‌گذاران اكثر اديان بزرگ_ مسيح، بودا، لائو تسو و محمد(ص) _ همچنين بسياري از قديسان و فرزانه‌گان چون قديس فرانسيس[2]، جان ولمن[3]، ريشي‌ها ( حكماي هندو) در آيين هندو، پيامبران قوم بني‌اسرائيل، صوفيان مسلمان؛ بسياري از هنرمندان و دانشمندان و رهبران بزرگ جهان مدرن همچون لنين و گاندي از ساده‌زيستي خود‌خواسته حمايت و به آن عمل كرده‌اند. اعضاي ارتش‌هاي نظامي و فرمان‌هاي راهبانه نيز اين روش را دنبال كرده‌اند_ سازمان‌هايي كه تأثير عظيم و طولاني مدت در جهان داشته‌‌اند. سادگي همچنين يكي از نشان‌هاي منونايت‌ها[4]و كليساي دوستان بوده است. ادامه مطلب “ارزش ساده‌زیستی داوطلبانه”
مصطفی ملکیان: دکتر مصطفی رحیمی، در عین آنکه حقوق‌دان، استاد دانشگاه، و مترجم بود، یکی از وارسته‌ترین، شفیقترین، آزاده‌ترین، و دل‌سوز‌ترین روشن فکران این مرز و بوم، نیز، بود: روشن فکری که هم از حیث علم، فهم، و حکمت ممتاز بود و هم به لحاظ نیک‌خواهی، فروتنی، و پاکی. در این نوشته بسیار کوتاه، سر آن ندارم که به بررسی کارنامه‌ی فعالیت‌های علمی یا روشن فکرانه‌ی او بپردازم؛ فقط میخواهم بگویم که چرا او در نظر‌ام این همه عزیز بود؛ و برای نیل به این مقصود، به جنبه‌هایی از شخصیت و منش او اشاره میکنم. ادامه مطلب “رحیمی؛ کسی که به همانندان‌اش سخت نیازمندایم”
مدعای اصلی دکتر حامد صفایی‌پور [1] در این نوشته این است که طرح موضوع یا مسئلۀ «علم و دین» در معنای بررسی رابطۀ دعاوی «علوم طبیعی و متن مقدس» در ایران پیش و پس از انقلاب، یک «شبه‌مسئله» است. در برابر این مدعا سه پرسش کلیدی پدیدار است: ۱. چرا «علم و دین» برای ما یک شبه‌مسئله است؟ ۲. در کانون قرار گرفتن این شبه‌مسئله چه مسئله‌ای را از دیده پنهان کرده است؟ ۳. تبیین این پدیده چیست و چگونه این «شبه‌مسئله» جایگزین «مسئله» شده است؟ نگارنده با دامن زدن به تأملاتی درباره چگونگی به تجربه آمدن موضوع علم و دین در ایران پیش و پس از انقلاب، در مقام پاسخ به پرسش نخست و ارائۀ ایده‌ای اولیه در پاسخ به پرسش دوم برآمده است. نتیجۀ این تأملات، توجه‌دهی به اراده‌های نامعطوف به علم و مسئلۀ «تفکر ترجمه‌ای» در انتخاب مسائل است. ادامه مطلب “شبه‌مسئلۀ علم و دین در ایران”
دیانت در گرو پیامبرشناسی است و امروزه در این زمانه و زمینه، خصوصاً در گرو پاسخی است که هریک از ما ناخودآگاهانه یا خودآگاهانه به این پرسش می‌دهیم:
«اگر پیامبر اسلام امروز مبعوث می‌شد، چه سخنی برای انسان زمانه‌ی ما می‌داشت، چه می‌کرد و چه‌گونه می‌زیست؟»
آنچه در پی می‌آید خلاصه‌ای است از پاسخی که شش سال پیش به‌مناسبت بعثت پیامبر اسلام به این پرسش دادم و همان زمان بخشی از آن در کنار پاسخ‌هایی دیگر به همین پرسش در قالب اقتراحی مکتوب منتشر شد. ادامه مطلب “حیاتی نقادانه برای تجدید ایمان، معنا، و رهایی”
