از زمانی که داروین کتاب منشأ انواع را در سال 1859 منتشر کرد، بحث‌های پرچالش درباره این کتاب، تا امروز ادامه دارد و چالش تند و تیز بین خداباوران، ایتئیست‌ها و زیست‌شناسان همچنان ادامه دارد. نسبت خدا با تکامل داروینی، منحصر به بحث‌های آکادمیک و دانشگاهی نیست بلکه بحثی اجتماعی است که در رسانه‌های عمومی نیز نفوذ پیدا کرده است. مثلا در دادگاه‌های آمریکا درباره این بحث می‌شود که آیا تکامل داروینی اجازه تدریس دارد و یا باید ایده آفرینش گرایی را تدریس کرد و دعواهای مختلفی در ایالت‌های مختلف آمریکا صورت گرفته است. جامعه آمریکا را مثال زدم چون آمریکا جامعه متدینی است اما در مجامع عمومی و علمی در اروپا، تکامل داروینی غالب است.
واکنش به کتاب منشأ انواع، منحصر در خداباوران، ایتئیست‌ها و زیست‌شناسان نبوده است و امروزه می‌بینیم که فرایند تکاملی، تقریباً همه حوزه‌ها را در بر گرفته و به مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، سینما و … پیوند خورده است و ما شاهد تفسیرهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، سینمایی و.. از تکامل داروینی هستیم. بنابراین تکامل داروینی فراتر از بحث ارگانیسم حیات است و از این جهت، پربارترین علم طبیعی پس از دوره جدید بوده است و حتی به عقیده من، پربارتر از فیزیک بوده است و شواهد زیادی برای این مدعا وجود دارد.
برای مخاطبان آگاه و اهل علم که شنونده صوت این کلاس‌ها هستند، توصیه می‌کنم که به شکل منظم از مباحث استفاده کنند. اگر در خلال این مباحث، مواردی را شنیدید که با برداشت‌های ذهنی شما و انتظارات و پیش‌زمینه‌های مطالعاتی شما در تعارض بود، تعجب نکنید و اجازه دهید کلاس تعهد خود را نسبت به موضوع، انجام دهد. به این معنا که باید بحث‌های روز دنیا در حوزه تکامل داروینی را مطرح کنیم بدون اینکه گرایش دینی را در طرح مباحث، مدخلیت دهیم. روال ما در کلاس حاضر این است که قبل از ورود به تفسیر یک نظریه علمی و تبلیغ گرایش دینی، آن نظریه علمی را بدون تعصب و پیش‌داوری مطرح کنیم، آنگاه در جلسه نهایی راه‌حل‌هایی برای تعارض‌های پیش‌آمده، ارائه دهیم. همچنین مخاطبان گرامی در نظر داشته باشند که این کلاس، جمع‌بندی نهایی از نسبت نظریه تکامل داروینی با خداباوری، ارائه نمی‌دهد و این به عهده مخاطبان است و هدف ما آشنایی علاقه‌مندان، با بحث‌های روز دنیا در این حوزه است.
.
.
جلسات درس‌گفتارهای «مقولات ویژه در فلسفه دین، خداباوری و تکامل داروینی»
.
جلسه اول: مقدمات، ادبیات بحث و معرفی برخی منابع اصلی و منابع موضوعی درس
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/7/1
.
جلسه دوم: مروری بر براهین اثبات خدا
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/7/8
.
جلسه سوم: مروری بر براهین اثبات خدا
دریافت صوت | 99/7/15
.
.
جلسه چهارم: براهین غایت‌شناختی و نظریه طراحی هوشمند
دریافت صوت | 99/7/22
.
جلسه پنجم: براهین غایت‌شناختی و نظریه طراحی هوشمند
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/7/29
.
جلسه ششم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/8/20
.
جلسه هفتم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/8/27
.
جلسه هشتم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/9/4
.
جلسه نهم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/9/11
.
جلسه دهم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | دریافت اسلایدها | 99/9/18
.
جلسه یازدهم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | 99/9/25
.
.
جلسه دوازدهم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | 99/10/2
.
جلسه سیزدهم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | 99/10/9
.
جلسه چهاردهم: مقولات ویژه در فلسفه دین
دریافت صوت | 99/10/23
.
.
درس مقولات ویژه در فلسفه دین، خداباوری و تکامل داروینی
مدرس: سید حسن حسینی
گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف
.
.
لطفا در صورت امکان اسلایدها را نیز قرار دهید. متشکرم.
سلام امکان دارد گروه تلگرامی این درس را هم قرار بدهید. ممنون
خب فرصت خجسته ای برای ما پیش آمد که به نظریه تکامل از نظر خودم به عنوان یک دیندار اصلاح طلب و تجدیدنظرطلب و نحوه برخورد سایر دین داران و این که باید چگونه باشد بپردازم .
این نظریه یکی از مهمترین نظریات علمی در طول تاریخ است که بزرگترین ضربه را به ادیان و جهان بینی آنها در مورد خلقت زده است .این نظریه با داشتن مولفه ای به نام” انتخاب طبیعی” که مبتنی بر شانس و تصادف است هدف مند بودن آفرینش را به زیر سوال برده و رد می کند . همینطور این نظریه در قرن جدید مهمترین ابزار الحاد نوین و خداناباوری جدید برای رد و انکار خالق و خداوند است و جهان بینی الحادی آنها را تغذیه می کند .
اما برویم به این بپردازیم که نظریه تکامل چه تضادهایی با دین داری و جهان بینی آن دارد و آیا می تواند وجود خدا و خالق را رد کند و چرا دینداران به خصوص در جهان اسلام در پذیرش این نظریه حتی در مورد غیر انسان مقاومت کرده و حتی سعی دارند برخلاف آن چه در جامعه ای علمی است آن را فرضیه جا بزنند .
نظریه تکامل بر خلاف آن چه جریان خداناباوری نوین در پی آن است وجود خدا و خالق را چندان نمی تواند رد کند هرچند که اثبات چندانی هم نمی کند . تعدادی از طرفداران نظریه تکامل اتفاقا دانشمندان خداباور هستند که قائل به فرگشت الهی بوده که خود شاخه ای از خلقت گرایان است . یعنی اعتقاد دارند که فرگشت تدبیر و برنامه خدا برای خلقت و گوناگونی موجودات است . پس تکامل و فرگشت با اصل خداباوری تضادی ندارد .آن چه که فرگشت با آن تضاد دارد ربوبیت مطلق و دخالت مستقیم خدا و هدف مند بودن خلقت است . به این صورت که خداوند اراده کرده است که از طریق فرگشت به خلقت بپردازد و استارت آن را با فرگشت زده است اما این که در این پروسه طبیعی چه موجوداتی به وجود آید دخالت مستقیم و هدف خاصی و هدف مندی در جزئیات نداشته است . بر این مبنا اگر خدایی نبود و یا اراده نمی کرد بر خلاف تصور خداناباوران جانوران هم از طریق فرگشت به وجود نمی آمدند اما بر خلاف ادعای دینداران و مبتنی بر جهان بینی سنتی این ربوبیت و دخالت نه مطلق که به صورت نسبی و کلی و بدون هدف مندی مشخصی در پیدایش موجودات خاص بوده است بلکه ناشی از همان پروسه و فرآیند “انتخاب طبیعی” بوده است . یعنی در تکامل گرایی خداباورانه و فرگشت الهی کسی نمی تواند بگوید من تکامل گرای خداباورم اما قائل به هدف مندی و دخالت مستقیم خدا و ربوبیت مطلق وی در خلقت این همه جانوران هستم . چنین کسی دیگر از دایره فرگشت خارج شده و وارد مقوله ” طراحی هوشمند ” شده است .
پیروان طراحی هوشمند که اقلیتی از دانشمندان در غرب که مخالف نظریه تکامل هستند که عمدتا دینداران و برخی کمتر حتی خداناباوران هستند که کتاب ها و مقالات مختلف در رد فرگشت نوشته که مورد استفاده دینداران و سایت های دینی قرار می گیرد . پیروان طراحی هوشمند به مانند تکامل گرایان وجود جد مشترک و تدریجی بودن سیر تطور و گوناگونی موجودات را می پذیرند اما معتقدند به دلایلی از جمله پیچیدگی های اندام های جانوران اینها نمی تواند حاصل انتخاب طبیعی و شانس و تصادف باشد . بلکه باید طراح و یا خالقانی که این نظریه مشخص نمی کند چه کسانی هستند در این فرآیند دخالت مستقیم کرده و آن را هدایت کنند .طبعا از نظر اکثریت دانشمندان دیندار پیرو این نظریه این طراح و خالق خدا و از نظر خداناباوران این نظریه مثل توماس نیگل معلوم نیست و یا ابرانسان ها، سفینه های فضایی و سایر این فرضیات است . بنابراین در نظریه طراحی هوشمند اگر چه وجود جد مشترک حتی برای انسان پذیرفته اما تصادف و شانس رد شده و خلقت هدف مند و وجود خالق هم اثبات و مورد قبول قرار می گیرد .این نظریه که خود شاخه ای از خلقت گرایی است از نظر جامعه علمی در ردیف ” شبه علم ” قرار می گیرد .
نظریه دیگر همان خلقت گرایی به معنای اخص است که داستان خلقت آدم و حوای کتب ادیان ابراهیمی نیز بر آن استوار است .پیروان این نظریه معتقدند نه فقط آدم و حوا که از خاک آفریده شدند بلکه سایر جانوران هم از غیب و هیچ و پوچ توسط خدا آفریده شده است
این نظریه از نظر علم حتی اعتبار شبه علم هم ندارد و در ردیف اگر نگوییم خرافات که اساطیر و افسانه ها قرار می گیرد . نه فقط غیر علمی بلکه غیر عقلی و غیر منطقی بودن این ادعاهای خلقت گرایان اخص که معتقد به خلقت خود به خودی جانوران از هیچ و پوچ هستند به حدی است که اصلا ارزش بحث کردن و ورود به آن را ندارد .
خب منتظر انتشار این کامنت در سایت وزین صدانت و متعاقب آن نظرات سایر دوستان چه دیندار و چه بی دین می مانم تا در ادامه بگویم به عنوان یک دیندار کدام نظریه در مورد خلقت مبتنی بر واقعیت بیشتر است و ما دینداران باید کدام را بپذیریم و همین طور موضع ما به عنوان یک دیندار در مورد خلقت انسان هوشمند که در ادیان ابراهیمی صراحتا بر داستان خلقت خاص و بر هدف مند بودن آفرینش آن یعنی انسان تاکید کرده است چه باید باشد .
باسلام
در مورد مطلب آقای آزادی طلب بیاد گفت که چگونه میتوان این مطلب را به اثبات رساند که فرگشت و تکامل موجودات مخالف ربوبیت الهی است؟ به بیان دیگر چگونه میتوان ادعا کرد که خداوند فقط خالق هستی و نه مدبر لحظه به لحظه آن است با اینکه بر اساس فلسفه اسلامی موجود ممکن عین الربط به واجب است و اگر خداوند لحظه ای از افاضه فیض به هستی بازایستد هستی نابود خواهد شد.
با سلام به شما علی گل آرا
افاضه فیض دادن به هستی چه ربطی به دخالت مستقیم و جز به جز خداوند در خلقت و آفرینش جهان دارد ؟ اتفاقا وجود اندام های زائد و حتی پس رفت و نقص پیدا کردن جانوران در فرگشت دلیلی بر آن است که طرحی از پیش تعیین شده و دخالت مستقیم الهی در آن وجود نداشته است که ما چنین موارد هم چون باقی ماندن اندام های زائد و نقص را در جانوران شاهدیم .
ضمنا بنده گفتم فرگشت مخالف ربوبیت مطلق خدا است نه این که ربوبیت خداوند را به کل منکر شوم .
با سلام و عرض احترام خدمت دوستان
لطفاً ادامه دروس را نیز بارگذاری نمایید.
از زحمات شما متشکرم
چرا بقیه جلسات را بارگذاری نمیکنید؟
سلام
اضافه شد
باز بپرسیم چرا بقیه جلسات بارگذاری نمیشه ؟
به عنوان یک زیست‌شناس لازم است گوشزد کنم که متاسفانه قسمتی از برداشت استاد محترم از نظریه تکامل صحیح نیست؛ آنجا که در جلسات ۱۱ و ۱۲ به‌خصوص در پاسخ به چند سوال، تاکید دارند که در این نظریه ادعا نمی‌شود که گونه‌ای به گونه دیگر تبدیل می‌شود و صرفاً از میان تعداد بسیاری از انواع مختلف موجودات بعضی باقی مانده و بعضی منقرض می‌شوند.
درست است که انتخاب طبیعی به سازکار انقراض و بقا گونه‌های زیستی در تعامل با محیط می‌پردازد، اما ایجاد تغییر و تنوع در موجودات زنده بخش اساسی دیگری از نظریه تکامل است. هم در نسخه اولیه نظریه توسط داروین و هم در نسخه امروزی سازکارهایی برای ایجاد تنوع مطرح شده است. البته به علت بی‌اطلاعی داروین از علم ژنتیک و پیشرفت‌های بعدی این علم، این بخش از نظریه در دو نسخه گفته شده متفاوت است.