صدانت

مواجهه با واژۀ Positivität و درنگ در معنای آن، وقتی به‌منظور نگارش رساله‌ای در همین باب (به زبان آلمانی) متون هگلِ جوان را مطالعه می‌کردم، زمینه‌ساز نگارش این دفتر شد. این مواجهه در ابتدا سرآغازی شد برای دو پژوهش موازی به زبان فارسی که محتوای جُستارهای اول و دوم را تشکیل می‌دهد: جستار نخست، پژوهشی است در کار کسانی که در زبان فارسی، هر یک به‌نوعی به معنای این واژه پرداخته‌اند، و جستار دوم، پژوهشی است برای بیرون کشیدن معنای این واژه از دل متون هگل. ادامه مطلب “پژوهشی در مفهوم پوزیتیویته در فلسفه‌ی دین هگل”

در سخنرانی مصطفی ملکیان در کنگره والاپیامبر رحمت هشت ویژگی که هر مسلمان بلکه هر دین‌داری در دنیای مدرن به مصلحت است داشته باشد تا در این دهکده جهانی که بسیار تُرد و شکننده است به دیگران آسیب نزند را بدین قرار برمی‌شمارند:

۱_ دچار خودشیفتگی فردی و گروهی نباشیم. ۲_ مسلمان و دیندار بودن طالب حقیقت بودن است نه مالک حقیقت بودن. ۳_ اذعان به ناآشکارگی حقیقت. ۴_ بدانیم که دین از ما خواهان یک فرایند خاص است نه یک فرآورده خاص. ۵_ اصلاح جامعه در گرو اصلاح فرد است. ۶_ اول اثبات مسلمانی کنیم بعد ادعای بهترین دین بودن اسلام. ۷_ افراد دارای رذایل را بیمار بدانیم نه شرور. ۸_ اسلام باید همراه با استدلال‌گرایی باشد.

اگر تعهد نظری و عملی به این هشت نکته داشته باشیم دنیای اسلام هم خودش می‌تواند دنیای بهتری داشته باشد و هم در ساختن دنیایی بهتر سهمی داشته باشد. و البته این هشت ویژگی بیش از همه در میان عرفای مسلمان وجود دارد و نه متکلمان و فقهیان. ادامه مطلب “سخنرانی مصطفی ملکیان در کنگره والاپیامبر رحمت خمینی شهر”

لویناس اندیشمندی است ناشناخته اما تاثیرگذار در فلسفه متصل اروپا. برای فهم فسفه او بررسی چند کلید واژه در اندیشه ها و نوشته های او نقشی مهم ایفا می کند و ما را به معماری اندیشه های او نزدیک می کند. نخستین و مهمترین اصطلاح که در کلیه آثار او بازتاب یافته transcendence یا استعلا است. ادامه مطلب “سخنرانی محمد ضیمران با عنوان «پدیدارشناسی جلوه دیگری از نگاه لویناس»”

یکی از مشکلات اساسی در سنین نوجوانی و جوانی موضوع دلبستگی های شدید عاطفی افراد به فرد دیگر بدون شناخت دلایل آن و افزایش آمار طلاقهای ناشی ازدواج های بدون شناخت ویژگی های طرف مقابل در اثر تکیه بر احساسات شدید عاطفی است. هدف این پژوهش بررسی اثر بخشی مشاوره شناختی رفتاری در بهبود یک مورد شکست عشقی می باشد. ادامه مطلب “اثر بخشی مشاوره شناختی رفتاری در بهبود یک مورد شکست عشقی”

کسی که نسبت به همجنس گرایی و شرابخواری حساسیت می­ورزد و برای مبارزه با کف زدن و بدجابی کفن می­پوشد، اما نسبت به استبداد، ظلم سیاسی، خشونت، تبعیض و تضییع حقوق مردم هیچ حساسیتی از خود بروز نمی دهد، حساسیتهای او حساسیتهای اخلاقی نیست. به همین ترتیب، کسی که بر عدالت اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت تاکید میورزد، اما نسبت به عدالت سیاسی و توزیع عادلانه قدرت(=دمکراسی) بی تفاوت است، نمی تواند ادعا کند که دغدغه او دغدغه ای اخلاقی است و از ملاحظات اخلاقی نشات میگیرد. باری در صداقت چنین اشخاصی باید به دیده تردید نگریست.
ادامه مطلب “ابوالقاسم فنایی: تاکید بر مصادیق خاصی از یک ارزش عام اخلاقی، انحراف اخلاقی است”

هگل یکی از آن دسته فیلسوفان غربی است که در جامعه‌ی ما مورد توجه زیادی قرار گرفته‌اند؛ چرا که تاکنون شمار زیادی کتاب و مقاله در باب فلسفه‌ی او به زبان فارسی ترجمه و تالیف شده است و پژوهشگران بسیاری کوشیده‌اند تا فلسفه‌اش را بیاموزند و به دیگران نیز آموزش دهند. یکی از این پژوهشگران، اندیشمند عالی مقام، دکتر سید جواد طباطبایی‌ است که هشت جلسه سخنرانی او در باب پدیدارشناسی روح هگل ، نزد هگل پژوهان جامعه‌ی ما کاملا شناخته شده است. خوشبختانه این سخنرانی‌ها ضبط شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است و آقای مصطفی نصیری هم با وجودِ کتبی بخشیدن به آنها، حاصل را به صورت کتابی الکترونیکی درآورده‌اند که در قالب PDF و در ۱۲۰ صفحه بر روی شبکه جهانی اینترنت قرار گرفته است. این کتاب اگر چه به علت بی‌دقتی‌های مشاهده شده در آن در پیاده‌کردن سخنرانی‌ها که در آینده به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد، ماخذ اصلی ما در این نوشتار نیست (منبع اصلی ما هشت جلسه سخنرانی مزبور است) اما در ارجاعات، این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است تا خواننده‌ی محترم بتواند به کمک این ارجاعات، اصل مطلب را در سخنرانی‌ها پیدا کند. ادامه مطلب “نقد علی اصغر مروت بر تفسیر طباطبایی از پدیدارشناسی روح هگل”

یکی از پیامدهای جریانات اسلام گرایی و احیائی در کشورهای عربی در نیمه سده بیستم تغییر جهانبینی اسلامی در میان اقشار وسیعی از طبقه تحصیلکرده متوسط شهری بود. کسانی مانند حسن البناء، سید قطب، عبد القادر عوده. ابو الاعلی مودودی و ابو الحسن ندوی از نوعی نظام جهان شمول اسلامی سخن می راندند که مبتنی بود بر پاره ای افکار در ارتباط با امت، حاکمیت خداوند، جاهلیت جوامعی که حاکمیت خدا در آن تضمین نشده و همچنین اجرای شریعت. این منظومه فکری که به مثابه یک ایدئولوژی برای گروه های اسلام گرا عمل می کرد و البته با کمک اندیشه و عملکرد سیاسی جماعات و تنظیمات اسلامی راه حل بدیلی نسبت به راه حل های غربی و یا راه حل های حکومت های وطنی و ملی از سوی اسلام گرایان تصور می شد بعدها در دهه هفتاد شعار اجرای شریعت و راه حل اسلامی را مطرح کرد. ادامه مطلب “تفسیرهای جدید از دین و ادعای خلوص، حسن انصاری”

مقاله حاضر را می‌توان تکمله‌ای بر نظریه سروش دانست؛ به این معنا که می‌کوشد تا در عداد سه نوع دین‌ورزی، از سه نوع اخلاق دینداری سخن بگوید.

ادامه مطلب “اصناف دیندارانه اخلاق؛ درآمدی بر اخلاق شرم، حسین دباغ”

منطقه‌ی خاورمیانه در سال‌های اخیر و اکنون، شاهد اعمال خشونت‌های گسترده‌ای شده است. از نظر شما این پدیده را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ به عبارت دیگر چرا این سطح از خشونت در منطقه تجربه می‌شود؟ ادامه مطلب “افسون و افسانه‌ی خشونت در خاورمیانه ، محمدمهدی مجاهدی”