ساختار و تأویل متن عنوان كتابی بود كه دقیقا در آستانه دهه٧٠ خورشیدی منتشر شد؛ نوشته‌ای از بابك احمدی كه در آن مفاهیم و مضامینی نو یك جا و در قالب یك كتاب به زبان فارسی معرفی می‌شد: هرمنوتیك، فرمالیسم روسی، شالوده‌شكنی و… در این كتاب پیشگویانه اسم‌هایی آمد كه در عرض سال‌های بعد به كرات در آثار و مقالات و نوشته‌ها و كتاب‌ها می‌آمد: میشل فوكو، ژاك دریدا، ژیل‌دلوز، یورگن هابرماس، هانس گئورگ گادامر، پل ریكور، تزوتان تودروف، امبرتو اكو، رومن یاكوبسن، ویلهلم دیلتای، ژرژ باتای رولان بارت، ژولیا كریستوا و… به زودی بحث درباره متن و قرائت‌های آن از مرز نقد ادبی و حتی مباحث فلسفی فراتر رفت و روشنفكران دینی نیز در این باب كتاب و مقاله نوشتند، اما بحث‌های كتاب مذكور كار خود را كرده بود و شمار زیادی از علاقه‌مندان و نویسندگان جوان سراغ متن‌های دست اول و جدی رفتند.
یك‌دهه بعد نویسنده آن كتاب، بابك احمدی كه حالا برای همه اهل فلسفه و فرهنگ نامی شناخته شده بود و در این دهه آثار دیگری چون مدرنیته و اندیشه انتقادی (١٣٧٢)، كتاب تردید (١٣٧٤)، حقیقت و زیبایی (١٣٧٤)، چهار گزارش از تذكره‌الاولیای عطار (١٣٧٦) و… منتشر كرد. یك دهه بعد یعنی در سال ١٣٨٠ كتاب كوچكی با عنوان ساختار و هرمنوتیك را با نشر گام نو منتشر كرد. كتاب حاصل درسگفتارهایی بود در دانشگاه پلی‌تكنیك (امیركبیر)، تابستان آن سال‌ها دانشجویان در دانشگاه پلی‌تكنیك جلساتی برگزار می‌كردند و در آنها از روشنفكران و اندیشمندان ایرانی دعوت می‌كردند تا در زمینه‌های مورد علاقه‌شان درسگفتارهایی برای دانشجویان ارایه كنند. ساختار و هرمنوتیك نیز محصول یكی از این كلاس‌ها بود. بابك احمدی خود در مقدمه‌ای كه بر این كتاب كوچك نوشت، در توضیح درون مایه آن نوشت: «موضوع درس گفتارها دو آیین فكری مهم بودند كه در نیمه دوم سده بیستم در قلمرو سخن‌های فلسفی و علوم انسانی پدید آمدند، رشد كردند و سرچشمه تاثیرهای فراوان شدند. آیین نخست ساختارگرایی است كه از دهه ١٩٥٠ به طور عمده در فرانسه شكل گرفت و تا دو دهه بعد در میان پژوهشگران و دانشگاهیان اروپایی و امریكایی اعتبار بسیار كسب كرد، و در مردم‌شناسی، فلسفه، زیبایی‌شناسی، نقادی هنری، روانكاوی و حتی پژوهش‌های سیاسی راهگشا بود.
هنوز هم شماری از درونمایه‌های اصلی و معضل‌های نظری ساختارگرایی، به ویژه از جایی كه با انتقادهای مشهور به نقادی پساساختارگرا روبه‌رو شد، در میان پژوهشگران علوم انسانی و فلسفه مطرح هستند. آیین دوم هرمنوتیك است كه به قول جانی واتیم سخن مشترك امروزی است در رشته‌های گوناگون فلسفه و علوم انسانی. این آیین به یك معنا، پیشینه‌ای دراز در تاریخ فرهنگ انسانی دارد، اما می‌توان گفت كه به شكل امروزی‌اش و چنان كه در دو دهه پایانی سده بیستم مطرح شد، دارای حرف‌هایی تازه و پایه روش‌هایی بی‌بدیل شده است.» ساختار و هرمنوتیك را می‌توان به یك تعبیر خلاصه‌ای از كتاب نخست یعنی ساختار و تأویل متن خواند؛ متنی ساده شده به خصوص برای دانشجویان رشته‌های فنی كه با اصطلاحات تخصصی و پیشینه این مباحث آشنایی كافی نداشتند. حالا این كتاب بعد از چاپ‌های مكرر بعد از فاصله‌ای نسبتا طولانی با چاپ پنجم دوباره چاپ شده است. در این فاصله البته آثار متعددی از متفكرانی كه نام‌شان ذكر شد، ترجمه و منتشر شد یا نوشته‌های متعددی در توضیح اندیشه ایشان ارایه شد. اما كتاب احمدی همچنان می‌تواند برای خوانندگان مبتدی مورد استفاده قرار گیرد و ایشان را با اصطلاحات مهم و خطوط اصلی فكری این دو نحله فكری آشنا سازد.
.
بخش نخست كتاب ساختار و تأویل متن درباره ی تكامل تاریخی روش ساختاری پژوهش متون ادبی است.
بحث با زبانشناسی سوسور و منطق پیرس آغاز می شود و ادامه آن به شرح نظریه های ادبی اندیشگرانی می رسد چون شكلو فسكی، یا كوبسن،باختین، موكارو فسكی، اسپیتزر، پروپ، یولس، برمون و گرماس.
در بخش دوم اندیشه های بحث شده است كه مهمترین نظریه پردازان ساختار گرا در سه دهه ی اخیر درزمینه بررسی متن ادبی ارائه كرده اند، متفكرانی چون لوی استروس، فوكو، بارت، ژنت، كریستوا و اكو.
بخش بعدی به روش شالوده شكنی متن می پردازد كه دریدا پایه گذاشته است .
نقد این متفكر از «متافیزیك حضور» اندیشه های بلوم دمان و دیگر شالوده شكنان و نیز نظریه های ادبی فیلسوفان پسامدرنیست چون دلوز ولیوتار در این بخش آمده است.
بخش آخر درباره ی تكامل تاریخی و مباحث اصلی آیین هرمنوتیك است. از روش تاویل متون مقدس تا آخرین آثار نظریه پردازان « مكتب دریافت متن». در این راه اندیشه های نیچه، فروید، هوسرل،هیدگر، گادمر، هرش، ریكور، آیزر و یاس درباره تاویل متن طرح شده است.
.
.
کتاب ساختار و تأویل متن اثر بابک احمدی توسط نشر مرکز برای شانزدهمین باز در سال 93 تجدید چاپ شد.
.
.
مطالب مرتبط:
نقد کتاب “ساختار و تاویل متن” بابک احمدی توسط فرهادپور و اباذری
.
.
ممنون
سلام بر بزرگواران،
اول از همه باید ستایش کنم از این کارتون. خدا برکت به زندگی شما بدهد..
امکان داره کتاب های بیشتری در باب هرمنوتیک ادبیات ذکر کنید و یا درسگفتار در این باب پخش کنید ؟
یک دنیا تشکر.