ضد فرهنگ، ضد علم
آمیزه‌ای از سرهم‌بندی، تقلب و گزافه‌گویی به نام «جریان‌شناسی ضدفرهنگ‌ها»
احمد مطلّب‌نیا[1]
اگر روش درستی را برای نقد یک انحراف به‌کار نبندیم ممکن است که آن انحراف، که هنوز تبدیل به جریان نشده عملاً تبدیل به یک جریان ریشه‌دار شود و در آن صورت مقابله با آن دشوارتر خواهد بود. (عبدالحسین خسروپناه)[2] ادامه مطلب “ضد فرهنگ، ضد علم”
مدرسه تابستانی تکامل دانشگاه صنعتی شریف : در چند دهه اخیر تکامل ابعاد وسیعی پیدا کرده است. این ابعاد از مرزهای زیست‌شناسی گذر کرده و علوم انسانی و طبیعی و همینطور فلسفه را دستخوش تغییر نموده است. دامنه این تاثیرات ما را بر آن داشت تا در قالب مدرسه‌ای تابستانه و با حضور جمعی از اساتید شاخص این مرز و بوم و همین طور برخی از اساتید بین‌المللی به بررسی برخی از این ابعاد بپردازیم. این مدرسه طی سه روز و از دوازدهم تا چهاردهم شهریور ماه 1397 در دانشگاه صنعتی شریف برگزار میشود.
در روز نخست به تکامل زیستی خواهیم پرداخت و اساتید مدعو برخی سویه‌های آن را مورد بحث قرار خواهند داد. چیستی تکامل و ساز و کار آن دغدغه روز نخست خواهد بود. در این روز از داشته‌های نظریه تکامل دفاع خواهد شد. پس از برگزاری نوبت صبح و برگزاری نشست اساتید در نوبت عصر، برگزاری ویدئوکنفرانسی با حضور یکی از متفکران خارجی مدافع نظریه تکامل پایان‌بخش برنامه این روز خواهد بود.
روز دوم به تاثیر تکامل بر علوم انسانی، از جمله روان‌شناسی، علوم شناختی و … خواهیم پرداخت و این مدرسه کار خود را در روز دوم با برگزاری یک ویدئو کنفرانس توسط یکی از متفکران خارجی در یکی از این حوزه‌ها پایان خواهد داد.
لزوم درک نسبت سنت فلسفی ما و تکامل به عنوان یک ضرورت، برنامه روز سوم این مدرسه خواهد بود. فلسفه اسلامی با دارا بودن قابلیت‌های بسیار می‌تواند در بهره‌گیری یا نقد از برخی ابعاد نظریه تکامل نقش مهمی ایفا کند. سعی نمودیم این موضوع را با بهره‌مندی از اساتید خبره به محک آزمون بگذاریم. علاوه بر این به منظور آشنایی با نقدهای مطرح‌شده در سطح جهانی از نظریه تکامل، ویدئوکنفرانس یکی از اساتید بین‌المللی و منتقد در نوبت عصرگاهی حسن ختام این مدرسه خواهد بود. ادامه مطلب “مدرسه تابستانی تکامل دانشگاه صنعتی شریف”
نمایش عشق دو بازیگر دارد: عاشق و معشوق؛ تاریخ مذکر، عموماً نقش اول را به مرد و نقش دوم را به زن داده است، و میان این دو تفاوتی بسیار است. همه چیز نشان می‌دهد که عاشق بازیگر بزرگی است؛ او قهرمان است. توانایی او در حس گرفتن و انتقال آن بی‌همتاست. این عاشق است که فعال است، سراسر کنش است، صحنه را تماماً از اکشن خویش لبریز کرده است؛ تب می‌کند، می‌گرید، ضجه می‌زند، می‌دود و زمین می‌خورد و برمی‌خیزد و باز می‌دود؛ ستایش می‌کند، غزل می‌خواند، غلو می‌کند. التماس می‌کند؛ رانده هم که شود باکی نیست، دوباره و چند باره(1). عاشق قوی است. همه او را نیرومند می‌دانیم. گر چه به تیر غیب گرفتار شده است اما او نمی‌داند کی و کی این عطش را در جانش نشانده است؛ لحظه‌‌ای به خود می‌آید و می‌بیند که کار از کار گذشته است: عاشق شده است؛ و در محله‌ی معشوق پرسه می‌زند، خاک کوی او را سرمه چشم می‌کند، بادی که گیسوی او را شانه کرده، می‌بوید. اگر بفهمد که معشوق از چیزی خشنود است، خود را به آب و آتش می‌زند تا آن را به چنگ آرد؛ از جان مایه می‌گذارد. واگر معشوق از چیزی ناخرسند باشد می‌غرد و می‌پیچد و رجز می‌خواند. از جان، از جان (و چه چیز از این هیجان‌انگیزتر) مایه می‌گذارد. شش دانگ حواس تماشاگر را به خود معطوف می‌کند. وای به وقتی که پای رقیبی به میان آید: همه چیز برای یک دوئل شرافتمندانه، بلکه شرافتمندانه‌ترین دوئل آماده است. تماشاگران همه نیم‌خیز می‌شوند. اگر اجازه دهی شاید سوت و کف هم بزنند وتشویق کنند که: گر عاشق صادقی ز مردن مهراس. ولی او که قبلاً مرده بود. او خود به چشم خویشتن دیده بود که جانش می‌رود. عاشقان کشتگان معشوقند. پس در دوئل با رقیب چه چیزی برای باختن دارند؟ با این نیستی هستی دیگری در او آغاز میشود. در این بی‌قراری‌‌‌ها که قرار گرفت، نیمه ناپیدای خود را کشف می‌کند؛ نیمه‌‌ای که عقل آن را پنهان کرده بود. ادامه مطلب “خسته از معشوقی”
دکتر امیرحسین خداپرست در یادداشتی که در اواخر سال گذشته با عنوان «انتحال را بود آیا که عیاری گیرند؟» در صدانت منتشر شد و متن کامل آن نیز چندی پیش با عنوان «گر تو قرآن بدین نمط خوانی…» در همین سایت نشر یافت، با ذکر مصادیقی از برخی از آثار حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، ادعا کرد که وی مرتکب رونویسی از آثار خود و دیگران یا، به عبارت دیگر، خودانتحالی و سرقت علمی شده است. این ادعا مناقشه‌هایی برانگیخت و به طور خاص، برخی از مخاطبان در مورد معنا و اهمیت خودانتحالی (یا، به عبارت ایشان، سرقت علمی از خود) تردید کردند. خوشبختانه، آقای خداپرست در پاورقی‌های متن کامل مقاله خود قبح خودانتحالی را به‌روشنی توضیح داده است. این پدیده، به یک معنا، بیانگر همان پدیده رایج‌تر و آشناتر «کتاب‌سازی» است و ایشان نیز در چند جا از مقاله خود از این اصطلاح آشناتر استفاده کرده است. در این مقاله، ما نیز از همین اصطلاح آشناتر و در مواردی، اصطلاح «خودانتحالی» استفاده خواهیم کرد.
انگیزه نگارش این مقاله وقتی در راقم این سطور پدید آمد که به منابع مذکور در مقاله دکتر خداپرست مراجعه کردم و با توجه به اینکه ایشان تصریح کرده بود فقط آثار مربوط به فلسفه دین و کلام جدید را بررسی کرده است، حدس زدم که ممکن است چنین اتفاقی در آثار دیگری هم رخ داده باشد. این حدس، متأسفانه، درست از آب درآمد و بنا بر آنچه خواهد آمد، و خوانندگان علاقه‌مند و منصف نیز خود می‌توانند صحت آن را بیازمایند، مشخص میشود که بخش قابل توجهی از آثار حجت‌الاسلام خسروپناه چیزی جز کتاب‌سازی نیست.
حوزۀ اقتصاد رفتاری بصیرت‌هایی از روان‌شناسی را با اقتصاد می‌آمیزد و بینش‌های ارزشمندی را پیرامون اینکه رفتار افراد مطابق بهترین منافع‌شان نیست، عرضه می‌کند. اقتصاد رفتاری چارچوبی را برای فهم اینکه چه هنگام و کجا آدمیان مرتکب خطا می‌شوند، ارائه می‌کند. خطاهای سیستماتیک یا اشتباهات در مواقعی مشخص به گونه‌ای پیش‌بینی‌پذیر رخ می‌دهند. آموزه‌های اقتصاد رفتاری را می‌توان برای ایجادِ محیط‌هایی به کار برد که مردمان را به سمت [اتخاذ] تصمیم‌هایی عاقلانه‌تر و زندگانی سالم‌تر هُل می‌دهد. ادامه مطلب “اقتصاد رفتاری چیست؟”
سخنرانی آرش نراقی در کانون دوستداران فرهنگ ایران با عنوان «روشنفکری دینی و نقش آن در آینده سیاسی ایران»
واشنگتن دی سی، ۲ جولای ۲۰۱۸ (دوشنبه، ۱۱ تیر ۱۳۹۷) – کانون دوستدار ادامه مطلب “سخنرانی آرش نراقی با عنوان «روشنفکری دینی و نقش آن در آینده سیاسی ایران»”
موضوع سخن من همانطور که از عنوان آن پیداست، درباره کارنامه روان شاد دکتر داریوش شایگان، روشنفکر و متفکر بنام روزگار ماست. برای نشان دادن جایگاه داریوش شایگان که از ایشان به عنوان روشن فکر معنوی یاد می کنم، ابتدائا باید به بیان مطلبی بپردازم.
حقیقت امر این است که تقریبا از 4 قرن پیش، جهان شاهد ظهور یک تمدن و فرهنگ بی سابقه و یگانه ای بود که از آن با عنوان تجدد و تجدد گرایی نام می بریم. پدیده ای که هم جنبه تمدنی (بیرونی) و هم جنبه فرهنگی (درونی) را دارا بود. جنبه تمدنی به لحاظ این که در جهان، ورود عینیِ خارجی پیدا کرد و جنبه فرهنگی، به معنای اینکه یک سلسله بود های درونی انسان غربی، سبب این برون خواهی بیرونی شد. من شخصا، جنبه تمدنی این پدیده را به تجدد، مدرنیتی، مدرنیته و جنبه فرهنگی این پدیده را به تجدد گرایی و مدرنیسم و مدرنیزه تعبیر می کنم. این تمدن ویژگی هایی دارد که به جهت آن ویژگی ها، قابل قیاس با سایر فرهنگ ها و تمدن های پیش از خودش نیست که در اینجا فقط به یکی از این ویژگی ها می پردازم. ادامه مطلب “سخنرانی مصطفی ملکیان پیرامون جایگاه علمی مرحوم داریوش شایگان”
داریوش شایگان منتخب اشعار سهراب سپهری را در هنگام حیات وی به فرانسه ترجمه کرد؛ وی در این ترجمه از مدد و مشورت خود مولف برخوردار بود. چاپ این ترجمه با تأخیر صورت گرفت و سهراب، آن را به چشم ندید. شایگان سرآغاز ترجمه خویش را به مقدمه ای بلند و وزین مزیّن کرده است. و اما، آخرین صفحه متن این کتاب، عبارت است از یادداشتی که مترجم نهایتاً افزوده است. در جهت بزرگداشت سهراب سپهری، و البته داریوش شایگان، صفحه مزبور را از فرانسه به فارسی برمیگردانیم. ادامه مطلب “سهراب سپهری از نگاه داریوش شایگان”
چکیده: لائو تزو و کنفوسیوس دو متفکر باستانی چین همواره بر نقش حکومت در هدایت جامعه تاکید دارند اگرچه در نظام فکری هر دو حکیم حکومت نقش حداقلی دارد. با این تفاوت که لائو وضیعت یین و انفعال را برای حکومت مطلوب می داند و کنفوسیوس و شاگردانش وضیعت یانگ و آموزش غیر مستقیم حاکم از طریق اخلاقی را شایسته می دانند. با مروری بر تعالیم سیاسی این دو حکیم ساختار فکری ایشان در باب حکومت به خوبی نمایان می شود ولی نکته این نوشتار، نزدیکی تعالیم آنها با بزرگترین معماران دموکراسی و لیبرالیسم است. تعالیم این دو حکیم خاور دور، پس از قرنها، با منشا و هدفی متفاوت در سوی دیگر کره خاکی در باختر جوانه زدند. ادامه مطلب “نظریه سیاسی کنفوسیوس و دائو”
مقدمه:
بنابر تصور رایج از قرآن و نزول آن بر پیامبر، این کتاب دربردارنده سخنان خداوند است که پیامبر در طی فرآیند وحی دریافت کرده و مأمور به انتشار آن برای مردم بوده است. در رویکردی متفاوت به این مسئله، عبدالکریم سروش مدعی شده است که پیامبر منتقل کننده سخنان خداوند نیست، زیرا از آنجاکه خداوند وجودی بی صورت و فاقد ذهن و اراده و بلکه به معنایی عین جهان است، نمی‌‌تواند منشأ بسیاری از کارها باشد که به او نسبت داده میشود و از جمله نمی‌‌تواند سخن بگوید. آنچه در قرآن آمده تنها بیان خواب‌‌ها و رؤیاهای پیامبر است که (در بیشتر موارد) باید به عنوان رؤیاهایی صادقه قلمداد شوند. از طرف دیگر، درک واقعیت این رؤیاها و فهم کنه آنها نیازمند خواب‌‌گزارانی است که پیام واقعی آنها را منتقل کنند. ادامه مطلب “برخی پیامدهای احتمالی نظریۀ «رؤیاهای رسولانه» عبدالکریم سروش”
