کتاب‌های معرفی شده در جلسات روانشناسی اخلاق مصطفی ملکیان

فهرست «کتاب‌های معرفی شده در جلسات روانشناسی اخلاق مصطفی ملکیان» که شامل 77 کتاب و مقاله می باشد، فهرست تمام کتابها و مقالات معرفی شده (یا رفرنس داده شده) ای است که مصطفی ملکیان در جلسات روانشناسی اخلاق به آنها اشاره داشته‌اند . . .

1_ هنر شناخت مردم، بهترین و در عین حال عالمانه ترین و ساده ترین كتابی كه در زمینه شناخت تیپهای روانشناختی به فارسی ترجمه شده، با ترجمه نسبیتاً خوب محمد گذرآبادی از نشر هرمس (9)

2_ مجموعه آثار افلاطون (13)

3_ در جستجوی حقیقت، كتاب مهم و شاهكار مالبرانش، درباره نظریه‌ای كه می‌گوید انسان هرچیزی را در خدا می‌بیند (ص 16)

4_ Nice and God، مقاله كلاسیك آیریس مرداك، درباره اینكه هر وقت می‌گوییم عاشق خداییم در واقع عاشق یك خوبی‌ایم (ص 17)

5_ خوبی بیكران و خوبیهای كرانمند، كتاب خیلی معروف آدامز فیلسوف معروف آمریكایی، درباره نظریه‌ای كه می‌گوید انسانها نیاز روانشناختی عمیقی به ارتباط داشتن با خدا دارند و از اینرو به طرف اخلاق می‌روند (ص 17)

6_ ترس ولرز كركگور (ص 19)

7_ قدرت، كتاب معروف برتراند راسل (با ترجمه خوب آقای نجف دریابندری)، رای نیچه را به‌خوبی ایضاح مفهومی می‌كند (كاری كه خود نیچه نكرده است) (21 112)

8_ نمایشنامه معروف مولیر در تمسخر فیلسوفان اسكولاستیك (21)

9_ مقاله كلاسیك هایك كه می‌گوید چرا در نردبان قدرت هرچه پست‌تر باشیم بالاتریم (22)

10_ جهان همچون اراده و تصور، كتاب كلاسیك شوپنهاور

11_ اخلاق صوری، گنسلر (28)

12_ سیطره خیر و مخصوصاً مجموعه سخنرانیهای گیفورد به نام ‌نیاز اخلاق به مابعدالطبیعه، آیریس مرداك، درباره اینكه علت اخلاقی نزیستن ما این است كه قدرت تخیل قوی نداریم و نمی‌توانیم خود را جای دیگران بگذاریم (31)

13_ محاكمه در اورشلیم: پیش‌پاافتادگی شر، هانا آرنت. درباره اینكه علت اخلاقی نزیستن ما این است كه قدرت تخیل قوی نداریم و نمی‌توانیم خود را جای دیگران بگذاریم (31)

14_ رمان نامه‌های پیك نیك

15_ الیور توئیست

16_ سه گفت و شنود، باركلی در رساله (ترجمه خوبی به فارس دارد)، در آنجا باركلی می‌گوید كه ما با زبان كارهای زیادی انجام می‌دهیم كه از شمارش آنها به حیرت می‌افتیم (40)

17_ افعال گفتاری (كه به فارسی ترجمه شده است) و بیان و معنا (expression and meaning)، جان سرل (40)

18_ «چگونه باید را از است استخراج كنیم»، مقاله معروف و دوران‌ساز سرل،‌ كه در آنجا نشان داده است كه می‌توان از گزاره‌های ناظر به واقع گزاره باید ناظر به ارزش بیرون كشید، به طوری كه استدلال ما غلط نباشد

19_ دو كتاب مبانی اخلاق و درست و خوب، دیوید راس، درباره اینكه باورهایی كه در بن و بنیاد استدلالهای ما هستند كه مبتنی بر استدلال نیستند، چیستند؟ (50)

20_ دو اثر از اریش فرام درباره كسانی كه عاشق قدرت‌اند، حتی اگر كسی كه قدرتمند است آن را از آنها دریغ كرده باشد (70)

21_ راسپوتین [مرد مرموز دربار روسیه]، توصیه می‌كنم داستان زندگی گریگوری راسپوتین را بخوانید او فقیر ژنده‌پوشی بود كه هیچ نداشت، اما آخرین تزار و ملكه روسیه گرفتار كاریزمای او شدند و تمام سلطنت خود را فدای این شیاد به تمام معنا كردند و حتی در لحظه آخر هم با اینكه او مرده بود دست از او برنداشتند (70)

22_ آثار سیلور اشتاین، درباره كسانی كه به تكمیل‌گری در عشق توجه دارند و می‌گویند عاشق كسی هستند كه آنها را تكمیل می‌كنند، نه اینكه مشابه آنها باشند یا نباشند (70)

23_ اصناف احوال دینی، ویلیام جیمز. در این كتاب یكی از اوصافی كه برای عارفان می‌شمرد این است كه عارفان عشق آگاپتیك دارند (74)

24_ دین، ارزشها و تجارب اوج، كتاب كوچك و در عین حال مهم آبراهام مزلو. او هم در این كتاب می‌پذیرد كه عارفان عشق آگاپتیك به هستی دارند (74)

25_ رساله در باب عشق، استندل، رمان‌نویس معروف. درباره اینكه آیا اساساً اروس اخلاقی زیستن را آسان‌تر می‌كند یا دشوارتر؟ (77)

26_ بحران دموكراسی، رژه لاكوم وی معتقد است كه در عین اینكه دموكراسی بهترین نوع حكومت است و به همه رقبایش ترجیح دارد، حكومت خوبی نیست، چون وانهادن انسانها به خواسته‌هایشان آنها را به برآورده كردن نیازهایشان سوق نمی‌دهد (83)

27_ تأملات سقراطی، گریگوری بلاسوث (؟)، سقراط‌شناس بزرگ معاصر. كتاب خیلی جالب كه دفاع جانانه‌ای از این رای سقراط می‌كند كه شكافی میان معرفت اخلاقی و عمل اخلاقی نیست (88)

28_ خلوص دل، كیركگور. مهمترین كتاب او به نظر بسیاری و از جمله خود من. كیركگور معتفد بود كه ساختار انسان طوری است كه فقط یك چیز را نمی‌خواهد و یك سر دارد و هزار سودا، اما می‌گفت با نوعی سیر و سلوك اخلاقی خاص می‌توان به سوی یكدله شده رفت، اما این حالت به‌ندرت حاصل می‌شود (88 138)

29_ ازدحام تنهایان، كتاب خیلی معروف رایزمن، روانشناس معروف اجتماعی. وی معتقد است كه انسانها در حاق واقع تنها هستند و وقتی احساس تنهایی نمی‌كنند دستخوش توهم‌اند و اگر انسان در همه حالات زندگی خود به تنهایی‌اش وقوف داشت همواره اخلاقی زندگی می‌كرد (89)

30_ آثار داستایوفسكی، بهترین نمونه‌های وسوسه را در آثار داستایوفسكی می‌توان دید، كسی به اندازه او به رویارویی وسوسه و ضابطه اخلاقی توجه نكرده است. رابینز، الهیدان آمریكایی طرفدار پل تیلیش، جایی درباره داستایوفسكی گفته است كه او فلاكت و شكوه همزمان انسان را نشان داده است. یعنی قهرمان داستانهای او گاه در برابر وسوسه چیزهای عظیم مقاومت می‌كند، اما در برابر چیزی به مراتب كمتر از آن هیچ مقاومتی ندارد (96)

31_ پانزده موعظه، جوزف باتلر. باتلر در این كتاب این بحث را پیش می‌كشد كه اساساً اخلاقی نزیستن انسان برای این است كه خودفریب است و نفاق درونی دارد (100)

32_ حس مذهبی یا بعد چهارم روح انسانی، تانه‌گی دوكه‌نه‌تن. این نویسنده فرانسوی در این مقاله از بعد چهارم روح انسان به نام پرستش (كه غیر از عشق است) سخن گفته است. پیش از انقلاب، زمانی كه همه به دنبال دیندار كردن جوانان بودند، مرحوم بازرگان خیلی از آن خوشحال شد و آن را ترجمه كرد و مقدمه‌ای بر آن نگاشت. اما اصلاً این نویسنده نویسنده مهمی نبود، و این طور شد كه این آقای دوكه‌نه‌تن هم مثل گوستاو لوبون و جرج جرداق و جرجی زیدان یكدفعه به عالمی بزرگ تبدیل شد! (104)

33_ روانشناسی نیاز. مجموعه مقالات در باب احصای میلهای درونی و بیرونی (104)

34_ ژن خودخواه، داوکینز ، برنده جایزه نوبل. وی در این كتاب خیلی معروف خود، برخلاف داروین، معتقد است كه مخاطب طبیعت ژنها هستند نه نوعها (108)

35_ مقدمه‌ای بر فلسفه علم، كارناپ، ترجمه یوسف عفیفی. درباره كلی بودن واقعیات آماری اشاره كرد (109)

36_ داشتن یا بودن، اریش فرام. توصیه می‌كنم این كتاب را حتماً‌ بخوانید. دو ترجمه از این كتاب هست كه یكی بسیار ضعیف است و دیگری كه بهتر است از آن آقای كیومرث خداجویها (نشر اسپرك) است (111)

37_ شعر راه ناپیموده رابرت فراست را با ترجمه خوب آقای مجتبایی (112)

38_ Self fulfillment، آلن گِوِرث. تنها كسی در میان فیلسوفان كه تقسیم‌بندی انسانها را به دو دسته كسانی كه به جهان به عنوان آسایشگاه تن می‌نگرند و آنها كه آن را زایشگاه روان می‌دانند پذیرفته است (113)

39_ غرور و تعصب، [جین آستین]، رمان معروف ادبیات قرن نوزدهم اروپا، كه باید عنوانش را به «غرور و پیش‌داوری» ترجمه می‌كردند (122)

40_ «خفاش بودن چه حالی دارد؟»، عنوان مقاله خیلی مهم نیگل درباره اینكه آیا انسان می‌تواند از حیوان خبر دهد یا نه، اگر بلی چطور می‌تواند به عالم حیوانات نقب زند، كه مجال پرداختن به آن نیست (128)

41_ تصورات گوناگون درباره سلامت روان، از خانم روانشناسی كه اولین بار در سال 1956 مدعی شد كه از میان آرای مختلف درباره مؤلفه‌های سلامت روان، شش مؤلفه هست كه وجه مشترك همه این آراست (130)

42_ آناتومی ویرانسازی انسان‌، اریش فرام

43_ سلامت روان، ناتانیل براندن، از بزرگترین روانشناسان و به تعبیر بعضی مرشد همه كسانی كه در سلامت روان كار می‌كنند. او در این كتاب می‌گوید كه اكثر تعرضاتی كه به حقوق انسان می‌شود را خود انسان با رفتارش (گفتار یا كردار) مجوز آنها را داده است (133)

44_ در باب چیزهای مهم (On What Matters)، دِرِك پارفیت. وی تقریباً نیمی از مباحثی را كه من در این كلاسها مطرح كرده‌ام را در كتابش مطرح كرده است، كه من در حین این كلاسها به آن برخوردم، اما البته محتوایش متفاوت است. این كتاب از بهترین كتابها در باب فلسفه اخلاق و روانشناسی اخلاق است

45_ اخلاق اصالت، كتاب مهم و كوچك چارلز. درباره اینكه خودشكوفایی باید مقید به دو قید عقلانیت و اخلاقیت باشد و اگر انسان این كار را نكند به خود خیانت كرده است (140)

46_ مرگ ایوان ایلیچ، رمان كوتاهی از تولستوی. در آن آمده است كه از كوچكی به ما یاد می‌دادند كه هر انسانی می‌میرد، سقراط انسان است، پس سقراط می‌میرد اما تا چند روز پیش از مرگ این سخن را به لحاظ روانی نپذیرفته بود، چون در مواجهه با مرگ دچار حالت روانی‌ای می‌شود كه قبلاً نداشت (143)

47_ پیرامون مرگ و مردن، كتاب معروف خانم كوپلر راس، درباره حالتهای مختلف تا دم مرگ

48_ در میان كتابهای ترجمه‌شده به فارسی بهترین كتابها كتابهای كارل هورنای‌اند كه به خودكاوی منجر به خودشناسی می‌پردازند، هرچند همه ترجمه‌هایش مشوش و مغلوط‌اند (142)

49_ رمان سولاریس، نوشته استانیسلاو لم، كه بعدها منبع الهام تاركوفسكی شد. او در اینجا مثال تلوزیون را می‌زند كه اول یك شبكه داشت و انسان تمام لذتی را كه داشت از آن می‌برد، اما الآن چندصد شبكه وجود دارد و هیچ وقت كسی از همه آنها لذت كامل نمی‌برد، چون می‌داند شبكه‌ای كه هم‌اكنون در حال دیدنش است را به بهای محرومیت از چندصد شبكه دیگر می‌بیند (150)

50_ ترس و لرز و این یا آن، كركگور. در این دو كتاب به بحث مرحله سوم زندگی و ماجرای ذبح فرزند ابراهیم به دست او كه سبب شد هفت قاعده اخلاقی را زیر پا بگذارد می‌پردازد (151)

51_ «ای كتابهایی كه شما را نخواهم خواند»، مقاله‌ای از لوئیس بورخس، نویسنده طراز اول آمریكای لاتین. در خطاب به كتابهایی كه در كتابخانه‌اش دارد و آنها را نخوانده و می‌داند هر قدر هم كه عمر كند نخواهد توانست همه آنها را بخواند. با اینكه كتاب خواندن عمل غیراخلاقی نیست، اما همین ترس از باعث رنج می‌شود (156)

52_ آهستگی، میلان كوندرا، نویسنده پست‌مدرن روزگار ما. تمام سخن او در این رمان این است كه انسان چون عجله می‌كند كل زندگی خود را عاری از لذت كرده است (157)

53_ مائده‌های زمینی، آندره ژید. نمونه خوبی برای آهستگی و لذت بردن از زندگی است كه می‌گوید وقتی زردآلویی را می‌خوری اول خوب در دهانت فشارش بده بعد لاشه آن را فروبده (157)

54_ تسلی‌بخشهای فلسفه، آلن دوباتن. درباره تحول بخشیدن به زندگی (158)

55_ هنر سیر و سفر، آلن دوباتن. درباره تحول بخشیدن به زندگی (158)

56_ چگونه مارسل پروست می‌تواند زندگی شما را تغییر دهد، آلن دوباتن. درباره تحول بخشیدن به زندگی (158)

57_ راهی به سوی زندگی ژرفتر یعنی والاتر. جامعترین كتاب درباره تحول بخشیدن به زندگی (158)

58_ آثار الیزابت كوبلر راس، درباره اینكه «هركس می‌خواهد خوب بمیرد باید خوب زندگی كند» (157)

59_ Intention نوشته الیزابت آنسكوم، شاگرد، دوست و همكار ویتگنشتاین. اثر كلاسیك در فلسفه غرب در این باره كه اولاً نیت به لحاظ وجودشناختی چیست و ثانیاً به لحاظ معرفت‌شناختی چگونه می‌شود به آن پی برد. پس از این كتاب تقریباً هیچ روانشناس و فیلسوف ذهنی نتوانسته است نظیه بهتری ارائه دهد (161)

60_ تاریخ چیست؛ ای. اچ. کار؛ ترجمه حسن کامشاد؛ نشر خوارزمی. این كتاب را بخوانید تا ببینید چطور میمونی انگشت پادشاهی را گاز گرفت و جنگ جهانی اول و از پی آن جنگ جهانی دوم شروع شد (161)

61_ بی‌نوایان، ویكتور هوگو. همیشه در بحث داوری افعال دیگران توصیه می‌كنم كه آن بخش از این رمان را بخوانید كه می‌گوید آن كس كه بداند جنایت از چه دالانهایی گذر كرده است هرگز داوری نمی‌كند (162)

62_ سقوط امپراتوری فروید، كتاب خیلی مهم آیزِنگ پدر، روانشناس معروف انگلیسی. وی معتقد است سخن فروید درباره تقسیم روان انسان به خودآگاه و ناخودآگاه بالمرّه نادرست است (166)

63_ زندگینامه یوگاناندا مهاناندا (167)

64_ رساله‌ای كوچك در باب فضیلتهای بزرگ، آندره اسپونویل، فیلسوف قوی فرانسوی، با ترجمه‌ای نه‌چندان خوب مرتضی كلانتریان (این كتاب ترجمه دقیق‌تری هم دارد كه نشنیده‌ام منتشر شده باشد). به زبان فارسی كتاب خوبی در باب فضایل و شمارش و ایضاح مفهومی آنهاست (174)

65_ وقعه‌الصفین، با ترجمه عالی پرویز اتابكی. در این كتاب آمده است كه در جنگ صفین علی شبها بر كشته‌های دشمن می‌گریست و شعری می‌خواند و به صورت می‌زد و می‌گفت ای آفتاب فردا به علی طلوع مكن كه بخواهد دوباره كسانی را بكشد. اینجا عدالت با نیك‌خواهی در تعارض افتاده است (177)

66_ كتاب پدران و پسران تورگینف را بخوانید، در آن شخصیتی هست كه مدارا می‌كند چون معتقد است حقیقتی وجود ندارد (180)

67_ فراسوی تناقض، موریس. كتابی در رد محال بودن ارتفاع و اجتماع نقیضین (به فارسی هم ترجمه شد) (181)

68_ Uncertainty of Mathematics، كلاین، ریاضیدان آمریكایی. وی در این كتاب مفصل، علی‌رغم همه ادعاهایی كه می‌گویند فقط در ریاضیات قطعیت وجود دارد، ادعا كرد كه در ریاضیات هم قطعیت وجود ندارد (181)

69_ رساله‌، دكارت. دكارت در ابتدای رساله‌اش می‌گوید هیچ چیز میان آدمیان به‌طور مساوی تقسیم نشده است مگر عقل (181)

70_ اخلاق، اسپینوزا. بحث كاملی درباره اینكه چطور ممكن است انسان دلش به حال هیچ كس نسوزد و در عین حال با نوعی فارغ‌دلی تمام به دنبال برطرف كردن درد و رنج دیگران باشد (187)

71_ فلسفه اسپینوزا، ولفسن بزرگترین شارح اسپینوزا. وی معتقد است سخن اسپینوزا در باب اینكه می‌توان بدون اینكه خود دچار درد و رنج شد از درد و رنج دیگری كاست قابل دفاع نیست (188)

72_ كتاب جامعه، سلیمان. تأكید بر این نكته كه هركه را علم حزن افزاید (189)

73_ اخلاق نیكوماخوس، ارسطو. درباره فضیلت شجاعت (195)

74_ ویتگنشتاین و حكمت و حكمت: چند رویگرد به یك مفهوم، مالك حسینی. دو كتاب خیلی آموزنده به فارسی درباره حكمت (200)

75_ رساله درباره طبیعت آدمی، دیوید هیوم. درباره تشكیك در علیت و بعد تصدیق به اینكه فهم عرفی با پذیرش علیت سازگار است (204)

76_ رمان كلكسیونر. در این رمان قهرمان (یا ضدقهرمان) داستان از بس دوست دارد محبوب خودش را حفظ كند كه هیچ چیزی به او نرسد او را در صندوقی نگه می‌دارد تا هیچ موجودی به او كاری نداشته باشد و كاری می‌كند كه او می‌میرد بله پروانه خشكیده در اختیار ماست، اما این پروانه غیر از پروانه‌ای است كه هر لحظه جایی می‌رود (204)

77_ چهار مقاله درباره آزادی، آیزایا برلین، با ترجمه بسیار خوب محمدعلی موحد. درباره آزادی سلبی و آزادی ایجابی (205، 215)