صدانت

به همان اندازه که پیشرفت و توسعه جوامع بشری بدون تقسیم کار تخصصی ممکن نیست، نبود آن نیز بر بساطت و بدویّت یک جامعه دلالت دارد. نهادهای اجتماعیِ دارای کارکردهای چندگانه و فراگیر، عموما در جوامع کمتر توسعه یافته مشاهده می شوند. یک مثال ملموس در این باره نهاد روحانیت در ایران قاجاری است. روحانیت در این بازه زمانی، کارکردهای مختلف و گسترده ای همچون آموزش کودکان، رفع اختلافات حقوقی و قضایی، رسیدگی به اقشار مستضعف، گرداندن نهادهای دینی همچون موقوفات و مساجد، درمان های جادویی مانند دعانویسی و طلسم شکنی، نمایندگی مردم در مطالبات شان نزد حاکمان و جز این ها را بر عهده داشت. مدرنیزاسیون عصر پهلوی بسیاری از کارکردهای روحانیت را از ایشان سلب کرد و به نهادهای تخصصی و نوپدیدی مانند آموزش و پرورش، دادگستری، وزارت اوقاف و… سپرد و همین از مهم ترین اسباب دشمنی میان روحانیت و پهلوی بود. ادامه مطلب “نوشتار جواد شریفی با عنوان «فقه اسلامی؛ یادگاری از جهان پیشامدرن»”

فلسفهٔ علم یا فلسفهٔ علوم شاخه‌ای‌است از فلسفه که به مطالعهٔ تاریخ، ماهیّت، اصول و مبانی، شیوه‌ها، ابزارها، و طبیعتِ نتایجِ به دست آمده در علومِ گوناگون همّت می‌گمارد. فلسفهٔ علم، از لحاظِ علمِ موردِ بررسی، خود، به زیرشاخه‌هایِ متعدّدی تقسیم می‌گردد که از جملهٔ آن‌ها می‌توان فلسفهٔ فیزیک، فلسفهٔ شیمی، فلسفهٔ ریاضیّات، فلسفهٔ زیست‌شناسی، فلسفهٔ علومِ اجتماعی، فلسفهٔ مکانیکِ کوانتومی و فلسفهٔ نسبیّت را ذکر نمود. ادامه مطلب “درس‌گفتار فلسفه علم از حسین شیخ رضایى”

“‏و َیَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِکُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ

‏و می‌گفتند آیا ما خدایان‌مان را …

(سنت‌های فکری‌مان را …

آراء علما و مراجع‌مان را …

حاکمان و زعمای‌مان را …

سال‌ها فرضیات و نظریات متکلمان‌مان را …

نظم و امنیت و امکانات‌مان را …

سازه‌های زندگی و اندوخته‌های‌مان را… )

در مقابل ادعای شاعری مجنون رها کنیم؟”

‏یکی از آفات موجود در ادیان و مذاهب (بالاخص ادیان ابراهیمی) که توانسته مومنان بسیاری را به دام خطا گرفتار کند، ثبت یک‌طرفه‌ی عموم روایت‌های تاریخی آن‌هاست. شاید به هزار جهد و تفحص نتوان شخصی را یافت که از ذهن ولید بن مغیره احوال صدر اسلام را روایت کند و آن‌چه که بر نفس و جان او گذشت و مانع پذیرش ادعای محمد (ص) شد را به قلم آورد. ادامه مطلب “نوشتار «زین رسن قومی درون چه شدند …» از صدرا معصوم‌زاده”

توفیق الحکیم، نویسنده و ادیب مصری، در کتاب ارنی الله داستان تخیلی ای را با عنوان «اختراع عجیب» نقل می کند که می توان از آن به عنوان یک استدلال فلسفی استفاده کرد.[۱] داستان بدین قرار است که شرکتی قصد می کند ماشین زمانی اختراع کند که از آینده خبر می دهد. اما به طرز عجیبی مهندسانی که درگیر تولید ماشین می شوند یکی پس از دیگری خودکشی می کنند. تا اینکه یک نفر از مهندسان در خودکشی ناکام و زنده می ماند. بازپرسان و مفتشان در پی تحقیق از او می روند و جویای ماجرا می شوند. وقتی از او سوال می کنند چه دیدی که در فکر خودکشی افتادی؟ مهندس نجات یافته چنین پاسخ می دهد: وقتی خودم را در آینده دیدم به یکباره احساس کردم بسان اسیری هستم که دیگر نمی توانم چیزی را تغییر دهم. زندگی برایم ملال آور شد. جستجوی امر «جدید» برایم بی معنا شد. «شگفتی» از زندگی ام رخت بربست. امیدم به «غیب» و تغییر چیزی در آینده از دست رفت. به یکباره مایوس شدم و… ادامه مطلب “مقاله حسین دباغ با عنوان «ترس و جهل؛ راهی به امید»”

نهضت امید، امیر تاکی: موضوع این شماره از ویژه نامه در حوزه امید است: امید نه از منظر یک شعار سیاسی یا انتخاباتی؛ که منظور از آن، یک پارامتر مهم در زیست انسانی آرمان خواهانه است. امید نه این است که شعار ما باشد؛ امید همان نوع نگاه ما به زندگی و تشکیل دهنده بینش و هویت جمعی و فردی ماست. مگر می شود از انسان و انسانیت صحبت کرد، ولی مفهوم امید را نادیده انگاشت؟ شماره قبلی این ویژه نامه در رابطه با زیست معناگرایانه انسان بود که آن را در ابعاد مختلف، بررسی کردیم و مطرح کردیم انسانی که زندگی را ورای مادیات و ظواهر پیچیده این دنیا می بیند، به دنبال معنایی برای مفهوم بخشیدن به حرکتش در زندگی است. او هدف و آرمانی را می یابد و برای آن مسیری را ترسیم می کند. حال عنصر مهم در نیل به اهداف این مسیر «امید» است. این امید همانی است که ما را بر هویتی که داریم استوار می سازد و مسئولیت های تاریخی و انسانی را قدرت ایفا می بخشد. ادامه مطلب “ویژه‌نامه پرسش روزنامه اصفهان زیبا؛ پرونده‌ای برای زیست امیدوارانه”

امام حسین بن علی (علیهما السلام) حقیقتا سرور آزادگان جهان است. ایام شهادت او و اهل بیت و اصحاب باوفایش در عاشورای سال ۶۱ در کربلا زمانی برای مرور درس آزادگی و فضایل اعلای انسانی در مکتب اسلام است. به دنبال پاسخ به سه پرسش کلیدی هستم: امام حسین در میان ائمه اهل بیت قاعده بود یا استثنا؟ آیا عالمان شیعه در سبک زندگی و جهت گیری‌های علمی مشی حسینی را دنبال و توصیه کرده اند؟ مجالس حسینی چه تاثیر علمی و عملی بر شیعیان داشته است؟ برای پاسخ به این سه پرسش سه سنخ رویکرد را در تفسیر کار سترگ امام حسین از هم تفکیک کرده ام. به شاخصهای این سه رویکرد به اختصار اشاره می کنم. این بحث استعداد گسترش فراوان دارد. در این مجال به سرخطها و رئوس مطالب اکتفا می کنم. ادامه مطلب “نوشتار محسن کدیور با عنوان «امام حسین از منظری دیگر؛ قاعده یا استثنا؟»”

شامگاه دوشنبه، ۱۸ شهریورماه، در پنجمین شب از سلسله‌نشست‌های «عاشورا و امروز ما» که از سوی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، محمد سروش محلاتی و رسول رسولی‌پور به سخنرانی پرداختند. ادامه مطلب “سخنرانی محمد سروش محلاتی و رسول رسولی‌پور در پنجمین شب از سلسله‌نشست‌های «عاشورا و امروز ما»”

حسین سوزنچی: محرم امسال (۹۸) در هیات انتظار بندرعباس بحثی با عنوان «خانواده عاشورایی» داشتم که موضوع آن چگونگی بهره گرفتن از واقعه عاشورا برای تقویت نهاد خانواده بود. ادامه مطلب “مجموعه سخنرانی‌های حسین سوزنچی با عنوان «خانواده عاشورایی»”

در این نوشتار، نیم نگاهی به تاریخچه و معنای مداحی، اوجگیری آن پس از انقلاب ۱۳۵۷ و دلایل این اوجگیری، پیدایی ادبیات سخیف و سبک های مبتذل مداحی و اعتراضاتی که از سوی مراجع دینی و سیاسی رخ داده تا مسائلی چون فساد و جاسوسی که به برخی از آنها نسبت داده شده و سرانجام نوزایی در مداحی مورد بحث قرار گرفته اند.

برخی فقرات نوشته را که بخاطر ملاحظاتی مانند کمبود فضای روزنامه و… حذف کرده بودم اینجا درون کروشه گذاشته ام.

ادامه مطلب “«عصرمداحان»، نوشتاری از عمادالدین باقی”

داستان حسین بن علی (ع) و ماجرای عاشورا، به شیوه های گوناگون روایت و تفسیر شده است. روایت های حماسی و تراژیک و تفاسیر عاطفی، تاریخی، اخلاقی، عرفانی و سیاسی، به گونه ایی متفاوت، ماهیت و اهداف کنش و حرکت حسین(ع) و نتایج و پیامدهای آن را بررسی وتحلیل کرده اند. این تکثر و چندگانگی بیش از آن که در داده های تاریخی متفاوت ریشه داشته باشد، به تفاوت در نگرش و دغدغه های راویان و مفسران باز می گردد. بر پایه همین نگرش ها و دغدغه ها، داده های تاریخی گزینش و گوشه هایی از ماجرا برجسته تر می شوند تا آن روایت و تفسیر را توجیه و مدلل کنند.

نواندیشی دینی به عنوان جریانی که در پی فهم و تفسیری اصیل و روز آمد و پاسخگوی نیازهای امروزین از دین است ونزدیک به دو قرن قدمت دارد، در فهم و تفسیر عاشورا دو رسالت و مسئولیت مهم بر دوش دارد: نخست نقد برداشت های تحریف آمیز از عاشورا و دوم تبیین و تفسیردرست این رخداد مهم تاریخی که از جایگاهی نمادین در تشیع برخوردار است. ادامه مطلب “نوشتار «نواندیشی دینی و عاشورا» از علی میرموسوی”