صدانت

مرکز فرهنگ و اندیشه سازمان جهاد دانشگاهی تهران سومین نشست از سلسله جلسات آشنایی با جریان‌های اسلامی معاصر را برگزار کرد. این نشست با عنوان «رویکردهای تفسیری معاصر و خوانش قرآن کریم» برگزار شد و سید‌محمدرضا بهشتی، محمد مجتهد‌شبستری و مرتضی کریمی‌نیا در آن حضور خواهند داشت. نشست امروز (5 خرداد) از ساعت ۱۶:30 در تالار باستانی‌پاریزی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. ادامه مطلب “نشست رویکردهای تفسیری معاصر و خوانش قرآن کریم، شبستری، بهشتی و کریمی نیا”

یکی از تفاوت های روشنفکری  چه دینی و چه غیر دینی، با جریانات آکادمیک حساس بودن نسبت به مسائل مبتلا به جامعه است. وقتی مسائل جامعه و حساسیت های جامعه تغییر می کند، از آنجا که روشنفکران احساس مسئولیت می کنند، به حل موضوع و مسائل جامعه می پردازند.

ادامه مطلب “مصاحبه اختصاصی صدانت با علیرضا علوی‌تبار؛ برابری دغدغه آینده روشنفکران دینی خواهد بود”

گفتگوی رضا اسدزاده و هومان دوراندیش با مصطفی ملکیان – مهرماه 1393

کتاب ضالّه وجود ندارد / مفهوم “ایمان” نافیِ آشکارگیِ حقیقت است

رضا اسدزاده و هومان دوراندیش :

مصطفی ملکیان متفکر محبوب طیف‌های فکری متضادی است. کافر و مؤمن آثار او را می‌خوانند و با آن‌ها قانع می‌شوند و دیگران را قانع می‌کنند. به یک معنا، همه او را قبول دارند و هیچ کس او را قبول ندارد! بستگی دارد کدام کتابش در دست خوانندۀ کتاب باشد. او از بنیادگرایی به لاادریگرایی رسیده. روزگاری شاگرد تمام‌عیار مصباح یزدی بود و اینک منتقد سکولار عبدالکریم سروش است. حامیان دیروزش، امروز مخالفان اویند و هیچ بعید نیست که هواداران امروزش نیز، فردا منکرانش باشند. در جست‌وجوی حقیقت است و ظاهراً از واکنش دوستان و دشمنانش به نو شدن گاه به گاه افکارش، ابایی ندارد. مولاناوار می‌تواند بگوید: ساقیا باده یکی کن چند باشد عربده/ دوستان ز اقرار مست و دشمنان ز انکار مست! متن زیر گفت‌وگویی است با مصطفی ملکیان دربارۀ وضع آثار فلسفی در ایران امروز و مسائلی چون کتب ضالّه و سقف و ستون آزادی بیان. او در این گفت‌وگو، ابتدا علل ضعف جامعۀ فکری ایران در تولید آثار فلسفی را توضیح می‌دهد، سپس دلایل معرفت‌شناسانه و روانشناسانه و مصلحت‌شناسانۀ خودش را در دفاع از آزادی بیان و ترسیم مرزهای آن، بیان می‌کند. 

ادامه مطلب “گفتگوی رضا اسدزاده و هومان دوراندیش با مصطفی ملکیان: کتاب ضالّه وجود ندارد / مفهوم “ایمان” نافیِ آشکارگیِ حقیقت است”

اگر به من می‌گفتند یک مرکزی راه بینداز، اولین کاری که می‌کردم این بود که تمام کلاسیک‌های غرب را سیستماتیک ترجمه می‌کردم، نه اینکه کمی آگامبن ترجمه کنیم، کمی آدورنو و کمی هم یک فیلسوف دیگر. مثلا‌ هایدگر برای ایران سم است. کسی که پشتوانه فکری غربی نداشته باشد، وقتی ‌هایدگر بخواند مثل فردید می‌شود. باید کلاسیک‌ها، یونانی‌ها، رومی‌ها و بعد متفکران قرون وسطی و متفکران عصر جدید را ترجمه کرد. این کار زمان می‌خواهد، چون در ایران ترجمه‌ها آنقدر در هم ریخته است که حتی اصطلاحات یکی نیستند. مترجمان خوب هم کم هستند. وقتی ژاپن بودم به ژاپنی‌ها گفتم شما چگونه پس از جنگ، ۵۰۰ هزار جلد کتاب ترجمه کرده‌اید؟ گفتند به جز اساتید درجه اول که همه به اروپا رفتند و آنجا درس خواندند، بقیه ترجمه‌ها همه بد است. ترجمه خیلی حساس است و گاه ترجمه فرانسه به انگلیسی و آلمانی به فرانسه هم خوب نیست. من معتقدم که در ایران بچه‌ها باید از مدرسه و کودکستان زبان خارجی بیاموزند تا ایرانی‌ها دو زبانه بزرگ شوند. چون تا تک زبانه‌ایم، هرچه ترجمه کنیم باز هم عقب‌ایم. این کار‌هایی است که می‌شود کرد و بقیه‌اش را دیگر نمی‌دانم. ما نیاز به یک خانه‌تکانی بزرگ ذهنی داریم. برای اینکه ذهن ما خیلی به ‌هم ریخته است. بعد هم باید ببینیم چرا یک سری اشتباهات را مدام تکرار می‌کنیم. وقتی سید جمال‌الدین اسدآبادی را با شریعتی مقایسه می‌کنید، می‌بینید با وجود اینکه اسدآبادی صد و‌ اندی سال قدیمی‌تر است، از برخی جهات جلو‌تر است، مثلا از «روح فلسفی» یک ملت می‌گوید که منظورش «علم» بوده است؛ اما شریعتی نسخه می‌نویسد. متفکران ما همه نسخه می‌نویسند و به دست ما می‌دهند، پیش از آنکه بیماری را تشخیص و نشان دهند. ادامه مطلب “داریوش شایگان: هنوز اسطوره ای فکر می کنیم”

میزگرد «دینداری در جهان معاصر» با حضور مصطفی ملکیان و عبدالحسین خسروپناه

مصطفی ملكیان: ۱- واقعا استنباط واحدی از دین و مذهب وجود ندارد. تا كدام استنباط از دین و مذهب بخواهد از معرفت‌بخشی، هویت‌بخشی و معنابخشی خودش دفاع عقلانی كند. شكی نیست كه اگر ملاعمر و طالبان، یا بن‌لادن و القاعده یا بوكوحرام و داعش و اینهایی كه مثل قارچ هر روز در جهان اسلام می‌رویند بخواهند با تكیه بر عقلانیت دفاع كنند از اینكه ما معرفت، هویت و معنا بخشیم (به خصوص معرفت بخش) مطلقا راه بسته است. اما از همین اسلام كسانی دیگر هم استنباط‌های دیگر داشته ا‌ند. كمااینكه در مسیحیت و یهودیت هم، همه استنباط‌ها، استنباط بنیادگرایانه نیست. مثلا در همین اسلام مولوی، شمس و عین‌القضات همدانی هم وجود داشته است. فعلا مطلقا بنده در مقام داوری نیستم كه استنباط كدام یك درست است. اما اگر از من بپرسید خواهم گفت كه استعداد اسلام مولانا و شمس‌‌تبریزی در دفاع عقلانی از خودشان مسلما از اسلام داعش و بوكوحرام بیشتر است. بنابراین استنباط واحدی در كار نیست كه بگویم می‌توانند بر عقلانیت تكیه كنند یا نه. ادامه مطلب “میزگرد «دینداری در جهان معاصر» با حضور مصطفی ملکیان و عبدالحسین خسروپناه”

<<انباشت اولیه فرآیندی است كه در آن تولید كنندگان بی واسطه از امر تولید كنده می شوند و ثروت و وسایل تولید در دست اندكی متمركز می شود، این فرآیند بر اساس زور و نیروی ماورای اقتصادی انجام می گیرد.>> مراد فرهادپور، نویسنده و مترجم اندیشه های رادیكال چپ در سمینار گذار به سرمایه‌داری: نقد تاریخ فاتحان كه عصر پنجشنبه 29 مرداد در موسسه مطالعاتی پرسش برگزار شد با تشریح مفهوم انباشت اولیه آن را ایده مركزی منطق سرمایه‌داری خواند كه برخلاف تصور تنها به آغاز شكل گیری این نظام اختصاص ندارد بلكه در تاریخ 300، 400 ساله بسط سرمایه‌داری به اشكال گوناگون بازتولید شده و از قضا شیوه های مقاومت خود را بازتولید كرده است. بحث فرهادپور البته در حكم آغازی بر بحث بارانه عمادیان درباره اندیشه های سیلویا فدریچی (متولد 1942) فیلسوف چپ امریكایی- ایتالیایی است كه با تاكید بر مفهوم انباشت اولیه در كتاب <<كالیبان و جادوگر: زنان، بدن و انباشت اولیه>> (2004) او صورت می گیرد. عمادیان فارغ التحصیل دكترای فلسفه از دانشگاه وست مینستر انگلستان و شاگرد ارنستو لاكلائو، فیلسوف سرشناس چپ آرژانتینی است، از او پیش از این كتاب تاریخ طبیعی زوال را دیده ایم. در ادامه متن سخنرانی مراد فرهادپور و بخش هایی از سخنان بارانه عمادیان از نظر می گذرد. ادامه مطلب “گفتاری از مراد فرهادپور و بارانه عماديان؛ گذار به سرمایه‌داری: نقد تاريخ فاتحان”

دریدای پیر در آخر عمر نوشت كه آینده یك هیولاست. همیشه برای ما زندگی آیندگانی و تصور آینده هیولانی است. او از هیولاهای عجیبی كه بر زندگان حكومت می‌كنند صحبت می‌كند، مثل ومپایر و خون‌آشام یا دراكولا. دراكولا مرده است، اما زندگان را می‌خورد تا خون‌آشام شوند و بمیرند و آنها نیز به نوبه خود همین كار را می‌كنند. این گسترش خون‌آشام، شبیه همان كار مرده‌ای (سرمایه) است كه كار زنده را می‌خورد و خودش زنده می‌ماند و بسط می‌یابد و بازتولید سرمایه می‌شود. دریدا زنده نماند تا مخوف‌ترین هیولاهای زمان ما مثل داعش و طالبان را ببیند. او اینها را ندید، اما به خوبی هیولاهای آینده را دید، زیرا رد آنچه اكنون نیست را در آینده جست‌وجو می‌كرد. در هر ظلم و‌ ستمی می‌توانید ردی از ستم‌های آینده ببینید. در هر موقعیت هیولایی می‌توانید بر آمدن هیولاهای جدید را ببینید. ادامه مطلب “سخنرانی بابک احمدی با عنوان فلسفه زبان در اروپای قاره‌ای”

‫امشب نکته خودی و ناخودی در گفته های عرفا به ذهنم رسید. لذا چند دقیقه ای درباره‬ خودی و ناخودی ، با خود بودن و بی خود بودن، عرض می کنم. آیا هیچ وقت دقت کرده اید‬ ‫که هر جزئی از اجزاء عالم طبیعت به هر صورت و سیرتی که هست، هر ساختار و کارکردی که‬ ‫دارد، چه به لحاظ ساختاری و چه به لحاظ کارکردی، حاصل جمع کل جهان طبیعت است؟ مثلا‬ ‫یک لامپ روشن را در نظر بگیرید. اگر دقت کنید می بینید که اگر سر سوزنی جهان طبیعت از‬ ‫وضع کنونی عدول می کرد این لامپ یا وجود نداشت یا دست کم الان روشن نبود، یعنی یا از‬ ‫ساختارش محروم بود یا از کارکردش.‬ ادامه مطلب “سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان خودی و ناخودی در گفته‌های عرفا”