نوشتار مهدی غفوریان با عنوان «فلسفه چیست؟ (معرفی فلسفه به ناآشنایان)»

نوشتار مهدی غفوریان با عنوان «فلسفه چیست؟ (معرفی فلسفه به ناآشنایان)»

معمولا وقتی نام بسیاری از رشته‌های دانشگاهی همچون شیمی و ریاضی و پزشکی و تاریخ و روانشناسی و الهیات و انواع مهندسی‌ها را می‌شنویم، در ذهن‌مان تصویری از کارکرد و کاربرد آن‌ها شکل می‌گیرد که بلافاصله از وضعیت شغلی و درآمدی‌شان سوال می‌کنیم. اما غالبا با شنیدن نام فلسفه، علامت پرسشی در ذهن‌مان نقش می‌بندد که منجر به سوال از کارکرد و کاربردش می‌شود! گاهی نیز تصویر ذهنی‌مان از فلسفه، مجموعه‌ای از پرسش‌های بزرگ و دشوار و انتزاعی و دور از زندگی است که بر این اساس، نمی‌توانیم حکم بیهودگی و بی‌فایدگی‌اش را صادر نکنیم!

در نوشتار پیش‌رو می‌کوشم تا از حضور فلسفه، یعنی پرسش‌ها و باورهای فلسفی، در تاروپود زندگی‌مان سراغ بگیرم و از این طریق، فلسفه را به کسانی معرفی کنم که ناآشنا یا بی علاقه به آن‌اند. البته این نوشته، نه ابداعی و نه احتمالا جذاب است اما کوشش کرده‌ام که واضح باشد بطوریکه خواننده ترغیب شود تا پرسش-های فلسفی زندگی‌اش را جدی بگیرد و آنها را بیگانه با خویش نپندارد. شایان ذکر است که نوشته پیش‌رو معرفی‌ای ابتدایی و ارائه‌دهنده تصویری اجمالی از فلسفه است که می‌تواند اهمیت و جنس فعالیت فلسفی را در یک نگاه کلی نشان دهد.

ادامه مطلب “نوشتار مهدی غفوریان با عنوان «فلسفه چیست؟ (معرفی فلسفه به ناآشنایان)»”

نشست «آیا اقتصاد ایران نئولیبرال است؟» با حضور حسام سلامت و محمد ماشین‌چیان

نشست «آیا اقتصاد ایران نئولیبرال است؟» با حضور حسام سلامت و محمد ماشین‌چیان

در گفت‌وگویی که ۲۳ آبان ماه ۹۸ به همت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شریف میان حسام سلامت و محمد ماشین‌چیان برگزار شد؛ از یک سو حسام سلامت کوشش می‌کند به اتکای شواهد تجربی و مستندنگاری‌های میدانی، نشان داد که «نئولیبرالیسم ایرانی» چگونه کار می‌کند، با چه نیروهای دیگری ترکیب شده است، چه خطوطی را دنبال می‌کند، چه مناسبات قدرتی می‌سازد، با نیروهای کار چه می‌کند، منطق انباشت سرمایه را چگونه پیش می‌بَرَد، موازنه‌ی قوای سیاسی را چگونه تغییر می‌دهد یا بازتولید می‌کند، و سئوال‌های دیگری از این دست. همه‌ی اینها در حالی است که، از سوی دیگر محمد ماشین‌چیان، نماینده نظریه‌پردازان بازارگرا اساساً وجود سیاست‌های نئولیبرالیستی در اقتصاد سیاسی ایران را انکار می‌کند و بر این باور است که نظام اقتصادی حاکم را باید به اتکای مفاهیم دیگری توضیح داد که اصولاً ربطی به نئولیبرالیسم ندارند، اگر به تمامی با آن در تعارض نباشند. ادامه مطلب “نشست «آیا اقتصاد ایران نئولیبرال است؟» با حضور حسام سلامت و محمد ماشین‌چیان”

یادداشت «تاملی در مواجهه خصمانه با صوفیان» از وحید حلاج

یادداشت «تاملی در مواجهه خصمانه با صوفیان» از وحید حلاج

با درگذشت دکتر نورعلی تابنده، قطب سلسله دروایش گنابادی، باز هم نزاع قدیمی ‌میان فقیهان و صوفیان سرباز کرد و احادیث منتسب به امامان شیعه در ذم و لعن صوفیه به میان کشیده شد. در این میان کسانی از مسلمانان غالبا بنیادگرا سعی کرده‌اند تا با توسل به این احادیث، دروایش گنابادی را مطرود و ملعون نشان دهند. (یک نمونه از توئیت‌های مرتبط را اینجا ببینید). این جماعت البته بیراه نمی‌گویند و احادیثی در کتب معتبر شیعی در ذم و طرد صوفیان وارد شده است. برای نمونه هاشم معروف الحسنی، متکلم شیعه لبنانی معاصر، در کتاب «تصوف و تشیع» 12 حدیث از ائمه شیعه و از کتب مختلف حدیثی در رد و ذم صوفیه آورده است تا نشان دهد نسبتی میان تشیع و تصوف نیست و صوفیان همواره مورد نفی شیعه قرار داشته‌اند. نزاع میان فقیهان و صوفیان، نزاعی درازدامن است و هربار به نحوی خود را باز می‌نماید و غالبا این فقیهان بوده‌‌اند که با استناد به احادیث موجود، توانسته‌اند پیروز میدان باشند. ادامه مطلب “یادداشت «تاملی در مواجهه خصمانه با صوفیان» از وحید حلاج”

اصلاح طلبی التقاطی؛ پاسخ موسی غنی‌نژاد به یادداشت «اختیارگرایی پوشش محافظه کاری»

اصلاح طلبی التقاطی؛ پاسخ موسی غنی‌نژاد به یادداشت "اختیارگرایی پوشش محافظه کاری"

پاسخ جدید آقای علوی تبار را به فال نیک می­گیرم چون ادامه این مباحث می­تواند روشنگر نکات مبهم و البته بسیار مهم جریان های فکری در چهار دهه اخیر باشد و نشان دهد که چرا برخی گره­ های فکری مبتلابه جامعه ما همچنان ناگشوده مانده و باز نمی­شود. این پاسخ جدید تحت عنوان «اختیارگرایی پوشش محافظه کاری» آشکارا نشان می­دهد که آقای علوی­ تبار تمایلی به وارد شدن به بحث اصلی یعنی مسئولیت چپ­های سابق (اصلاح­ طلبان بعدی) در آنچه بر سر کشور ما، چه از نظر فکری و چه از نظر سیاسی، آورده اند ندارد. تاکتیک و یا شاید استراتژی ایشان (هم تاکتیک هم استراتژی!) این است که برخی مباحث حاشیه­ ای را مطرح کنند تا موضوع اصلی مغفول بماند. برای اینکه بهانه ­ای باقی نماند ابتدا به همه نکات مطرح شده توسط ایشان می­پردازم و سپس برای چندمین بار به سراغ بحث اصلی می­روم. ادامه مطلب “اصلاح طلبی التقاطی؛ پاسخ موسی غنی‌نژاد به یادداشت «اختیارگرایی پوشش محافظه کاری»”

درس‌گفتارهای تأثیر دین در منش آدمی از مصطفی ملکیان

درس‌گفتارهای تأثیر دین در منش آدمی از مصطفی ملکیان

درس‌گفتارهای تأثیر دین در منش آدمی از مصطفی ملکیان طی 8 جلسه در سال‌های 1370 تا 1371 ایراد گردیده و سپس توسط علاقه‌مندان ایشان پیاده و تایپ شده است. ادامه مطلب “درس‌گفتارهای تأثیر دین در منش آدمی از مصطفی ملکیان”

پرسش از مصطفی ملکیان؛ «چرا با حرف‌هاتون در مورد دین آرامش را از مردم می‌گیرید؟!»

پرسش از مصطفی ملکیان؛ «چرا با حرف‌هاتون در مورد دین آرامش را از مردم می‌گیرید؟!»

پرسش از مصطفی ملکیان؛ «چرا با حرف‌هاتون در مورد دین آرامش را از مردم می‌گیرید؟!». این فایل صوتی قسمتی از نشست اخلاق متجددانه برگزار شده در دانشگاه اصفهان و در تاریخ ۹۳/۲/۱۶ می باشد. ادامه مطلب “پرسش از مصطفی ملکیان؛ «چرا با حرف‌هاتون در مورد دین آرامش را از مردم می‌گیرید؟!»”

گفتگو با مصطفی ملکیان تحت عنوان «بحران اخلاق و معنویت (فلسفه اخلاق)»

گفتگو با مصطفی ملکیان تحت عنوان «بحران اخلاق و معنویت (فلسفه اخلاق)»

اشاره: موضوع گفتگوی حاضر فلسفه اخلاق است. بحران اخلاق و معنویت كه امروز سطوح مختلف جامعه را در ابعاد گوناگون فراگرفته است، ما را بر‌ آن داشت تا  در گفت‌وگو با استاد مصطفی ملكیان به تحلیل و تبیین این پدیده بپردازیم.

ادامه مطلب “گفتگو با مصطفی ملکیان تحت عنوان «بحران اخلاق و معنویت (فلسفه اخلاق)»”

اختیارگرایی؛ پوشش محافظه کاری: پاسخ علیرضا علوی‌تبار به مقاله «خردگریزی روشنفکری دینی»

اختیارگرایی پوشش محافظه‌کاری؛ پاسخ علیرضا علوی‌تبار به مقاله «خردگریزی روشنفکری دینی»

آقای موسی غنی‌نژاد در مقاله‌ای با عنوان «خردگریزی روشنفکر دینی» کوشید‌ه‌اند تا پاسخی فراهم آورند برای نقدی که من با عنوان «آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی» به مقاله ایشان با عنوان «اصلاح‌طلبی در مسلخ سوسیالیسم» (فصل‌نامه سیاست‌نامه) نوشته بودم. از فرصتی که این پاسخ فراهم کرده است، برای توضیح بیشتر برخی از مواضع مطرح شده در نوشته خود استفاده کرده و نکاتی را متذکر می‌شوم. ادامه مطلب “اختیارگرایی؛ پوشش محافظه کاری: پاسخ علیرضا علوی‌تبار به مقاله «خردگریزی روشنفکری دینی»”

پاسخ موسی غنی‌نژاد به یادداشت «آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی» با عنوان «خردگریزی روشنفکر دینی»

پاسخ موسی غنی نژاد به یادداشت «آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی» با عنوان «خردگریزی روشنفکر دینی»

آقای علیرضا علوی­ تبار در مقاله­ ای در سایت روزنامه سازندگی به نقد نوشته من در سیاست­نامه شماره ۱۲ پرداخته اند که مطابق معمول نوشته­ های روشنفکران دینی آکنده از مغالطه، پراکنده گویی و تناقض است و چیزی جز تکرار مکررات و طفره رفتن از پاسخ­گویی به پرسش ­های اساسی نیست. پیش از وارد شدن به بحث لازم است توضیح دهم که نوشته من در واقع مقدمه­ ای برای چاپ جدید کتاب «جامعه مدنی» است که بزودی منتشر خواهد شد. عنوانی که در سیاست­نامه برای آن انتخاب شده از من نیست و اگر دوستان مجله از من مشورت می­ خواستند با انتخاب این عنوان مخالفت می­کردم چون موضوع بحث من در این کتاب و مقدمه مساله­ ای بزرگتر و فراتر از روشنفکری دینی است. البته آقای علوی تبار در نقد خود به این موضوع اشاره کرده ­اند که ایشان فقط به پنج ادعای من در آن نوشته می­پردازند و نه کل آن. یکی از مشکلات آقای علوی­ تبار هم همین است که مانند همفکران خود، بدون درک کلیت موضوع، «گزینشی» فکر و عمل می­ کنند. ادامه مطلب “پاسخ موسی غنی‌نژاد به یادداشت «آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی» با عنوان «خردگریزی روشنفکر دینی»”

نقد علیرضا علوی‌تبار بر مقاله موسی غنی‌نژاد؛ آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی

نقد علیرضا علوی‌تبار بر مقاله موسی غنی‌نژاد؛ آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی

دکتر موسی غنی‌نژاد، مقاله‌ای نوشته‌اند با عنوان «اصلاح‌طلبی در مسلخ سوسیالیسم» با این هدف که توضیح دهند «چرا روشنفکران دینی و اصلاح‌طلبان چپ‌گرا در اصلاحات ناکام ماندند؟». این مقاله در فصل‌نامه سیاست‌نامه (شماره ۱۲، سال سوم، پاییز ۱۳۹۸) به چاپ رسیده است. ایشان در این مقاله ادعاهای گوناگونی را طرح کرده‌اند، که همگی در جای خود قابل بحث و گفتگو هستند. از میان این ادعاها برخی را که به نظر مهم‌تر هستند، بررسی و ملاحظاتی را در مورد آن‌ها طرح می‌کنم. پنج ادعای مهم‌تر مقاله ایشان به شرح زیر است:

یکم. «روشنفکری دینی» منبع و پشتوانه اصلی چارچوب مفهومی و نظری اصلاح‌طلبی سیاسی در ایران بوده است.

دوم. روشنفکری دینی مفهومی دارای تناقض درونی است.

سوم. میان آزادی‌خواهی سیاسی و پذیرش اقتصاد سرمایه‌داری پیوندی ضروری وجود دارد.

چهارم. عملکرد اصلاح‌طلبان در ایران دچار تناقض بوده است. چون از جامعه مدنی و آزادی سیاسی دفاع می‌کرده‌اند اما از اقتصاد آزاد و حکومت حداقل دفاع نمی‌کرده‌اند.

پنجم. شعار تقدم «توسعه سیاسی» بر «توسعه اقتصادی» من‌درآوردی و غیرمنطقی است.

به اختصار در مورد هر کدام با عنوان «ادعای اول…ادعای پنجم» نکاتی را ذکر می‌کنم.

ادامه مطلب “نقد علیرضا علوی‌تبار بر مقاله موسی غنی‌نژاد؛ آزادی‌خواهی در مسلخ برابری‌ستیزی”