دیباچه
به نام خداوند جان و خرد
کتابی که در دست دارید کوششی است ابتکاری در به‌کاربستن ایدۀ «اجماع هم‌پوش»[1] در اخلاق محیط زیست برای نشان دادن امکان توافق میان اخلاق دینی و اخلاق فرادینی در این قلمرو. موضوع اصلی مورد بررسی در اخلاق محیط زیست، که یکی از شاخه‌های مهم اخلاق کاربردی است، «مسئولیت اخلاقی انسانها در قبالِ محیط زیست یا دربارۀ محیط زیست» است. پرسش از مسئولیت اخلاقی انسانها در قبال/ دربارۀ محیط زیست به یک معنا هم‌ارزِ پرسش از گسترۀ اخلاق و شمول موضوع آن نسبت به موجودات طبیعی است. آیا همان‌گونه که انسانها از «منزلت اخلاقی»[2] برخوردارند، موجودات جاندار دیگری که به همراه انسان جهان طبیعت را اشغال کرده‌اند نیز از چنین منزلتی، هر چند با درجاتی کمتر، برخوردارند، یا منزلت اخلاقی با همۀ درجات آن مختص انسانهاست؟
.
.
فهرست مطالب
دین و اخلاقِ محیط زیست
از تعارض تا اجماع هم‌پوش
دیباچه
فصل اول
تعریف اصطلاحات و مفاهیم کلیدی
1/1 تعریف ”محیط زیست“
1/1/1 معنای عرفی ”محیط زیست“
1/1/2 ارتباط انسان با محیط زیست طبیعی
1/2 اخلاق محیط زیست
1/2/1 تعریف، موضوع و مسائل اخلاق محیط زیست
1/2/2 ضرورت اخلاق محیط زیست
1/2/3 تاریخچۀ اخلاق محیط زیست
1/3 دین
1/3/1 چیستی دین و مشخصه‌های دین‌ساز
1/3/2 ادیان ابراهیمی
1/4 ایدۀ اجماع هم‌پوش
فصل دوم
طبقهبندی نظریه‌های موجود در اخلاق محیط زیست
2/1 طبقهبندی نظریه‌ها بر اساس کانون ارزش
2/1/1 رویکرد انسان‌محور در اخلاق محیط زیست
2/1/2 رویکرد زیست‌محور در اخلاق محیط زیست
2/1/3 رویکرد بوم‌محور در اخلاق محیط زیست
2/2 طبقهبندی نظریه‌ها بر اساس ملاک ارزیابیِ اخلاقی
2/2/1 رویکرد فضیلت‌محور در اخلاق هنجاری و نظریه‌های فضیلت‌گرا در اخلاق محیط زیست
2/2/2 رویکرد پیامدگرا در اخلاق هنجاری و نظریه‌های پیامدگرا در اخلاق محیط زیست
2/2/3 رویکرد وظیفه‌گرا در اخلاق هنجاری و نظریه‌های وظیفه‌گرا در اخلاق محیط زیست
فصل سوم
نظریۀ احترام به طبیعت
3/1 دو ویژگی اساسی هر موجود زنده
3/1/1 خیر مخصوص موجود زنده
3/1/2 ارزش ذاتی موجود زنده
3/2 منظر زیست‌محور دربارۀ طبیعت
3/2/1 انسان به‌منزلۀ یکی از اعضای جامعۀ زیستی زمین
3/2/2 جهان طبیعت همچون سیستمی به‌هم‌پیوسته
3/2/3 فردفردِ موجودات زنده به‌عنوان غایت حیات
3/2/4 نفی برتری انسان
3/3 قواعد رفتاری
3/3/3 قاعدۀ صداقت و خودداری از فریب دادن حیوانات
3/3/4 قاعدۀ عدالت جبران‌کننده
3/4 اصول درجۀ دوم برای رفع تعارض منافع
3/4/1 اصل دفاع از خود
3/4/2 اصل تناسب
3/4/3 اصل ارتکاب کمترین خطا
3/4/4 اصل عدالت توزیعی
3/4/5 اصل عدالت جبران‌کننده
فصل چهارم
ارزیابی نظریۀ احترام به طبیعت
4/1 معقولیت نظریۀ احترام به طبیعت
4/1/1 معقولیت نظریۀ «احترام به طبیعت» در بعد نظری
4/1/2 معقولیت نظریۀ احترام به طبیعت در بعد عملی
4/2 پاسخ به برخی از اشکالات مطرح‌شده دربارۀ نظریۀ احترام به طبیعت
4/2/1 نقد فردگرایی
4/2/2 نقد پیش‌فرض غایت‌شناسانه
4/2/3 نقد تلقی تیلور از خیر مخصوص موجود زنده
4/2/4 نقد دژاردن بر قاعدۀ رفتاری عدم مداخله
4/2/5 نقد آگار بر اصل دفاع از خود
فصل پنجم
اخلاق محیط زیست از منظر یهودیت و مسیحیت
5/1 ادیان ابراهیمی؛ عامل بحران محیط زیست؟
5/1/1 دیدگاه آرنولد توین‌بی؛ یکتاپرستی مسیحی ممنوع!
5/1/2 لین وایت؛ تخریب محیط زیست محصول انسان‌محوری یهودی ـ مسیحی
5/1/3 لوئیس مانکریف؛ نقش سنت و فرهنگ در تخریب محیط زیست
5/1/4 پیتر سینگر؛ طبیعت در سیطرۀ انسان‌شناسیِ یونانی ـ یهودی
5/1/5 جان پاسمور؛ مسیحیت و انکار زیبایی‌های طبیعت
5/2 آیا آموزه‌های یهودیت و مسیحیت با اخلاق محیط زیست فرادینی سازگار است؟
5/2/1 نظریۀ پیشکاری؛ پاسخی به منتقدان سنت یهودی ـ مسیحی
5/2/2 اریک کتس؛ الاهيات یهودی و اخلاق محیط زیست
5/2/3 رابین اتفیلد؛ مسیحیت و ارزش مستقل مخلوقات طبیعی
فصل ششم
اخلاق محیط زیست از منظر اسلام
6/1 احمد قابل؛ بازنگری تمام‌عیار در آموزه‌های اسلام در باب محیط زیست
6/1/1 نقد دیدگاه رایج در باب برتری انسان بر سایر مخلوقات
6/1/2 تبیین و توجیه دیدگاه تساوی ذاتی همۀ مخلوقات
6/2 لولین؛ استنباط قوانین حفاظت از محیط زیست از آموزه های عملی اسلامی
6/3 نومانوئل حق؛ قرآن و سنت اصیل به‌عنوان منبع معتبر برای استنباط دیدگاه اسلام دربارۀ اخلاق محیط زیست
6/4 علی کریمیان؛ لزوم توجه به مبانی فلسفی اخلاق محیط زیست از منظر اسلام
6/5 ماویل عزالدین؛ حفاظت از محیط زیست به‌منزله عبادت خداوند
6/6 سید مصطفی محقق داماد؛ تفسیری نو از خلافت و اشرفیت انسان
6/7 سید حسین نصر؛ احیای کیهان‌شناسیِ دینی
فصل هفتم
7/1 مرور و جمع‌بندی اهم مباحث
7/2 سازگاری اخلاق محیط زیستِ دینی با نظریۀ احترام به طبیعت
7/2/1 خیر مخصوص موجود زنده
7/2/2 ارزش ذاتی موجودات زنده
7/2/3 قاعدۀ منع آسیب رساندن به دیگری
7/2/4 قاعدۀ منع مداخله
7/2/5 قاعدۀ منع فریب دادن حیوانات
7/2/6 قاعدۀ عدالت جبران‌کننده
7/3 ربط و نسبت اجماع هم‌پوش با بحث رابطۀ دین و اخلاق
7/3/1 اجماع هم‌پوش بر اساس قاعدۀ ملازمه میان حکم عقل (اخلاق) و حکم شرع (دین)
7/3/1/1 تفسیر سلبی از قاعدۀ ملازمه و نقش آن در تحقق اجماع هم‌پوش
7/3/1/2 تفسیر ایجابی از قاعدۀ ملازمه و نقش آن در تحقق اجماع هم‌پوش
7/3/2 شیوۀ حل تعارض دلایل عقلی و دلایل نقلی در شرع (اخلاق دینی)
.
.
کتاب دین و اخلاق محیط زیست (از تعارض تا اجماع)
ناشر : دانشگاه مفید
مولف : سجاد بهروزی ، ابوالقاسم فنائی
نوبت چاپ : 1
سال چاپ : 1401
تعداد کل صفحات : 252
خرید کتاب از برخط | پخش ققنوس | کتاب وب
.
.
[1]. Overlapping consensus
[2]. Moral status/standing
سلام و عرض ادب.
دوستان خبر دارید که دکتر فنایی خودشون گیاهخوار هستند یا نه؟