صدانت

ادامه مطلب “برنامه پرگار تحت عنوان «خداناباوری و زمینه‌ی گسترش آن» با حضور: عرفان کسرایی و یاسر میردامادی”

۱. لیبرالیسم در ابتدا برای حمایت از لایه‌های مرفه جامعه، که آزادی و امنیت شان از سوی حاکمان نقض و سلب می‌شد، به میدان آمد و خود را نشان داد. به همین سبب بود که با مفهوم بورژوازی پیوند خورد. اما جلوتر که آمد، بر مفاهیمی تکیه کرد که نفع و فایده‌ی همه‌ی گروه‌های اجتماعی در آن بود. علت هم داشت. تکیه‌ی لیبرالیسم بر یک طبقه از جامعه، باعث مقاومت لایه‌های دیگر در برابر آن شد، این وضع نمی‌توانست به سود این مکتب باشد[۱]. به همین سبب، کوشید تا به منافع و مصالح همه‌ی اعضا و افراد جامعه نظر کند و عام‌نگر شود[۲]. اما هرچه سن لیبرالیسم بالاتر رفت، فربه‌تر و گسترده‌تر و وسیع‌تر هم شد و قرائت‌ها و خوانش‌های مختلفی از آن به میان آمد که هر یک، موضع و نگرش خود را نسبت به جامعه و لایه‌ها و طبقات حاضر در آن داشتند. یکی از آن روایت‌ها که در این مقاله درباره آن سخن خواهم گفت، روایت جان رالز فیلسوف بزرگ قرن بیستم است. ادامه مطلب “مقاله رضا زمان با عنوان «لیبرالیسم سیاسی حامی محروم‌ترین‌ها؛ نگاهی به اصل تفاوت»”

1

در مهمانی‌ها یا ملاقات با دوستان‌مان از امور مختلفی سخن می‌گوییم؛ اوضاع و احوال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشورهای جهان، قیمت مسکن، تیم فوتبال محبوب‌مان، وسایلی که خریدیم، شرایط شغلی‌مان، ازدواج و طلاق فامیل‌های‌مان. در اینترنت و مجلات و کتاب‌ها به دنبال اطلاعاتی می‌رویم راجع به زندگی گیاهان و حیوانات، وضعیت کهکشان‌ها، وجود آدم فضایی‌ها، حوادث هولناک یا اتفاقات عجیب‌و‌غریب، سرگذشت افراد مشهور، چگونگی نفوذ و تاثیرگذاری در دیگران. ناراحتی‌مان این است که چرا موهای‌مان ریزش دارد، چرا فلانی احوال‌پرسی گرمی با من نکرد و فراوان چراهای دیگر. ظاهرا حکایت عموم ما آدم‌ها همین است یعنی فکر کردن و سخن گفتن‌مان بیشتر صرف موضوعات و مسایلی از این جنس می‌شود. وجه مشترک این افکار و سخنان در این است که روی آنها به بیرون‌مان است نه به درون‌مان. به عبارت دیگر، اگر من و شما، درونی داشته باشیم و بیرونی، و درون‌مان را مجموعه افکار و احساسات و خواسته‌ها و گفتارها و کردارهای‌مان بدانیم، و بیرون‌مان را اموری جز این‌ها که به مواردی در بالا اشاره شد، آنگاه بیشتر وقت و نیروی ما در فکر کردن‌ها و سخن گفتن‌ها مصرف بیرونی دارد. به تعبیری، بیشتر ما “بیرون‌نگر” هستیم نه “درون‌نگر”، چنانکه چشم ذهن و ضمیرمان خیره در منظره‌های دلربای حیاط همسایه است! ادامه مطلب “سوسیا، چرا سوسیا نبودی؟!”

بررسی ترجمه‌ی دو «انقلاب علمیِ» یاسر خوشنویس

(1) انقلاب‌های علمی، تامس نیکلز، انتشارات ققنوس (1395)

(2) انقلاب علمی، استیون شِیپن، نشر کرگدن (1396)

نویسسنده نقد: سعید علیپور (دانشجوی دکتری مطالعات علم)

این مقاله شامل دو بخش کلی است: بخش اول مربوط به بررسی کتاب اول است و بخش دوم مربوط به بررسی کتاب دوم. نکته‌ی دوم اینکه در بعضی موارد در حد دانش ناچیزم سعی کرده‌ام ترجمه‌ی پیشنهادی خود را بیان کنم. بدیهی است که ترجمه-های پیشنهادی بنده صرفاً یکی از معانی درست جملات انگلیسی کتاب است، نه ترجمه‌ی نهایی آنها. یعنی واضح است که می‌توان ترجمه‌های بهتر و رساتری هم از آنها ارائه کرد.

ادامه مطلب “بررسی ترجمه‌ی دو «انقلاب علمی»”

هدف سخنرانی «گذر به سوی الهیات نوین» طرح یک پرسش است. آیا الهیات مدرن شده است؟ این یک فرض رایج است که من می‌خواهم مورد تردید قرار دهم. دلایل متعددی برای مدرن شدن الهیات مطرح کرده‌اند. مثلاً می‌گویند ما پس از دکارت و هیوم و کانت وارد عصر «اصالت سوژه» شده ایم و درک سوژه از خدا درک جدیدی است. در باورهایی که گذشتگان از خدا می‌کردند شأن سوژه و چگونگی نزدیک شدن او به خدا در نظر گرفته نمی‌شد. اما از دکارت به بعد متوجه شدند که باید متناسب با دستگاه ادراکی سوژه درباره‌ی خدا حرف بزنند. پس ما با یک الهیات مدرن (یعنی subjective) روبه‌رو هستیم. می‌گویند الهیات دو راه رفته است: یا راسیونالیستی (دکارتی) شده یا تجربه‌گرا (هیومی). اما نزد قدما هیچ کدام از این روش‌شناسی‌ها مطرح نبود. دغدغه‌ی روش‌شناسی یک دغدغه‌ی جدیدی در الهیات است. امروز هر کس بخواهد درباره‌ی خدا حرف بزند باید بگوید گزاره‌هایش از چه نوع است: همان‌گویانه، تالیفی پیشینی، تجربی؟ و همین را نشانه‌ای بر مدرن شدن الهیات می‌گیرند. ادامه مطلب “سخنرانی علی‌اکبر احمدی افرمجانی با عنوان «گذر به سوی الهیات نوین»”

یکی از مجالس جالب شب‌های قدر امسال (رمضان 98) در مرکز همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد. جایی که با چهره‌های اکثرا جوان و محقق در جایگاه سخنران مواجه شدیم. صدیق قطبی، الهه نوری، محمدعلی ایازی، علی سلطانی، محمدرضا جلائی‌پور و امیرحسین آزاد سخن گفتند که در میان آنها تنها حجت‌الاسلام ایازی ملبس به لیاس روحانیت بود و سخنرانی یک خانم و نیایش خوانی با نوای نی و آواز شیوه‌ای بود که بانیان برنامه انتخاب کردند. از دیگر نقاط قوت این مراسم فراهم کردن  پارکینگ مناسب و اتاق ویژه کودکان با مربی متخصص بود که نبود آن نقطه ضعف بسیاری از مجالس سنتی به شمار می‌رود. ادامه مطلب “مراسم شب‌های قدر رمضان 98 در مرکز همایش‌های کتابخانه ملی”

فلسفه ریاضی شاخه‌ای از فلسفه است که با پرسش‌های فلسفی برآمده از علم ریاضیات سروکار دارد. از مکاتب مهم فلسفه ریاضی می‌توان به منطق‌گروی، شهود‌گروی، صورت‌گرایی یا فرمالیسم و واقع‌گرایی اشاره کرد.

در منطق گروی سعی بر این است که مفاهیم و قضایای ریاضی به مفاهیم و قضایای منطقی فروکاهیده شود. پیشینۀ این نظریه به نگاه انتقادی به آراء کانت دربارۀ ریاضیات باز می گردد. شهود‌گروی اما قائل است صدق‌ گزاره‌های ریاضی صرفاً می‌توانند از طریق ساختارهای ذهنی‌ای درک و فهمیده شوند که اثبات می‌کند آن گزاره صادق است و ارتباط بین ریاضی‌دانان صرفاً وسیله‌ای است که می‌تواند فرآیندهای ذهنی یکسانی در اذهان گوناگون به وجود آورد. قائلان به فرمالیسم یا صورت‌گرایی بر این باورند که مبانی ریاضیات کاملاً صوری است و مسائل آن را صرفاً می توان ناظر به این مبانی صوری پیش برد و حل کرد. واقع گرایی نیز با پیشینۀ بسیار دورودراز خود ادعا می‌کند قوانین ریاضی وجود دارند و در فعالیت ریاضی جز بر وفق آن‌ها نمی‌توان مسیری گشود. چنین نگاهی را به خود مقولات ریاضی نیز دارند. ادامه مطلب “نشست یک روزه فلسفه ریاضی”