نمای کلی:
کتابِ «فرمانِ خداوند»[1] نوشته‌ی «جان هِر»[2]، همان‌گونه که از نام آن برمی‌آيد، در پیِ دفاع از نظريه‌ی «فرمانِ الهی» است: نظريه‌ای که در آن آنچه که چيزی را تبديل به يک الزامِ اخلاقی می‌کند آن است که خداوند بر آن امر کرده باشد؛ و آنچه که چيزی را يک ناشايستِ اخلاقی می‌سازد آن است که خداوند از آن نهی کرده باشد. کتاب نگاهی درون‌دينی به مبانی اساسی اخلاق دارد و به بررسی ارتباطِ ميانِ دو نظريه‌ی «فرمان الهی» و «قانون طبيعی» در اديان ابراهيمی – يهوديت، مسيحيت، و اسلام – می‌پردازد. همچنين نويسنده با نگاهی به روان‌شناسی تکاملی[3]، ابراز می‌دارد که انگاره‌ی «فرمان الهی» در فهميدن اين مطلب که اخلاق چگونه می‌تواند از نظر تکاملی، پايدار باقی بماند به ما کمک خواهد کرد.کتاب اساساً با مفاهيم فلسفه‌ی معاصر در تعامل است و نويسنده با به‌خدمت گرفتن آن‌ها استدلال می‌کند که اگر بپرسيم «چرا ما بايد تلاش کنيم تا از نظر اخلاقی خوب باشيم؟» پاسخِ «چون خداوند به ما اين‌گونه می‌گويد» پاسخی معنادار و قابلِ قبول خواهد بود.
اين کتاب را انتشارات دانشگاه آکسفورد[4] در 368 صفحه اواخر ماه دسامبر سال 2015 ميلادی روانه‌ی بازار خواهد کرد.
توصيف مطالب:
اين کتاب بر نظريه‌ی فرمان الهی تمرکز دارد، به‌ويژه بر اين انگاره که شرطِ آنکه چيزی از لحاظ اخلاقی الزامی شود آن است که خداوند به انجام آن امر کرده باشد و شرط آنکه چيزی از لحاظ اخلاقی نادرست باشد آن است که خداوند ما را از انجام آن نهی کرده باشد. «جان هِر» به عنوان دانشوری برجسته در اخلاق و فلسفه، توجّه خود را در کتاب به اديان ابراهیمی معطوف می‌کند. او توضيح می‌دهد که در اين اديان دو گونه دريافت با هم درآميخته‌اند. نخستين دريافت آن است که خداوند به ما می‌گويد که بعضی امور را انجام دهيم و بعضی امور را انجام ندهيم. دريافتِ دوم آن است که ما بايد خودمان بفهميم که چه کاری را بايد انجام دهيم و چه کاری را نبايد انجام دهيم. اما مشکلِ اصلی در برقراری رابطه‌ای درست و مناسب ميان اين دو گونه دريافت به وجود آمده است. سيرِ انديشه‌های مسيحی حولِ چنين مشکلی به ايجاد دو سنّت فکری مختلف انجاميده است: نظريه‌ی فرمان الهی[5]، و نظريه‌ی قانون طبيعی[6].
نويسنده‌ی کتاب به خوبی از عهده‌ی دفاعِ از خوانشی مختار از نظريه‌ی فرمان الهی برمی‌آيد، اما با اين حال نشان می‌دهد که ميان اين نظريه و برخی خوانش‌ها از نظريه‌ی قانون طبيعی اشتراکات قابل توجهی وجود دارد. او نظرات بعضی از الهی‌دانان مسيحی، به‌ويژه کارل بارت[7]، را در اين رابطه مطرح می‌کند و آنگاه بحثِ نظريه‌ی فرمان الهی را به اديان يهوديت و اسلام نيز گسترش می‌دهد. اين کتاب با بررسی پژوهش‌های اخيرِ انجام شده در زمينه‌ی روان‌شناسی تکاملی پايان می‌يابد. نويسنده در اين بخش ابراز می‌کند اينکه ما الزامات اخلاقی را نشأت گرفته از فرمان الهی بدانيم به ما کمک می‌کند که بفهميم چگونه وجدان اخلاقی می‌تواند به گونه‌ای ايجاد شود که از ديد تکاملی، پايدار باشد.
فصولِ کتاب:
کتاب پس از پيش‌درآمد در نُه فصل سامان يافته است. نويسنده در فصل نخست به اخلاق و دين و نسبت ميان اين دو می‌پردازد. فصل دوم به معرفی نظريه‌ی فرمان الهی اختصاص يافته است و فصل سوم معطوف به موضوعِ خوش‌روانی[8] است. در فصل چهارم به اين پرسش پرداخته می‌شود که آيا می‌توان اخلاق را از طبيعت انسانی استنتاج کرد؟ فصل پنجم به بررسی نظرات کارل بارت، الهی‌دان مسيحی، درباره‌ی فرمان الهی اختصاص داده شده است. فصل‌های ششم و هفتم به ترتيب به نظريه‌ی فرمان الهی نزد بعضی از متفکران اسلامی سده‌های ميانه، و نظريه‌ی فرمان الهی نزد برخی متفکران يهودی متأخر پرداخته است. در فصل هشتم بحث از نسبت نظريه‌ی فرمان الهی و روان‌شناسی تکاملی به ميان آمده است. نويسنده چکيده‌ای از مطالب کتاب را به صورت مجزا در فصل نهم آورده است. فهرست منابع و مآخذ پايان بخش کتابِ «فرمانِ خداوند» است.
درباره‌ی نويسنده:
جان هِر مدرکِ کارشناسی خود را از دانشگاه آکسفورد و مدرکِ دوره‌ی دکتری خود را از دانشگاه پرينستون دريافت کرد. او سپس در دانشگاه ليهای[9] مشغول به تدريس شد و سال‌هايی را نيز به عنوان کارمند کميسيون سياست خارجی مجلس نمايندگان ايالات متحده در شهر واشنگتن مشغول به کار بود. پس از آن او به تدريس در کلوين کالج[10] پرداخت و در سال 2003 ميلادی به دانشگاه ييل[11] رفت که در گروه الهيات، بخش فلسفه، بخش مطالعات دينی، و بخش کلاسيک [که به مطالعه‌ی ادبيات، فلسفه و تاريخ يونان باستان و لاتين می‌پردازد] به تدريس پرداخت. او تاکنون شش کتاب به نگارش درآورده است، از جمله کتابِ «شکاف اخلاقی»[12] (انتشارات دانشگاه آکسفورد، 1997 ميلادی) و کتابِ «خدا و اخلاق»[13] (انتشارات وايلی-بلک‌وِل، 2009 ميلادی).
* در اين متن از مطالب موجود در معرفیِ کتابِ «فرمان خداوند»، منتشر شده در سايت انتشارات دانشگاه آکسفورد استفاده شده است.
[1] God’s Command
[2] John E Hare
[3] Evolutionary Psychology
[4] Oxford University Press
[5] Divine Command Theory
[6] Natural Law Theory
[7] Karl Barth
[8] Eudemonism
[9] Lehigh University
[10] Calvin College
[11] Yale University
[12] The Moral Gap
[13] God and Morality