Open theism یا خداباوری باز چيست؟

این نوشتارِ موجز می­كوشد، یكی از مواضعِ دینی كه به نوبه خود موجب بروز بحثها و ارائه راهكارهایی خاص در باب علم مطلق الهی شده، معرفی نماید. همچنان كه از عنوان مقاله برمی­آید، آن موضع دینی كه در خلال این نوشته، مورد بررسی قرار گرفته، موضع خداباوری باز/open theism است. بقول بروس ئی وِیر –از طرفدارانِ این مسلك- “خداباوری باز می­كوشد تا به معتقدانِ به خدای واحد، طرز فكری را معرفی كند كه از آن طریق با نگاهی حداكثری و بدون سختگیری­های خاص به مبحث علم الهی بنگرند”. اساس سخن آنان در خصوص علم الهی مشتمل بر این ادعا است كه خدا علم مطلق دارد، لیكن علم مطلق خدا محدود به زمان حال می­باشد و لاغیر. خدا به همه جوانب مربوط به زمان حال، عالم محض است لیكن در خصوص زمان آینده علم خویش را محدود ساخته تا اختیار آدمی لطمه نخورد و انسان موجودی مختار به معنای حقیقی به شمار آید. مولفِ این مقاله موجز، در قبال خداباوری باز، نگاهی انتقادی دارد و می كوشد آن را ردّ نماید.

خداباوری باز (open theism) را “داشتنِ نگاهی باز” و “گشودگی در نظر افكندن” نیز نامیده­اند و موضعی است فلسفی-دینی كه در خصوص ارتباط میان “اختیار انسان، خدا و نیز زمان آینده”، رویكرد خاصی را تعریف و اتخاذ می­كند. بزعم طرفداران این موضع، خدا، اختیار آدمی را قبول دارد و برای آنكه آدمی به معنای راستینش مختار باشد، و به جهت آنكه به معنای حقیقی اختیار انسان لطمه ای وارد نیاید، به همین دلیل از اینكه به اعمالِ آتی آدمی علم داشته باشد، صرف نظر نموده است. طرفداران این آموزه، معتقدند اگر خدا می­دانست كه ما مصمم به اتخاذ چه تصمیم و انتخابهایی هستیم، در آنصورت اصلاً چگونه میشد ما را به معنای راستین مختار تلقی نمود؟ در نتیجه انسان ناتوان از این می بود كه انتخابهایی خلافِ علم الهی داشته باشد، زیرا از قبل متعین و مقدّر شده كه آدمی چه انتخاب­هایی خواهد داشت و چه چیزی را برخواهد گزید.[1] بعبارت دیگر نخواهیم توانست انتخابهایی متناقض با آنچه كه متعلق علم الهی است، برگزینیم و به طور تلویحی، این، یعنی آدمی فاقد اختیار است.

طرفداران open theism در خصوص زمان آینده، دو دیدگاه اتخاذ كرده­اند كه گروهی می­گویند زمان آینده قابل شناخت است و گروهی می­گویند غیرقابل شناخت است. گروهی، قبول دارند كه خدا می­تواند به آینده و آیندگان علم داشته باشد، ولی نكته در اینجاست كه خدا با اراده و خواست خودش، علم خویش را محدود ساخته است یعنی خدا خودش خواسته كه در مورد موجودات مختاری كه آفریده، علمش را در قبال اعمال و انتخابهای آتی آنها، تسری ندهد “تا به مختارِ راستین بودنِ آنها خدشه ای وارد نیاید” و آنها، به معنای واقعی مختار باشند.[2] اما گروه دیگری از معتقدان به موضع open theism/ خداباوری باز، معتقدند از آنجا كه زمان آینده، در زمانی كه الان در آن قرار داریم، حاضر نیست و معدوم است، از این رو محال است متعلَّق علم –حتی علم الهی- قرار گیرد در نتیجه علم الهی نیز نمی­تواند به زمان آینده تعلق گیرد و زمان آینده خارج از حوزه علم الهی است.[3] یكی از مهمترین نمایندگان این مسلك، گریگوری بوید است كه می گوید:

طرفداران خداباوری باز، تصدیق می­كنند و معتقدند كه بخش اعظمِ زمان آینده كه پیشاروی ماست، در زمان آینده محقق خواهد شد و باید در خط زمان پیش برویم و گام به گام وارد زمان آینده شویم و این درحالی است كه بازهم، قسمت اعظمِ زمان اینده، برای ما معلوم و متعین نیست و از این رو آینده ای كه هنوز خبری از آن نیست، نمی تواند مورد علم –حتی علم الهی و نیز عللِ مادی- قرار گیرد و از این رو جهان، قابل پیش بینی نیست. در مورد زمانِ آینده ای كه هنوز خبری از آن نیست، بی نهایت احتمال وجود دارد كه كدام عمل از فردی مختار روی می دهد.[4]

اما مقصود “خداباورانِ باز”، این نیست كه بگویند خدا ضعیف است و ناتوان. آنها معتقدند از آنجاییكه خدا خودش این جهان را آفریده، و از آنجاییكه همچنان دست اندركارِ این جهان نیز می­باشد، به همین دلیل می­تواند موارد زیادی را در قبال زمان آینده مقدّر و پیش­بینی كند و درنتیجه می­تواند موجب وقوع اموری شود كه با گذشت زمان، آن رویدادها رخ بگشایند و خودنمایی بكنند. از این جهت خدا به نویسندگانِ عهد قدیم اجازه و البته نیرویی الهام كرد تا به برخی رویدادهای آتی جهان آگاه شوند و آنها را پیش بینی كنند و خدا می­تواند مطمئن باشد و نیز به دیگران نیز اطمینان بدهد كه آن رویدادها در آینده و در زمانِ خاص به خودشان، به وقوع خواهند پیوست.

بعلاوه، “خداباورانِ باز” مدعی­اند كه به هیچ عنوان منكر علم مطلق الهی نیستند و مانند خداباورانِ سنتی، خدا را عالم مطلق می­دانند ولی اختلاف آنها با دیگر خداباوران، آنجاست كه خدا فقط آنچیزی را كه قابل شناخت باشد، می­تواند بشناسد و از آنجاییكه آینده، هنوز چهره نگشوده و نیز فرانرسیده، به این دلیل، خدا نیز نمی­تواند بالتفصیل و جزء به جزء، به آینده علم داشته باشد و از این رو خدا به آینده علم اجمالی دارد. اما در عوض، خدا به نحوی جامع و بالتفصیل فقط به زمان حال علم دارد كه مشتمل است بر “نیات، انگیزه ها، اندیشه ها، امیدها و آمالِ همه انسانها”.

در موضع “خداباوری باز” خدا حتی می­تواند مرتكب اشتباهاتی نیز بشود چون به خیلی از امور، علم تفصیلی ندارد و از این رو نمی­داند كه در جزء به جزء زمان آینده چه اوضاعی روی خواهد داد. طبق نظر این گروه، خدا همواره ریسك­ها و البته راهنمایی­هایی در انتخابها و گزینش های موجودات مختار می­كند و می­كوشد تا اعمالِ انسانها را تعدیل نماید. آنها معتقدند كه اگر به كتاب مقدس نیز رجوع كنیم، می بینیم كه خدا در برخی جاها رأی و نظر خویش را تغییر داده مثلا آن بخش از كتاب مقدس كه مربوط است به مهاجرت بنی اسرائیل 32: 14. یا در جایی دیگر شاهدیم كه خدا از وقوع برخی موارد شگفت زده می شود (اشعیاء نبی، 5 : 3 تا 7) و یا در برخی موارد انسانها را می آزماید تا دریابد كه انسانها چه كارهایی انجام خواهند داد مثلا كتاب تكوین، 22: 21.

سرانجام موضع “خداباوری باز” معتقد است خدایی كه در دین متداول تصویر شده، خدایی است غیرصمیمی، دارای فاصله، حاكم مطلق و جبار در حالی كه اگر با نگاهی باز بنگریم، خدا همواره دلمشغول و دلنگران، همگام و عاشق انسانهاست و دائماً  با انسانها وارد كنش و واكنش می شود و محافظ آدمیان است.

مسیحیت متعارف

در مسیحیت عرفی، اعتقاد بر این است كه خدا همه چیز را می­داند و حتی به جزء جزءِ آینده نیز عالم است در كتاب یوحنا 3: 20 می­گوید “. . . خدا بسی اعظم از قلوب ماست و همه چیز را می­داند و نیز پطرس در انجیل یوحنا 21: 17 می­گوید ” . . . تو همه چیز را می­دانی و عالم به این نیز هستی كه من به تو عشق می­ورزم . . .”. متون مقدس دال بر حاكمیت و سیطره خدا بر همه چیز است كه این نیز همسوست با علم مطلق الهی. مسیحیت رسمی معتقد است خدا بسیار دوست داشتنی بوده و احاطه علمی كامل دارد و خود را از فرط فروتنی، تا سطح مادون خود، یعنی سطح آدمیان پایین می­آورد طوری كه به كنش و واكنش با ما می­پردازد و خود را برای ما ادراك شدنی می­گرداند و این، به آن معناست كه این امور بگونه­ای روی می­دهند تا ما نیز از آزمون الهی، تغییرات بینش الوهی و تقبل هایش سردرآوریم. اینها همگی مربوط اند به اعمالی كه خدا با مخلوقاتش انجام می دهد –مخلوقاتی كه بصیرتی محدود، زندگانی فانی و گناهان فراوان دارند. خدا باید بر ما انسانها تاثیر بگذارد چون بالاتر از ماست و از آنجایی كه ما انسانها مادونِ او هستیم، به همین دلیل نمی توانیم بر او اثر بگذاریم.

خدا و زمان

پرسش درباب علم خداوند در خصوص زمان آینده بسیار مهم است زیرا به اوصاف و مشخصات حقیقی ماهیتِ خدا در باب ماهیت آینده مربوط می­شود. آیا خدا به آینده علم مطلق دارد یا ندارد؟ آیا خدا از هم اكنون در آینده حاضر است یا نیست؟ آیا خدا محدود به همین زمان حال می­باشد؟ جواب به سوالات فوق، ماهیت راستین و حیطه راستینِ هستی خدا را بازمی­تاباند. طرفداران موضع خداباوری باز، توصیفی از خدا ارائه می­دهند كه از میزان علم خدا به همه اشیاء در زمان گذشته، حال و آینده می­كاهد طوری كه منجر به این نتیجه می­شود كه بگویند، خدا به همه چیز آینده علمِ كافی و وافی ندارد. در open theism، علم مطلق الهی در مخاطره قرار می گیرد زیرا برخی از طرفدارانِ این مسلك، از آنجا كه وجود و حضورِ زمان آینده در زمان حال را معدوم می دانند، به همین دلیل علم مطلق الهی را در خصوص زمان آینده ردّ می كنند.

نتیجه

به نظر می­رسد داشتن چنین موضعی، آموزه صحیحی نباشد زیرا حاكمیت مطلق، برتری، ابدیت، معرفت، وجود و تعالی خدا را تخریب می كند و در مقابل، اراده و اختیارِ آدمی را بسیار بالاتر می­برد. ولو طرفداران خداباوری باز، منكر این سخن هستند، لیكن به هر روی معرفتی كه در خداباوری باز از خداوند طرح می شود، بسی پایین تر از معرفتِ خداوندی است كه در دین رسمی مسیحیت طرح شده و می شود.

منابع و معرفی كتب و ادرس سایت هایی جهت آشنایی بیشتر

For Open Theism (معرفی برخی منابع كه در طرفداری خداباوری باز نگاشته شده اند)

كتابها

1. Boyd, Gregory A., God of the possible, (Grand Rapids, Michigan: Baker Books),
2. Pinnock, Clark, al. The Openness of God, (Downers Grove, Illinois: Intervarsity Press), 1994.
3. Sanders, John, The God who Risks, (Downers Grove, Illinois: Intervarsity Press), 1998.

سایت

1. http://www.gregboyd.org/

Against Open Theism معرفی منابعی كه در ضدیت با خداباوری نگاشته شده اند))

كتابها

1. Frame, John, No Other God, a response to Open Theism, (Phillipsburg, New Jersey: P & R Publishing), 2001.
2. Ware, Bruce A., God’s Lesser Glory: The diminished God of Open Theism, (Crossway Books), 2001

Websites

1. http://www.antithesis.com/index.html
2. http://www.founders.org/FJ46/article2_fr.html

.

---

.

Open Theism, also called openness and the open view, is a theological position dealing with human free will and its relationship to God and the nature of the future. It is the teaching that God has granted to humanity free will and that in order for the free will to be truly free, the future free will choices of individuals cannot be known ahead of time by God. They hold that if God knows what we are going to choose, then how can we be truly free when it is time to make those choices –since a counter choice cannot then be made by us, because it is already “known” what we are going to do.1 In other words, we would not actually be able to make a contrary choice to what God “knows” we will choose thus implying that we would not then be free.

In Open Theism, the future is either knowable or not knowable. For the open theists who hold that the future is knowable by God, they maintain that God voluntarily limits His knowledge of free will choices so that they can remain truly free. 2 Other open theists maintain that the future, being non existent, is not knowable, even by God.3 Gregory Boyd, a well-known advocate of Open Theism says,

“Much of it [the future], open theists will concede, is settled ahead of time, either by God’s predestining will or by existing earthly causes, but it is not exhaustively settled ahead of time. To whatever degree the future is yet open to be decided by free agents, it is unsettled.”4

But open theists would not say that God is weak or powerless. They say that God is capable of predicting and ordaining certain future events because He is capable of working in the world and bringing certain events to pass when the time is needed. Therefore, God could inspire the Old Testament writers to prophesy certain events and then He could simply ensure that those events occurred at the right time.

Furthermore, open theists claim that they do not deny the omniscience of God. They, like classical theologians, state that God is indeed all-knowing. But they differ in that God can only know that which is knowable and since the future has not yet happened, it can not be exhaustively known by God. Instead, God only knows the present exhaustively, including the inclinations, desires, thoughts, and hopes of all people.

In Open Theism God can make mistakes because He does not know all things that will occur in the future. According to them, God also takes risks and adapts to the free-will choices of people. They claim biblical support for their position by citing scripture where God changes His mind (Exodus 32:14), is surprised (Isaiah 5:3–7), and tests people to see what they will do (Genesis 22:12).

Finally, Open Theism tends to portray the God of orthodoxy as distant, controlling, and unyielding while promoting the God of openness as involved, adapting, loving, interacting, and caring for humanity.

Orthodox Christianity

Historic Orthodox Christianity states that God knows all things, even the entirety of the future, exhaustively. 1 John 3:20 it says, “…for God is greater than our heart, and knows all things.” Likewise, Peter said to Jesus in John 21:17, “…You know all things; You know that I love You…” God’s sovereignty is clearly taught in scripture and His sovereignty is tied to His omniscience. Orthodox Christianity teaches that God is very loving, very involved, and even condescends to our level and interacts with us in a manner that we can understand. This means that we will see what appears to be instances of God changing His mind, testing, and adapting. But, this is all due to God’s working with creatures who have limited vision, short life spans, and are sinners. God must work on our level since we cannot work on His.

God and time

The question about God’s knowledge of the future is very important because it deals with the actual definition of God’s nature in relation to the nature of the future. Is God all-knowing about the future or not? Is God existing in the future or not? Is God limited to the present or not? The answers to these questions reflect the very nature and scope of God’s existence. The open theists are pushing a description of God that reduces God from knowing all things, past, present, and future, to not knowing all things in the future. God’s omnipresence is also in jeopardy in Open Theism, since some open theists deny the existence of the future and thereby deny the omnipresence of God in the future.

Conclusion

My opinion is that openness is a dangerous teaching that undermines the sovereignty, majesty, infinitude, knowledge, existence, and glory of God and exalts the nature and condition of man’s own free will. Though the open theists will undoubtedly say it does no such thing, it goes without saying that the God of Open Theism is not as knowledgeable or as ever-present as the God of orthodoxy.

Books and Websites Consulted

1. For Open Theism
   1. Books
      1. Boyd, Gregory A., God of the possible, (Grand Rapids, Michigan: Baker Books),2001.
      2. Pinnock, Clark, et. al., The Openness of God, (Downers Grove, Illinois: Intervarsity Press), 1994.
      3. Sanders, John, The God who Risks, (Downers Grove, Illinois: Intervarsity Press), 1998.
   2. Websites
      1. www.gregboyd.org
2. Against Open Theism
   1. Books
      1. Frame, John, No Other God, a response to Open Theism, (Phillipsburg, New Jersey: P & R Publishing), 2001.
      2. Ware, Bruce A., God’s Lesser Glory: The diminished God of Open Theism,(Crossway Books), 2001
   2. Websites
      1. http://www.antithesis.com/index.html
      2. http://www.founders.org/FJ46/article2_fr.html

.

---

.

Open theism یا خداباوری باز چيست؟

نویسنده: مَت اسليك

مترجم: داود قرجالو

.

---

.