معرفی کتابِ چهار نظريه دربارۀ حکمرانی؛ پژوهشی دربارۀ نسبت مشروطیت و مشروعیت
احمد سواری
دانشجوی دکتری رشتۀ دینپژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
حکمرانی از وجوه لاینفک حیات جمعی است و بشر برای تمشیت امور زندگی، خود را از آن ناگزیر میبیند. حكمراني با اتكا بر قدرت سياسي تحقق ميپذیرد؛ از همین رو همواره این پرسش مطرح بوده است که منشأ قدرت سیاسی چیست و باید چگونه تحقق یابد؟ آیا باید حکمرانی بر اصل خودفرمانروایی و خودآیینیِ تکتک شهروندان استوار باشد یا میبایست بر بنیاد آموزههای الهی قرار گیرد؟
در جریان انقلاب مشروطه برای نخستین بار این سؤال بهصورت جدی در تاریخ سیاسی ایران معاصر مطرح شد. عدهای مشروعیت اقتدار سیاسی را مبتنی بر رأی و رضایت عامۀ مردم میپنداشتند و عدهای فقط خدا و احکام دین را عامل مشروعیتبخشی حکومتها میدانستند؛ تا آنجا که میگفتند: «هیچ سیاستی مشروع نیست، مگر اینکه موافق شریعت باشد و هیچ کس حق حکمرانی ندارد مگر اینکه مشروعیتش را از ساحت ربوبی کسب کرده باشد.»
نگاهی اجمالی به تاریخ این نزاع سیاسی در ایرانِ معاصر نشان میدهد که سیاست در میانۀ احکام شرعی و حقوق عامۀ مردم قرار دارد. توضیح ماهیت و مصادیق احكام شرعي ناظر بر امر عمومی و نیز چیستی و گسترۀ حقوق عامۀ مردم و در نهایت نسبت امر سیاسی با آنها کاری است دشوار و از این رو پژوهشی عالمانه میطلبد.
محمدامیر قدوسی، پژوهشگر فلسفۀ حقوق عمومی و دانشآموختۀ دانشگاه مفید که مقاطع تحصیلات تکمیلی خود را در رشتۀ حقوق عمومی در دانشگاه شهید بهشتی تهران گذرانده و علاوه بر سابقۀ تحصیلات حوزوی، در دو کنکور کارشناسی ارشد و دکتری موفق به کسب رتبۀ یک در کل کشور شده است، در کتابِ چهار نظریه دربارۀ حکمرانی سعی کرده است پرده از ریشۀ این اختلافات بردارد و با تحلیلی دقیق و موشکافانه، اطراف این نزاع تاریخی را بنابر حصری عقلی در هواداران چهار نظریه منحصر کند. این نظریهها عبارتاند از: «نظریۀ مشروطیت»، «نظریۀ مشروعیت»، «نظریۀ مشروطیت در چارچوب مشروعیت» و «نظریۀ مشروعیت در چارچوب مشروطیت». ادامه مطلب “معرفی کتاب «چهار نظريه دربارۀ حکمرانی؛ پژوهشی دربارۀ نسبت مشروطیت و مشروعیت» اثر محمدامیر قدوسی”