ساختار و تأویل متن عنوان کتابی بود که دقیقا در آستانه دهه٧٠ خورشیدی منتشر شد؛ نوشته‌ای از بابک احمدی که در آن مفاهیم و مضامینی نو یک جا و در قالب یک کتاب به زبان فارسی معرفی می‌شد: هرمنوتیک، فرمالیسم روسی، شالوده‌شکنی و… در این کتاب پیشگویانه اسم‌هایی آمد که در عرض سال‌های بعد به کرات در آثار و مقالات و نوشته‌ها و کتاب‌ها می‌آمد: میشل فوکو، ژاک دریدا، ژیل‌دلوز، یورگن هابرماس، هانس گئورگ گادامر، پل ریکور، تزوتان تودروف، امبرتو اکو، رومن یاکوبسن، ویلهلم دیلتای، ژرژ باتای رولان بارت، ژولیا کریستوا و… به زودی بحث درباره متن و قرائت‌های آن از مرز نقد ادبی و حتی مباحث فلسفی فراتر رفت و روشنفکران دینی نیز در این باب کتاب و مقاله نوشتند، اما بحث‌های کتاب مذکور کار خود را کرده بود و شمار زیادی از علاقه‌مندان و نویسندگان جوان سراغ متن‌های دست اول و جدی رفتند.
یک‌دهه بعد نویسنده آن کتاب، بابک احمدی که حالا برای همه اهل فلسفه و فرهنگ نامی شناخته شده بود و در این دهه آثار دیگری چون مدرنیته و اندیشه انتقادی (١٣٧٢)، کتاب تردید (١٣٧۴)، حقیقت و زیبایی (١٣٧۴)، چهار گزارش از تذکره‌الاولیای عطار (١٣٧۶) و… منتشر کرد. یک دهه بعد یعنی در سال ١٣٨٠ کتاب کوچکی با عنوان ساختار و هرمنوتیک را با نشر گام نو منتشر کرد. کتاب حاصل درسگفتارهایی بود در دانشگاه پلی‌تکنیک (امیرکبیر)، تابستان آن سال‌ها دانشجویان در دانشگاه پلی‌تکنیک جلساتی برگزار می‌کردند و در آنها از روشنفکران و اندیشمندان ایرانی دعوت می‌کردند تا در زمینه‌های مورد علاقه‌شان درسگفتارهایی برای دانشجویان ارایه کنند. ساختار و هرمنوتیک نیز محصول یکی از این کلاس‌ها بود. بابک احمدی خود در مقدمه‌ای که بر این کتاب کوچک نوشت، در توضیح درون مایه آن نوشت: «موضوع درس گفتارها دو آیین فکری مهم بودند که در نیمه دوم سده بیستم در قلمرو سخن‌های فلسفی و علوم انسانی پدید آمدند، رشد کردند و سرچشمه تاثیرهای فراوان شدند. آیین نخست ساختارگرایی است که از دهه ١٩۵٠ به طور عمده در فرانسه شکل گرفت و تا دو دهه بعد در میان پژوهشگران و دانشگاهیان اروپایی و امریکایی اعتبار بسیار کسب کرد، و در مردم‌شناسی، فلسفه، زیبایی‌شناسی، نقادی هنری، روانکاوی و حتی پژوهش‌های سیاسی راهگشا بود.
هنوز هم شماری از درونمایه‌های اصلی و معضل‌های نظری ساختارگرایی، به ویژه از جایی که با انتقادهای مشهور به نقادی پساساختارگرا روبه‌رو شد، در میان پژوهشگران علوم انسانی و فلسفه مطرح هستند. آیین دوم هرمنوتیک است که به قول جانی واتیم سخن مشترک امروزی است در رشته‌های گوناگون فلسفه و علوم انسانی. این آیین به یک معنا، پیشینه‌ای دراز در تاریخ فرهنگ انسانی دارد، اما می‌توان گفت که به شکل امروزی‌اش و چنان که در دو دهه پایانی سده بیستم مطرح شد، دارای حرف‌هایی تازه و پایه روش‌هایی بی‌بدیل شده است.» ساختار و هرمنوتیک را می‌توان به یک تعبیر خلاصه‌ای از کتاب نخست یعنی ساختار و تأویل متن خواند؛ متنی ساده شده به خصوص برای دانشجویان رشته‌های فنی که با اصطلاحات تخصصی و پیشینه این مباحث آشنایی کافی نداشتند. حالا این کتاب بعد از چاپ‌های مکرر بعد از فاصله‌ای نسبتا طولانی با چاپ پنجم دوباره چاپ شده است. در این فاصله البته آثار متعددی از متفکرانی که نام‌شان ذکر شد، ترجمه و منتشر شد یا نوشته‌های متعددی در توضیح اندیشه ایشان ارایه شد. اما کتاب احمدی همچنان می‌تواند برای خوانندگان مبتدی مورد استفاده قرار گیرد و ایشان را با اصطلاحات مهم و خطوط اصلی فکری این دو نحله فکری آشنا سازد.
.
بخش نخست کتاب ساختار و تأویل متن درباره ی تکامل تاریخی روش ساختاری پژوهش متون ادبی است.
بحث با زبانشناسی سوسور و منطق پیرس آغاز می شود و ادامه آن به شرح نظریه های ادبی اندیشگرانی می رسد چون شکلو فسکی، یا کوبسن،باختین، موکارو فسکی، اسپیتزر، پروپ، یولس، برمون و گرماس.
در بخش دوم اندیشه های بحث شده است که مهمترین نظریه پردازان ساختار گرا در سه دهه ی اخیر درزمینه بررسی متن ادبی ارائه کرده اند، متفکرانی چون لوی استروس، فوکو، بارت، ژنت، کریستوا و اکو.
بخش بعدی به روش شالوده شکنی متن می پردازد که دریدا پایه گذاشته است .
نقد این متفکر از «متافیزیک حضور» اندیشه های بلوم دمان و دیگر شالوده شکنان و نیز نظریه های ادبی فیلسوفان پسامدرنیست چون دلوز ولیوتار در این بخش آمده است.
بخش آخر درباره ی تکامل تاریخی و مباحث اصلی آیین هرمنوتیک است. از روش تاویل متون مقدس تا آخرین آثار نظریه پردازان « مکتب دریافت متن». در این راه اندیشه های نیچه، فروید، هوسرل،هیدگر، گادمر، هرش، ریکور، آیزر و یاس درباره تاویل متن طرح شده است.
.
.
کتاب ساختار و تأویل متن اثر بابک احمدی توسط نشر مرکز برای شانزدهمین باز در سال ۹۳ تجدید چاپ شد.
.
.
مطالب مرتبط:
نقد کتاب “ساختار و تاویل متن” بابک احمدی توسط فرهادپور و اباذری
.
.
ممنون
سلام بر بزرگواران،
اول از همه باید ستایش کنم از این کارتون. خدا برکت به زندگی شما بدهد..
امکان داره کتاب های بیشتری در باب هرمنوتیک ادبیات ذکر کنید و یا درسگفتار در این باب پخش کنید ؟
یک دنیا تشکر.