تهمت فیلسوفی

تهمت فیلسوفی نویسنده: کسری پناهی

عبدالحسین خسروپناه چهره‌ای شناخته‌شده در عالم سیاست است. او فیلسوف و نظریه‌پرداز هم خوانده می‌شود و مدعی تاسیس علومی نیز است. یکی از مسایلی که او اهتمام زیادی به آن دارد، «فلسفه‌های مضاف» است. به کوشش او کتاب دو جلدی «فلسفه‌های مضاف» منتشر شده است. مقاله «فلسفه معرفت» این کتاب را خود او نوشته است. در این نوشته من تنها به نقد این مقاله می‌پردازم.در ادامه نشان خواهم داد که خسروپناه برخی از اصلی‌ترین اصطلاحات مقاله‌اش را بی‌دقت و بی‌مبالات استفاده می‌کند، در بسیاری موارد مقاله او چیزی نیست جز محصول بی‌تامل در کنار هم گذاشتن پاره‌هایی که از دیگران نقل کرده است، با برخی مفاهیم پایه فلسفی آشنا نیست، و آنچه مساهمت خود در بحث فلسفه معرفت می‌خواند، به هیچ‌وجه معیارهای مساهمت فلسفی بودن را برنمی‌آورد. در آخر هم بخش کوتاهی را به عنوان خاتمه کلام می‌آورم. (شماره‌ صفحه‌هایی که در ادامه می‌آیند، همه شماره صفحه‌های این مقاله‌اند: خسروپناه، عبدالحسین، «فلسفه معرفت»، در فلسفه‌های مضاف، به کوشش عبدالحسین خسروپناه، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ١٣٩٤ (چاپ دوم)، صص. ٣١١-٣٦٥.) ادامه مطلب “تهمت فیلسوفی”

پاسخ‌های مصطفی ملکیان به پاره‌ای از پرسش‌های منتقدان – بخش دوم

پاسخ‌های مصطفی ملکیان به پاره‌ای از پرسش‌های منتقدان – بخش دوم

متن حاضر صورت مکتوب پاسخ‌های استاد مصطفی ملکیان به پرسش‌های  منتقدان است‎؛ سوالاتی که  جناب آقای حجت الله نیکویی در این نشست از ملکیان می‌پرسد‏، پرسش‌‌هایی است که از سوی  ناقدان و  پژوهشگران در  مواضع  مختلف مطرح شده است و اینک فرصتی فرآهم شده است تا از پاسخ‌های ملکیان به این پرسش‌ها مطلع گردیم:

ادامه مطلب “پاسخ‌های مصطفی ملکیان به پاره‌ای از پرسش‌های منتقدان – بخش دوم”

«باید»: توهّم کانتی، رهایش ویتگنشتاینی و زورگویی منتقد فیلم

تابیثا [منتقد]

من نمایشت رو نابود می کنم.

ریگِن

اما تو حتی [کارِ] منو ندیدی. نمی فهمم…کاری کردم که بهت بر بخوره؟

تابیثا

راستش رو بخوای آره. تو فضایی رو تو تئاتر اشغال کردی که می تونست برای یه چیز باارزش دیگه استفاده شه.

ریگِن

اما تو حتی نمی دونی که [نمایشِ من]…

تابیثا

درسته. حتی یه کلمه اش رو هم نخوندم،…اما بعد افتتاحیه ی فردا بدترین نقدی که کسی تا حالا خونده رو می نویسم. و نمایشت رو تخته می کنم. می خوای بدونی چرا؟ واسه اینکه از تو و امثال تو متنفرم.

مرد پرنده ای (Birdman)، اَلهاندرو گ. ایناریتو

  ادامه مطلب “«باید»: توهّم کانتی، رهایش ویتگنشتاینی و زورگویی منتقد فیلم”

سخنرانی حسن محدّثی، «زبان‌آوری تفسیرگرایانه در تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی»

سخنرانی حسن محدّثی با عنوان «نقد تفاسیر سنّتی از ره‌گذر نقد تفسیر آیت الله طالقانی»

نخست، وظیفه‌ی خوداَم می‌دانم اشاره کنم که آیت‌الله طالقانی از شخصیت‌های بسیار بزرگ عصر ما هستند. آن‌قدر ایشان در چشم من بزرگ هستند که در برابر ایشان احساس حقارت می‌کنم. ایشان یک مجاهد بزرگ زمان ما هستند. انسانی فوق‌العاده پارسا، از خودگذشته و متقّی. به‌گونه‌ای که می‌توانند الگوی یکایک ما در زنده‌گی شخصی‌مان باشند و می‌توانند الگوی عصر ما باشند. ایشان یکی از به‌ترین شخصیت‌های دینی زمانه‌ی ما هستند، آن‌چنان‌که می‌توانیم به فرزندان‌مان و در واقع، به همه‌ی مردم بگوییم که وقتی ما از دین صحبت می‌کنیم، یکی از نمونه‌های اَعلای دین در زمان ما، آیت‌الله طالقانی است و این افتخار بسیار بزرگی است. دین‌داران و مدعیان دین در عصر ما بسیار زیاداَند؛ کسانی که چهره‌ی دین را بسیار زشت کردند و آن را به شکلی بسیار غیر انسانی و خشونت‌بار به ما نمایاندند. اما ما دست‌کم می‌توانیم به کسانی مثل طالقانی، شریعتی، بازرگان، و امام موسی صدر افتخار کنیم و بگوییم وقتی از دین و الگوهای دینی سخن می‌گوییم مراد ما چه کسانی هستند. این‌ها معدودی از بزرگان دینی در عصر ما هستند و من شخصاً می‌گویم که مایه‌ی افتخار است که هم‌عصر بزرگانی مانند آیت‌الله طالقانی هستیم. در چشم من ایشان چنین جایگاهی دارد. بسیار بسیار انسان والایی هستند. ادامه مطلب “سخنرانی حسن محدّثی، «زبان‌آوری تفسیرگرایانه در تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی»”

فرشاد مومنی در نشست «بررسی کتاب عدالت اجتماعی ، توسعه و آزادی در ایران امروز»

فرشاد مومنی در نشست «بررسی کتاب عدالت اجتماعی ، توسعه و آزادی در ایران امروز»

دکتر فرشاد مومنی در بازخوانی کتاب عدالت اجتماعی ، توسعه و آزادی در ایران امروز که در نشست گفتار و اندیشه حزب اتحاد ملت منطقه فارس چهارشنبه ۲۷ دی ۹۶ برگزار شد به تبیین نظرات خود پرداخت… ادامه مطلب “فرشاد مومنی در نشست «بررسی کتاب عدالت اجتماعی ، توسعه و آزادی در ایران امروز»”

نقد آرش جمشیدپور بر نوشتار «ملاحظاتی روش شناختی درباره جریان­های فکر دینی در ایران»

نقد آرش جمشیدپور بر نوشتار «ملاحظاتی روش شناختی درباره جریان­های فکر دینی در ایران»

 آرش جمشیدپور: هدف من در این نوشته، نقد آرای دکتر وحید در مقالۀ «دین؛ از حقیقت به کاربرد و دوباره حقیقت، ملاحظاتی روش‌شناختی دربارۀ جریان‌های فکر دینی در ایران» است. نوشتار ایشان در کلْ یک مدّعای اصلی و چند مدّعای فرعی دارد. من در این نوشته به مدّعای اصلی و دو مدّعای فرعیِ نوشتارِ ایشان می‌پردازم. ضروری است در همین آغاز بگویم که مدّعای اصلیِ نوشتارِ ایشان در هاله‌ای از ابهام است و برخی جوانب آن چندان روشن نیست. ادامه مطلب “نقد آرش جمشیدپور بر نوشتار «ملاحظاتی روش شناختی درباره جریان­های فکر دینی در ایران»”

انتشار ترجمه فارسی کتاب «آزادی حیوانات» اثر پیتر سینگر

انتشار ترجمه فارسی کتاب «آزادی حیوانات» اثر پیتر سینگر

کتاب آزادی حیوانات (Animal Liberation) اثر فیلسوف و اخلاقدان شهیر استرالیایی، پیتر سینگر، برای نخستین بار در سال 1975 منتشر، و از آن زمان تاکنون با ویراستهای مختلف و جدیدی به اَشکال متفاوت مورد تجدید چاپ قرار گرفته است. این کتاب تاکنون به بیست زبان دنیا ترجمه شده است، که ترجمۀ فارسی اثر بیست و یکمین زبانی محسوب می‌شود که این اثر بدان برگردانده شده است. نشریۀ تایم در سال 2011 کتاب آزادی حیوانات را در بین فهرستِ 100 اثر غیرادبیِ همۀ دوران قرار داد. سینگر در این اثر خود، با متداول ساختن اصطلاح «گونه‌پرستی» (speciesism)، به استدلال علیه شیوه‌هایی می‌پردازد که انسانها به انحاء مختلف حیوانات را مورد سوءاستفاده قرار داده و از آنها بهره کشی می کنند. مطابق استدلال سینگر در مقام یک فیلسوف فایده باور (utilitarian) در کتاب آزادی حیوانات، هر موجودی که «توانایی احساس درد و رنج» را داشته باشد و یا به تعبیری «حساس» (sentience) باشد واجد «منافع» (interest) تلقی شده و برما انسانهاست که به حکم اخلاق، منافعِ آن موجود را درست به اندازۀ منافع هر موجودِ ذی‌نفعِ دیگری، از جمله منافعِ گونه های انسانی خودمان، به شمار آورده و بدانها احترام بگذاریم. ازاینرو، کمتر به شمار آوردن، یا اصلا به شمار نیاوردنِ منافعِ گونه‌های دیگر شکل ناموجهی از تبعیض خواهد بود که سینگر به پیروی از ریچارد رایدر (Richard Ryder)، آنرا «گونه پرستی» می خواند و منطقِ نهفته در پشت آنرا مشابه منطق «نژادپرستی» (racism) و «جنسیت پرستی» (sexism) می داند. وی در این کتاب به برملا ساختن چندین رویۀ اساسی و مهمی می پردازد که ما انسانها با چنین گرایشِ ناموجهی به شکلی نظام مند حیوانات را بدون درنظر گرفتنِ منافعشان مورد سوءاستفاده قرار می دهیم: رویه هایی همچون «دامداری صنعتی» (factory farming) یا استفاده از حیوانات برای خوراک و پوشاک، «استفاده از حیوانات در امر آزمایش». نهایتا ازنظر وی، برما انسانهاست که با ترک این رویه ها و ترک رژیم گوشت خواری و انتخاب گیاهخواری هم مانع از درد و رنجِ بیهودۀ انبوه حیوانات شویم هم بواسطۀ ترک «دامداری صنعتی» به عنوان عامل اصلی گرمایش زمین و آلودگیِ هوا و آبها باعث نجات طبیعت و محیط زیست شده و هم اینکه با افزایش میزان غذاهای گیاهی بواسطۀ حذف دامداری به عنوان منبع اصلیِ مصرف خوراک گیاهی، فقر جهانی را ریشه کن کنیم.

ادامه مطلب “انتشار ترجمه فارسی کتاب «آزادی حیوانات» اثر پیتر سینگر”

سخنرانی امیرحسین ترکاشوند با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر»

سخنرانی امیرحسین ترکاشوند با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر»

موضوع بحث ما امر به معروف و نهی از منکر است، چنان‌که می‌دانید در این  سی و نه سالی  که حکومت به دست ما مذهبی‌ها افتاده یکی از موضوعات بسیار مهم و اساسی امر به معروف و نهی از منکر بوده، و از سوی دست‌اندرکاران فقهیِ نظام و برخی متشرعان و انقلابیون مورد  توجه جدی قرار داشته است. برای این‌که کمی ملموس سخن گفته باشیم فقط به یک قلم از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر که حجاب است دقت کنیم که چقدر انرژی و پتانسیلِ کشور ما و حکومت مذهبی ما را به خودش اختصاص داده است. شاید جدی‌ترین موضوع در سیاست داخلی ما معطوف شده به بحث حجاب، و تلاش‌های بسیاری برای باحجاب کردن زنان، حفظ روسری، پیدا نبودن مو، نمایان نبودن ساعد و ساق انجام شده و در این باره چقدر تبلیغات می‌شود، هزینه می‌شود و چقدر نهی‌ها و اوامر هست. در این راستا علاوه بر تبلیغات وسیعی که می‌شود به دنبالش تذکر و برخورد است، گشت ارشاد است، بازداشت است، تشکیل پرونده برای دختران و زنانِ سرزمین‌مان است، جریمه است، عدم استخدام و ارتقا است. مگر سیستم گزینشِ ما مذهبی‌ها اجازه می دهد کسی که حجاب را رعایت نمی کند استخدام شود؟ ادامه مطلب “سخنرانی امیرحسین ترکاشوند با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر»”

زندگی بهنگام، مرگ بهنگام

زندگی بهنگام، مرگ بهنگام

کارهای ناتمام، آرزوهای تحقق‌نیافته و به طورِ کلّی زندگی به کمال‌نرسیده، از اسبابی است که مرگ را دشوار و نابهنگام می‌کند. رابیندرانات تاگور می‌گفت آنچه مرگ را دشوار می‌کند، گذشته‌ی ناکامل ماست:

«مرا برهان

از گذشته‌ی به کمال نرسیده‌ام

که از فراپُشت به من چسبیده است و

مرگ را دشوار می‌کند.»

(رابیندرانات تاگور)

همچنان که میوه‌های رسیده، راحت‌تر شاخه را رها می‌کنند، زندگی‌های به کمال رسیده نیز، آسان‌تر به مرگ، تن می‌دهند: «چون بپخت و گشت شیرین لب‌گزان / سست گیرد شاخ‌ها را بعد از آن». ادامه مطلب “زندگی بهنگام، مرگ بهنگام”

امیلی اصفهانی اسمیت: زندگی چیزی بیش از خوشبخت بودن است

امیلی اصفهانی اسمیت: زندگی چیزی بیش از خوشبخت بودن است

فرهنگ ما نگاهی وسواس‌گونه به خوشبختی دارد، ولی اگر مسیر رضایت‌بخش‌تری وجود داشته باشد چه؟ امیلی اصفهانی اسمیت نویسنده می‌گوید خوشبختی می‌آید و می‌رود، ولی داشتن معنا در زندگی — خدمت به چیزی فراتر از خود و پرورش بهترین در درون خود — به شما چیزی برای محکم نگه داشتن برای خودتان می‌دهد. با پیشنهادهای اسمیت برای چهار ستون یک زندگی معنادار در مورد تفاوت خوشبخت بودن و داشتن معنا در زندگی بیشتر بیاموزید. ادامه مطلب “امیلی اصفهانی اسمیت: زندگی چیزی بیش از خوشبخت بودن است”