در طول تاریخ برای اثبات یا نفی وجود خداوند استدلال‌های مختلفی توسط فیلسوفان ارائه شده است. این استدلال‌ها در دو دسته کلی 1) ادله اثبات وجود خداوند و 2) ادله نفی وجود خداوند جای می‌گیرند. مهمترین ادله اثبات وجود خداوند عبارتند از: برهان جهان‌شناختی، برهان وجود‌شناختی، برهان نظم و براهین جدیدتری مثل برهان تجربه دینی، برهان اخلاقی، و برهان عمل‌گرایانه؛ و مهمترین برهان بر عدم وجود خداوند، برهان شر است. ادامه مطلب “نوشتار وحید حلاج با عنوان «برهان نظم و مغلطه وضع تالی»”
عمر نوح؛ بازخوانی دروندینی [1]
امیرحسین ترکاشوند
عمر ۲۵۰۰ سالهٔ نوح!؟
(از کورش تا اکنون)
در گزارشاتی که به دست‌مان رسیده، مدت عمر نوح مختلف گزارش شده: ۹۵۰ سال، ۱۰۵۰ سال، ۱۴۵۰ سال، ۱۷۸۰ سال، ۲۳۰۰ سال، ۲۴۵۰ سال، ۲۵۰۰ سال، ۲۸۰۰ سال، ۳۰۰۰ سال. مشهورترین روایت در این باره، تعیین عمر دو هزار و پانصد ساله برای او به شرح زیر است:
۸۵۰ سال پیش از نبوت و رسالتش
۹۵۰ سال در مدت رسالتش
۲۰۰ سال برای ساخت کِشتی
۵۰۰ سال پس از حادثهٔ توفان
ادامه مطلب “مجموعه نوشتارهای امیرحسین ترکاشوند با عنوان «عمر نوح، بازخوانی دروندینی»”
نشست مسأله فرهنگ عصر امروز با حضور مصطفی ملکیان، محقق، مولف و مترجم فلسفه و حسن محدثی، عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سرای کتاب موسسه خانه‌کتاب برگزار شد. ادامه مطلب “هشتمین نشست «مسأله فرهنگ» با حضور مصطفی ملکیان و حسن محدثی”
از مرگ چرا هراسم؟
(گفتاری درباره هراس از مرگ از منظر اپیکوریان)[1]
آرش نراقی
مرگ یکی از مهمترین سرچشمه های هراس در زندگی انسانها بوده است. اما ریشه این هراس عمیق وجودی چیست؟ چرا انسانها مرگ خود و عزیزان شان را سوگناک و هراس آور می یابند؟ به نظر می رسد که پاسخ این پرسش روشن است: مرگ بنیان هستی ما و عزیزان مان را نشانه می رود. دررسیدن مرگ به معنای از دست دادن عزیزترین محبوب ما، یعنی جان خود و عزیزان مان، است. گویی مرگ مایه زیانی عظیم و چاره ناپذیر است، و این زیان عظیم است که مرگ را هولناک می کند. این آموزه را گاه «آموزه زیان» می نامند: هراس از مرگ ناشی از زیانی است که لاجرم بر ما وارد می کند. اما آیا «آموزه زیان» صادق است؟ آیا مرگ به واقع سرچشمه زیان و به این اعتبار مایه هراس در زندگی ماست؟ آیا هراس از مرگ امری معقول است؟ ادامه مطلب “از مرگ چرا هراسم؟ ؛ گفتاری از آرش نراقی درباره هراس از مرگ از منظر اپیکوریان”
چهارمین نشست هفتگی «نیم فاصله، دانشگاهیان در فضای عمومی» با موضوع «رویکرد تحلیلی به فلسفه اسلامی» با حضور محمود مروارید، عضو هیئت علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، چهارشنبه 11 دی‌ماه از سوی مؤسسه خانه کتاب برگزار شد.
محمود مروارید در ابتدای این جلسه با طرح این سؤال که اساساً فلسفه تحلیلی یعنی چه؟ و تفاوت و شباهتش با دیگر فلسفه‌ها چیست؟ سخنان خود را آغاز کرد و گفت: می‌توان 10 خصوصیت برای فلسفه تحلیلی بیان کرد که معمولاً نظریات و افرادی که ذیل فلسفه تحلیلی قرار دارند چند نمونه از این خصوصیات را دارند. ادامه مطلب “سخنرانی محمود مروارید با عنوان «رویکرد تحلیلی به فلسفه‌ی اسلامی»”
با عرض سلام به محضر همه خواهران و برادران[1]
همانگونه که اشاره شد بحث در مورد هویت به مفهوم فردی خواهد بود … ادامه مطلب “سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان «هویت ایستا، هویت پویا»”
جان رالز (۱۹۲۰-۲۰۰۲) را می‌توان یکی از مهمترین و اثرگذارترین فیلسوفان سیاسی معاصر دانست. کوشش اصلی او متمرکز بر استخراج اصولی برای عدالت ناظر به نهادهای اصلی اجتماعی (ساختار بنیادین جامعه) است. او به این منظور چهارچوبی را مبتنی بر نظریه کلاسیک قرارداد اجتماعی طرح می‌کند که بر اساس آن اصول عدالت، حاصل توافق بی‌طرفانه اشخاص آزاد و برابر در موقعیتی برابر و منصفانه (موقعیت نخستین) است؛ اصول عدالت برآمده از این موقعیت منصفانه (اصل اول (برابری در حقوق و آزادی‌های اساسی)، اصل دوم (مرکب از دو اصل برابری منصفانه فرصت‌ها و اصل تفاوت))، به عنوان عدالت به مثابه انصاف شناخته می‌شود.
رالز در کتاب نظریه عدالت در سه بخش، شرح عناصر اساسی نظریه خود را به پیش می‌برد: در بخش نخست پس از توضیحی مقدمات پیرامون روش خاص خود در چهارچوب اصول عدالت و تمایز آن با بدیل‌های موجود (نفع‌گرایی و شهودگرایی)، به توصیف اصول عدالت پرداخته و سپس به روش استنتاج این اصول و اثبات برتری آن را نسبت به بدیل‌های موجود می‌پردازد. بخش دوم نظریه به نهادهای حاصل از عدالت به مثابه انصاف اختصاص دارد؛ رالز در این بخش توضیح می‌دهد که از میان نظامات سیاسی موجود دو نظام سوسیالسیم لیبرال و دموکراسی مالکیت‌محور، با الزامات دو اصل عدالت سازگار هستند؛ بخش سوم نظریه عدالت به اثبات پایداری جامعه بسامان (جامعه برآمده از عدالت به مثابه انصاف) اختصاص دارد. در این بخش رالز اثبات می‌کند که اولاً عدالت به مثابه انصاف با روانشناسی اخلاقی بشر سازگار است و ثانیاً اصول عدالت به مثابه انصاف بخشی ذاتی از خیر انسان است (استدلال مشهور به مساوقت). اما رالز در گردشی مشهور به لیبرالیسم سیاسی می‌کوشد برخی تناقضات نظریه عدالت را مرتفع ساخته و مشخصاً استدلال مساوقت را با اجماع همپوشان جایگزین سازد. ادامه مطلب “درس‌گفتارهای نظریه عدالت جان رالز از مصطفی زالی”
فلسفه از همان آغاز در جدالی سقراطی با نسبی‌باوری (در قالب سوفیسم) بود. نسبی‌باوری و جزم‌اندیشی هر دو آفت تعقل و ژرف‌اندیشی‌اند. در این نشست از شیوع نسبی‌باوری به ویژه در میان سلبریتی‌های نوظهور و آفت آن برای تفکر سخن رفته است. ادامه مطلب “سخنرانی کاوه بهبهانی با عنوان فلسفه علیه نسبی‌باوری”
چه هاست در سر این مغز “نهان” اندیش!
حسین دباغ — موسسه آموزش عالی علوم شناختی
جهان زیر موسوم به “جهان صداقت” را در نظر بگیرید:
فرض کنید در جهان صداقت، آدمیان از نطق یا کلام یا زبان گفتاری برای انتقال مفاهیم استفاده نمی کنند. همچنین از زبان بدن نیز برای ارتباط بهره نمی گیرند. در عوض آدمیان برای ارتباط و فهم یکدیگر کافیست “ذهن خوانی” کنند؛ بدین شکل که رد و بدل شدن امواج مغزی میان آدمیان به آنان کمک می کند تا از “نهان” یکدیگر خبر بگیرند. گویی آدمیان به سان شیشه ای شفاف اند که درونشان هویدا و دانه های دلشان پیداست. طبیعی است که در چنین جهانی آدمیان محتاج “تفسیر” نیستند. لازم نیست وقتی کسی درد دارد آن را “بیان” کند. همین که برای مثال دکتر وی را “ببیند” از درد او شناخت پیدا می کند. همین که کسی عاشق می شود و تجربه عشق را از سر می گذراند، فرد معشوق از آن مطلع می شود. لازم نیست فرد عاشق عشقش را بزک کند تا در معشوق خویش تاثیر ایجاد کند و نزد وی مقبولیت پیدا کند. به قول سعدی:
سخن عشق تو بی آن که برآید به زبانم
رنگ رخساره خبر می‌دهد از حال “نهانم”
گاه گویم که بنالم ز پریشانی حالم
بازگویم که “عیان” است چه حاجت به “بیانم” ادامه مطلب “مقاله حسین دباغ با عنوان «چه هاست در سر این مغز “نهان” اندیش!»”
برتراند راسل می‌گوید که علم به شکلی توسعه یافته است که بر خلاف انتظار است. بدین معنا که علم ابتدا به چیزهایی پرداخته است که بیش از همه از ما دور هستند و رفته رفته به بررسی اموری تن داده است که نزدیک و نزدیک تر به ما هستند: دانش بشر ابتدا به امور ماوراءالطبیعی – مثلا بهشت – پرداخته، سپس به روی زمین آمده و آن را مورد مطالعه قرار داده است، رفته رفته به تحقیق درباره‌ی حیوانات و گیاهان مشغول شده، بعد از آن به کندوکاو در باب بدن آدمی گراییده، و در نهایت، آن هم به طوری بسیار ناقص، به مطالعه‌ی ذهن انسان پرداخته است. آیا شده است این سوال که ذهن‌هایمان چگونه کار می‌کنند، چه قوانینی بر آن‌ها حاکم است، و چه عواملی بر آن‌ها تاثیر می‌گذارند، ذهن شما را به خود مشغول کند؟ ادامه مطلب “مستند بازی‌های مغز (دوبله فارسی)”
