نشست اخلاق متجددانه با سخنرانی مصطفی ملکیان در تالار صائب دانشگاه اصفهان و با حضور اساتید، اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه اصفهان برگزار شد. ادامه مطلب “نشست «اخلاق متجددانه» با سخنرانی مصطفی ملکیان و حضور اساتید و دانشجویان دانشگاه اصفهان”
توماس پاگی (Thomas Pogge) فیلسوفی آلمانی-آمریکایی و از شاگردان جان رالز است که در زمینه عدالت اجتماعی، فقر جهانی، و حقوق بشر پژوهش می‌کند. رویکرد او منطبق بر سنت فکری لیبرالیسم است و نگرشی حقوق بشری به این مسائل دارد. فقر و تبعیض از جمله مسائل انسانی هستند که هر انسانی با هر گرایش فکری و سیاسی می‌بایست به آنها توجه کند. در ادامه برگزیده‌ای از سخنان پاگی در مورد فقر و بی‌عدالتی را بخوانید.
ادامه مطلب “نوشتار زهیر باقری نوع‌پرست با عنوان «رویکردی لیبرال به بی‌عدالتی و فقر جهانی»”
با عمومیت یافتن نشانههای ارزش کالاها و زیبایی و اشتهار، سایر کالاها هرچند کاربردی، ارزش چندانی در برابر آنها نخواهند داشت و زیبا شمرده نمیشوند؛ این موضوع یکی از دلایل ایجاد مد نیز به شمار میرود، هنجارهایی که با مفهوم زیبایی و کاربرد کالا در تناقض هستند و تنها بر مبنای یک تأثیر روانی، مورد اقبال قرار میگیرند.
محسن رنانی: مقاله «نظم شکن در شکن» در واقع مقدمه ای بود که من به درخواست مترجمان، برای چاپ اول ترجمه کتاب «در سایه خشونت» (نوشته داگلاس نورث و همکاران و ترجمه دکتر محسن میردامادی و محمد حسین نعیمی پور، نشر روزنه ، ۱۳۹۵) نوشتم. اما به دلایلی – که بر من پوشیده است – ناشر محترم از درج آن در ابتدای کتاب منصرف شد. آن متن اخیرا در شماره ۴۰ مجله دریچه منتشر شده است که در فایل زیر قابل مطالعه است (و البته از این پس هر کس می‌خواهد در سپهر سیاسی ایران کنشگری کند واجب است نخست کتاب «در سایه خشونت» را بخواند). ادامه مطلب “نظم شکن در شکن”
زیستنی معنوی و عقلانی، آرزویی است که بسیاری از انسان ها در جست و جوی آن هستند. در روزگار ما مصطفی ملکیان در ترسیم و بیان ابعاد نظری چنین زیستنی و شیوه حصول به آن، کوشش های زیادی کرده است که حاصل آن سخنرانی ها، مقاله ها و کتاب هایی است که معنابخش بسیاری از ساعات زندگی مخاطبانش بوده است. ادامه مطلب “هجده اصل راهنما از مصطفی ملکیان برای زندگیِ خواستنی‌تر”
چندی پیش (در دو نوبت متوالی در ماه های آذر و دی 1395) در سر داوری رساله ای درباره ی آرای چارلز تایلور در دانش گاه ادیان و مذاهب قم بحثی پیش آمد بر سر نوع نگرش دینی چارلز تایلور. مناقشه بر سر این بود که آیا سخن گفتن از امر ماورایی در چارچوب درون ماندگار (immanent frame) ممکن است یا نه. هم آقای دکتر سهرابی فر (ان شاء الله دین پژوه آینده) از قول استاد ملکیان (العهده علی الراوی) می گفت که تبیین درون ماندگار امر ماورایی تناقض آمیز است و لذا انتقادی به تفکّر چارلز تایلور وارد است و هم استاد ارج مند آقای ابوالقاسم فنایی – از استوانه های روشن فکری دینی در عصر ما که از ایشان بسیار آموخته ایم- چنین نظری داشتند. بحث من این بود که چنین چیزی ممکن است و برخی متفکران دینی با گرایش مدرن چنین کرده اند و موریس بلوندل فیلسوف کاتولیک فرانسوی و نیز علی شریعتی از جمله ی این متفکّران اند و لذا انتقادی به چارلز تایلور در این مورد وارد نیست و منطق سخن او معتبر و پذیرفتنی است. باری گفتم که هر یک از آنان (بلوندل و شریعتی) بدون ارایه ی تبیینی استعلایی (transcendent explanation) و به نحو درون ماندگار از امر ماورایی سخن گفته اند و به نظر من چارلز تایلور نیز در درون چارچوب درون ماندگار از امر ماورایی سخن می گوید. تنها از این طریق است که می توان در سرمشق مسلط فکری جهان مدرن از باور دینی به نحو معتبر و تأثیرگذاری سخن گفت. این نکته ی مهمی در تفکر دینی مدرن است که بسیاری از متفکران دینی ما بدان اعتنایی ندارند و در عصری که تفکّر پسامتافیزیکی مسلط است هم چنان به نحو متافیزیکی از امر دینی سخن می گویند و لذا سخن شان مسموع نیست. این به ویژه در مورد روحانیان مسلمان صادق است. ادامه مطلب “تمنّای چیدن میوه ی ماورایی”
نظرات مختلفی در مورد نسبی‌گرایی اخلاقی وجود دارد. برخی آن را پادزهری از موعد گذشته و روح افزا برای امپریالیسم و تکبر فرهنگی محسوب می‌کنند. برخی دیگر آن را چون علامتی خود ویرانگر و مردد در راستای انصاف و عدالت فرهنگی می‌دانند. ماهیت هیجان‌آور و پرفشار معمول در مورد این مسائل نشان دهنده این است که بسیاری از ما نسبت به آنها مردد هستیم. ممکن است نتوانیم میان دو جبهه تصمیم بگیریم: با وجود آن که ممکن است از امپریالیسم و شوونیسم فرهنگی متنفر باشیم، در عین حال ممکن است تعهدات اخلاقی سنگینی داشته باشیم که باور داریم کاربردشان فراتر از مرزهای فرهنگی و سیاسی است که ما مستقیماً با آنها در تماس هستیم. آنچه به نظر انکارناپذیر می‌آید این است که لجن‌پراکنی و اذیت و آزار مانعی بر سر راه اندیشه‌ورزی دقیق و موشکافانه است. چشم اندازهای نسبی‌گرایی باید به شکلی واقع‌بینانه‌تر مورد بحث قرار بگیرند.
این مقاله قصد دارد کمکی کوچک به آن تکلیف دشوار باشد. هدف من این است که چیستی نسبی‌گرایی اخلاقی را روشن کنم و سپس برخی از مزایای مفروض آن را نقادانه مورد بررسی قرار دهم؛ به ویژه این پیشنهاد که مزیت نسبی‌گرایی این است که موجب اجتناب از شوونیسم فرهنگی می‌شود. ادامه مطلب “مقاله جرالد لانگ با عنوان «نسبی گرایی اخلاقی و شوونیسم فرهنگی»”
تنوع باورها و روش های زندگی واقعیتی قابل توجه در مورد ما انسان هاست. آنچه از نظر مورمون ها درست و معقول است ممکن است برای مارکسیست ها یا مائوری ها منزجر کننده باشد. آزتک ها انسان ها را به دلایلی که امروز برای ما کاملا غیرقابل قبول است قربانی می کردند و هیچ شکی نیست که انسان های آینده ممکن است به همین شکل نسبت به برخی از اعمال ما متعجب شوند یا احساس انزجار کنند. به خاطر چنین دلایلی، برخی به این نتیجه می رسند که حقیقتی عینی در مورد اخلاق وجود ندارد. آنها می گویند که اختلاف نظر را به بهترین وجه می توان این گونه توضیح داد که چندین حقیقت نسبی اخلاقی متفاوت و غیرقابل جمع وجود دارد، که به شکلی توسط باورهای یک جامعه تعیین می شوند، و این تنها گونه حقیقت اخلاقی موجود است. بنابراین برای آزتک ها «قربانی کردن انسان ها به لحاظ اخلاقی مجاز است» صحیح است هرچند برای ما غلط است. بنابراین به طور کلی، حکم اخلاقی الف به صورت نسبی صحیح است به شرط آنکه اعضای جامعه ب به آن باور داشته باشند. ادامه مطلب “جولین بیلارد : نسبی گرایی اخلاقی غیرقابل فهم است”
روز دوشنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۵ موضوع «کار جنسی زنان : مواجهه با مسئله تن‌فروشی در ایران» در نشست گروه علمی-تخصصی مسائل و آسیب‌های اجتماعی با حضور دو سخنران، دکتر حسین اسدبیگی (روان‌شناس بالینی و رئیس مرکز فوریت‌های اجتماعی بهزیستی کشور یا اورژانس اجتماعی) و پیام روشنفکر( محقق و دانشجوی دکترای پژوهشی عوامل اجتماعی سلامت) و یک ویدئوی اسکایپ با دکتر سعید مدنی ( جامعه‌شناس و نویسنده) مورد کند و کاو قرار گرفت. ادامه مطلب “گزارش نشست «کار جنسی زنان : مواجهه با مسئله تن‌فروشی در ایران»”
دین در شکل گیری باورها، احساسات و عواطف نقش تاثیرگذاری دارد و در بسیاری از وقایع تاریخی نقش دین را می توان به عنوان یک نقش غیر قابل تردید به حساب آورد. از جنبش تنباکو تا انقلاب اسلامی هرچه به پیش رفته ایم نقش سیاسی و اجتماعی دین در جامعه ما پررنگ تر و جدی تر شده است. اما هرچه حضور سیاسی و اجتماعی دین پررنگ تر می شود، آسیب هایی نیز به تبع به دنبال خواهد داشت. از این رو بررسی و ارزیابی نقادانه کارنامه سیاسی و اجتماعی دین می تواند نقاط ضعف و قوت حضور دین در عرصه سیاست و جامعه را واکاوی نماید.
اما بررسی عملکرد دین خود نیاز به مقدماتی دارد. چندی پیش طی همایشی در دانشکده فنی دانشگاه تهران که به بزرگداشت دکتر علی شریعتی اختصاص داشت، مناظره ای با عنوان «کارنامه اجتماعی، سیاسی دین» برگزار شد که در آن علیرضا قائمی نیا، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حسن محدثی، جامعه شناس دین و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی به ارائه نظرات خود پرداختند. اما به دلیل کمبود وقت این مناظره ناتمام ماند و ما برآن شدیم که این مناظره را با حضور دو طرف مورد بحث ادامه دهیم. ضرورت بررسی کارنامه دین و اینکه از چه جایگاهی و با کدام عقلانیت می توان ناظر به عملکرد دین، آن را مورد نقادی قرار داد، موضوعی است که در قسمت اول این مناظره مورد بررسی قرار گرفت. ادامه مطلب “مناظره حسن محدثی و علیرضا قائمی نیا با عنوان ارزیابی کارنامه دین (2)”
