فلسفه برای کودکان و نوجوانان یا فکرپروری برای کودکان و نوجوانان برنامه ای برای آموزش تفکر عمیق فلسفی است که به پرورشِ قدرتِ استدلال، داوری و تمیز در کودکان و نوجوانان می‌پردازد و دستِ کم، سه گونه تفکر نقادانه، تفکر خلاقانه و تفکر مراقبتی را در ایشان پیشرفت می‌دهد.
فلسفه برای کودکان به صورت عملی ونظری مواردی را به اثبات رسانده است و مشخص شده است با این برنامه ضریب هوشی کودکان افزایش می یابد، مهارتهای درسی آنها بهبود یافته، اخلاق، عزت نفس، حسن هویت و شناخت آنها از دنیای اطراف نیز تحت تأثیر این برنامه متحول می شود.
این نوشتار قصد دارد کتاب هایی که در زمینه فلسفه برای کودک و نوجوان تألیف یا ترجمه شده است را معرفی نماید.
.
.
فلسفه برای نافیلسوفان
[کتابشناسی فلسفه کودک و نوجوان؛ 18 تیر به مناسبت روز ادبیات کودک و نوجوان]
مصطفی سلیمانی
1- دنیای سوفی
– شناسنامه کتاب:
– نویسنده: یوستین گوردر.
– مترجم: حسن کامشاد.
– ناشر: نشر نیلوفر.
– کتابشناسی:
1- سوفی آموندسن، چند هفته مانده به سالروز تولدش، نامه‌های اسرارآمیزی دریافت می‌کند. نویسنده در چند نامه اول تنها سوالاتی عجیب مطرح می‌کند. “تو کیستی؟”، “جهان چگونه بوجود آمده است؟”، … نویسنده ناشناس نامه‌ها پس از این شروع می‌کند و در نامه‌های بعدی، بدون آنکه خود را معرفی کند، برای سوفی درباره‌ی تاریخ فلسفه و پاسخ‌هایی که متفکران بزرگ در طول تاریخ به این سوال‌ها داده‌اند صحبت می‌کند …
2- خوبی این رمان این است که یک فیلسوف داستان نویس آن را نوشته و همین خیال آدم را بابت درستی و اعتبار متن راحت می کند.(باقی رمان های گوردر هم فلسفی است، فلسفه شخصی خود او در رمان «راز فال ورق» طرح شده) و ضمنا یکی از بهترین مترجم های حال حاضر هم آن را به فارسی برگردانده. این است که خواندنش خیلی هلو «بپر توی گلو» است.
چهار ترجمهٔ دیگر از این کتاب و نسخه ای با خط بریل برای نابینایان و نسخه ای صوتی از آن نیز منتشر شده است.
3- داستان در مورد دختری به نام سوفی است که در آستانه پانزده سالگی نامه‌های جالب و نوارهای ویدئویی از شخصی به نام آلبرتو ناکس دریافت می‌کند که در آنها سؤالات جالبی مانند جهان چگونه پدید آمده‌است؟ که آغاز گر راه آموزش تاریخ فلسفه‌است، مطرح می‌کند. این نامه‌ها در ابتدا مطالبی در خصوص یونان باستان، سقراط و سؤالات اساسی زندگی بشری را عنوان می‌کند. پس از دریافت چند نامه سوفی و آلبرتو یکدیگر را ملاقات می‌کنند. موضوع صحبت‌های آنان عمدتاً نظریات فلاسفۀ یونان باستان، امپراتوری روم، قرون وسطی، رنسانس، عصر روشنگری، و موضوعاتی چون انقلاب‌های بزرگ و تا مسائل امروز بشری است. داستان به صورتی جذاب است و سعی می‌کند در ضمن داستان، تاریخ فلسفه را به صورت طبقه بندی شده به خواننده آموزش دهد؛ همچنین در داستان وقایعی اتفاق می‌افتد که خواننده را تشویق به ادامۀ رمان می‌کند.
– قسمتی از متن کتاب:
داستان با این جملات آغاز می‌شود:
«سوفی آموندسن از مدرسه به خانه برمی‌گشت. نیمه اول راه را با یورون بود. راجع به آدم مصنوعی حرف می‌زدند. یورون معتقد بود مغز آدم مثل یک رایانه پیچیده است. سوفی اطمینان نداشت که کاملا با او هم عقیده باشد. به هر حال انسان باید چیزی بیشتر از ماشین باشد. نزدیک فروشگاه بزرگ از هم جدا شدند و هرکدام به راه خودشان رفتند. سوفی ته محله‌ی خانه‌های ویلایی زندگی می‌کرد و راه خانه‌شان تا مدرسه تقریبا دو برابر راه یورون بود. خانه آنها انگار آخر دنیا بود، چون پشت حیاطشان خانه دیگری نبود. از آنجا یک جنگل بزرگ شروع می‌شد. به خیایان کلوا پیچید. ته خیابان پیچ تندی داشت که معروف بود به “پیچ ناخدا”. تقریبا بجز شنبه‌ها و یکشنبه‌ها آدم های دیگری به آن خیابان نمی‌آمدند …»
2- محفل فیلسوفان خاموش
– شناسنامه کتاب:
– نویسنده: ویتوریو هوسله.
– مترجم: کورش صوفی.
– ناشر: هرمس.
– کتابشناسی:
1- قسمت هایی از متن کتاب:
«راهنمایان در مسیری که به دیگران نشان می دهند گام نمی نهند. همین هایی که به اخلاقیات توجه دارند از این طریق سعی دارند ضعف های اخلاقی شان را بپوشانند یا کسی که در نظریاتش به احساسات یا عواطف کودکانه توجه دارد انگار بیشتر دنبال این است که بی عدالتی های دوران کودکی خویش را تصحیح کند.»
«هیچ کاری مشکل تر از این نیست که آدم بخواهد بفهمد ته دل مردم چه می گذرد.»
«آدم باید بتواند دعوا کند. توی یک دعوای درست و حسابی هم زور و قدرت اهمیت چندانی ندارد. شاید بشود جنگ و دعوا را نوعی بحث و گفت و گوی بسیار پرشور و آکنده از احساس نامید. به هر حال اگر این جنگ و دعواها هم به نتیجه نرسد آدم باید بتواند طرف مقابلش را تحمل کند. من فکر می کنم وقتی ادم نظرش را ابراز کند و دلایلی برای اثبات درستی نظرش به دست دهد و نظر و استدلالهای طرف مقابل را هم بشنود احساس سبکی می کند و خیالش راحت می شود.»
– کتاب حاضر مجموعه نامه‌هایی است که از ژانویه 1994 تا ژانویه 1996 میان دختری یازده ساله به نام نوراک. و ویتوریو هوسله، استاد فلسفه دانشگاه اسن آلمان، رد و بدل شده است.
پرسش‌های کودکانه نورا از جمله پیچیده‌ترین مسائل فلسفی است و پرفسور هوسله را وادار می‌سازد تا در میان این نامه‌ها دست در دست نورای کنجکاو و مبهوت از مسیر هزارتوی فلسفه بگذرد و برای پرسش‌های او پاسخ بیابد. این دو در کنار هم محفلی رویایی و زیبا پدید می‌آورند که در آن، فیلسوفان بزرگی از افلاطون تا هانس یوناس درباره پروردگار، جهان هستی و راه صحیح زندگی سخن می‌گویند و به بحث می‌نشینند. این نامه‌نگاری‌های عجیب و غیر معمول، در نهایت مجموعه‌ای را فراهم می‌آورد که در نوع خود نوشته‌ای مقدماتی درباره فلسفه به حساب می‌آید و ذهن افراد کنجکاو را به خود مشغول می‌سازد.
3- پرفسور ویتوریو هوسله در سال١٩۶٠متولد شده است و در دانشگاه اسن به تدریس فلسفه اشتغال دارد. تاکنون از وی کتاب‌های متعددی به چاپ رسیده است. ترجمه این کتاب را کوروش صفوی انجام داده و انتشارات هرمس آن را چاپ کرده است.
3- سوال بزرگ
– شناسنامه کتاب:
– نویسنده: ولف ارلبروش.
– مترجم: مهرآفرین معظمی گودرزی.
– ناشر: مرکز نشر صدا.
– کتابشناسی:
1- «تو به این دلیل این جایی که ابرها را ببوسی» این را خلبان می گوید، چون یک نفر در کتاب از او می پرسد که چرا این جاست و خلبان فکر می کند که راستی اصلا چرا این جاست و بعد، این پاسخ را می دهد.
کتاب «سوال بزرگ» این پرسش بزرگ را پیش روی آدم ها و چیزهای گوناگون می گذارد که «چرا اینجا هستند؟» و آن ها هرکدام بنا به جایگاه و وظیفه ی خود، به آن پاسخ می دهند، پاسخ هایی سرشار از مهربانی، دیگر دوستی، مدارا، امید و عشق به زندگی. بعضی ها هم مثل اردک، در این باره که چرا این جا هستند، نظری ندارند.
بلند خوانی و خواندن جمعی این کتاب برای کودکان و نوجوانان (پیشنهاد می شود بزرگترها هم آن را بخوانند)، آن ها را به تفکر درباره ی معنای هستی و علت وجودی خویش وامی دارد و زمینه ساز گفت و گویی معنادار و سودمند در میان مخاطبان در مورد مسئولیت ها و وظایف خود در جهان هستی و ارزش زندگی می شود. هدایت درست و خرد ورزانه و البته غیر القاگرانه ی گفت و گو درباره ی این “سوال بزرگ” کودکان را به این نتیجه می رساند که وجود هیچ چیز و هیچ کس در این جهان بی علت نیست و تنها چیزها و کسانی محکوم به بیرون رفتن از چرخه ی هستی و طبیعت اند که در راستای سامانه ی آن ها گام بر نمی دارند.
2- پاسخ این سئوال بزرگ یک کودک که «برای چه به دنیا آمده‌ام؟» شامل جواب‌های گوناگون است. هر کودک در حالی که بزرگ می‌شود، پاسخهای جدیدی برای این سئوال بزرگ خواهد یافت. برای مثال برادر می‌گوید: تو به این خاطر روی زمینی که تولدت را جشن بگیری. خلبان می‌گوید: تو به این دلیل اینجایی که ابرها را ببوسی. مادر می‌گوید: تو این جایی، چون من دوستت دارم و خواهر می‌گوید: تو اینجایی که خودت را دوست داشته باشی. در کتاب حاضر گربه، نانوا، مادربزرگ، خواهر، برادر، مرغابی، پدر و دیگران به این سئوال بزرگ کودک پاسخهای گوناگونی داده‌اند.
3- مترجم انگیزه‌اش را از ترجمه این كتاب تقویت بیش از پیش زبان خود و پیشنهاد معلمانش عنوان كرد و گفت: زیستن محور اصلی این كتاب است؛ در راستای فلسفه دكارت كه می‌گوید من می‌اندیشم پس هستم. ضمن آن كه متن اين كتاب نثري كودكانه دارد.
وی اضافه كرد: سوال اصلی این كتاب از زبان یك كودك است كه می‌گوید، چرا ما به دنیا آمده‌ایم و این سوال را از همه، از برادر، گربه، خلبان، مادربزرگ و … می‌پرسد و هر یك به نوعی جوابش را می‌دهند.
4- دنیایی را تصور کن که…
(فلسفه به زبان ساده)
– شناسنامه کتاب:
– نویسندگان: برژیت لابه؛ میشل پوش.
– مترجم: پروانه عروجنیا.
– مقدمه مبسوط از: استاد مصطفی ملکیان.
– برنده جایزه شورای ادبی.
– کتابشناسی:
1- قسمتی از متن کتاب:
«اسب آبی یا مگس هرگز از خود نمی¬پرسند چگونه جهان آغاز شد، آنها هرگز از خود سوال نکرده¬اند که چرا چیزی به اسم زندگی وجود دارد، چرا خورشید می¬درخشد، یا چرا برخی انسان¬ها خوشبخت¬تر از بقیه هستند. ما انسان¬ها بر¬خلاف اسب آبی و مگس، همواره فکر کردن درباره چنین موضوعاتی را هیجان¬انگیز یافته ¬ایم.
از این رو است که چنین کتابی وجود دارد. البته هیچ پاسخ نهایی برای سوالات خود در این کتاب نخواهید یافت، اما این کتاب به شما نشان می¬دهد که چگونه هر کس تصور خاص خود را از جهان می¬تواند داشته باشد. و هم¬چنین درمی¬یابید: فکر کردن چقدر لذت¬بخش است!
پس دنیایی را تصور کن که…!»
2- کتاب از یک مقدمه بلند از استاد مصطفی ملکیان و چهار فصل تشکیل شده است.
– عناوین بخش‌های کتاب به شرح زیر است:
مقدمه‌ای که خود یک مقاله است با “عنوان توهم یا تخیل”.
فصل 1: زندگی و مرگ
فصل 2: آزادی و عدم آزادی
فصل 3: خوشبختی و بدبختی
فصل 4: خوبی و بدی
3- کتاب مصور و رنگی است. در نگاه اول به نظر می‌رسد که مخاطب فقط کودکان و نوجوانان هستند. اما در بررسی دقیق‌تر در می‌یابیم این کتاب مخاطبین بیشتری دارد. چرا که پیچیده‌ترین مفاهیم فلسفی را با ساده‌ترین زبان شرح می‌دهد.
5- راز فال ورق
– شناسنامه کتاب:
– نویسنده: یوستین گردر.
– مترجم: عباس مخبر.
– ناشر: مرکز.
– کتابشناسی:
1- قسمتی از متن کتاب:
«داستان راز فال ورق، درباره پسری به نام هانس توماس است که مادرش سالها قبل همسر و فرزندش را ترک کرده. وقتی در مجله مانکن ها عکس مادر هانس را می‌بینند و متوجه می‌شوند که او در یونان زندگی می‌کند، پدر خانواده تصمیم می‌گیرد به جست‌وجوی همسرش برود. به‌طور تصادفی برنده بلیط بخت‌آزمایی می‌شوند و پول لازم را برای سفر به دست می‌آورند. در مسیر حرکت به سمت یونان یک سلسله حوادث اسرارآمیز برای آنها پیش می‌آید، که تعلیق مناسبی را در داستان به‌وجود می‌آورد. در سفر با نانوایی آشنا می‌شوند و او یک کتاب کوچک که با حروف بسیار ریز نوشته شده به هانس می‌دهد. هانس با کمک ذره‌بینی که کوتوله‌ای به او داده شروع به خواندن کتاب می‌کند. از این لحظه به بعد، داستان به دو بخش تقسیم می‌شود. یکی حوادثی که برای هانس و پدرش اتفاق می‌افتد و دیگری حوادث و داستانهایی که در کتاب کوچک آورده شده، و بخش اعظم رمان را شامل می‌شود. با حوادثی که اتفاق می‌افتد، رفته‌رفته داستان به رأس هرم نزدیک می‌شود تا ما به رمز و رازهایی که مطرح می‌شود پی ببریم. بسیاری از رمزها در کتاب کلوچه‌ای گنجانده شده است. مثل نوشابه رنگین‌کمان که هر کس از آن بنوشد، همه مزه‌هایی را که قبلا‌ً تجربه کرده بود در تمام اعضای بدنش احساس می‌کند. مثلا‌ً شوری و شیرینی را می‌تواند با نوک انگشتهایش هم احساس کند. بعد از حوادثی که در داستان پیش می‌آید هانس متوجه می‌شود که نویسنده کتاب کلوچه‌ای خود‌ِ نانواست، که خاطراتش را در اختیار او قرار داده است…»
2- «یوستین گوردر» در این کتاب نیز چون اثر پرآوازه دیگرش، «دنیای سوفی» توانایی ادبی خود را در آمیختن جهان‌های واقعی و تخیلی و جهش از یکی به دیگری و نیز درهم بافتن داستانی پر فراز و فرود را با پرسش‌هایی فلسفی و هستی‌شناختی، نشان می‌دهد. سفر هانس و پدرش از نروژ تا یونان سفری واقعی است اما در ضمن آن، هانس کتابی جادویی با نوشته‌هایی ریز پیدا می‌کند که در آن چهره‌های روی ورق جان می‌گیرند و ماجراهای خیالی این کتاب مینیاتوری با داستان زندگی خود او درهم می‌آمیزند و در خلال آن، تاملات متفکرانه پدرش او را با مسائل بزرگ حیات آشنا می‌سازد.
3- مسائلی که در این رمان مد نظر بوده و در جریان داستان به دقت پیگیری شده است، جزء مسائل اساسی فلسفه است و از آنجا که نویسنده کتاب با فلسفه غرب به خوبی آشنا بوده و سالها به تدریس فلسفه پرداخته است؛ در این کتاب سعی داشته مسائل عمیق فلسفی را به گونه ای ساده و دلچسب و در ماجرایی جالب بیان نموده و در عین حال پاسخی برای دغدغه های فکری خویش بیابد.
در این کتاب می توان نشانه های آشکاری از اندیشه فیلسوفانی چون سقراط، افلاطون، بارکلی و فردریش نیچه را یافت و با وجود بیان برخی اندیشه های فلسفی، جملات راز آمیز و چند لایه بودن ماجرای داستان، هر خواننده ای از مطالعه کتاب لذت می برد. رمان «راز فال ورق» از بسیاری جهات کتابی استثنایی محسوب می شود که مهم ترین آن، بیان داستان وار، ساده و در عین حال معمایی و تخیل برانگیز یافته های عمیق فلسفی است که ناخودآگاه ذهن خواننده را به چالشی عجیب فرامی خواند.
6- پرسیدن مهم تر از پاسخ دادن است
– شناسنامه کتاب:
– نویسندگان: دنيل كلاك؛ ريموند مارتين.
– مترجم: حمیده بحرینی.
ناشر: هرمس.
– کتابشناسی:
1- نویسندگان این کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره مسائل مختلف نشان می‌دهند فلسفه، مجموعه ای از اطلاعات نیست، بلکه پرسشگری و خردورزی است و توجه دانشجویان را به مهارت‌هایی جلب می‌کنند که برای برخورد نقادانه با مطالبی که معمولاً در دوره‌های مقدماتی فلسفه مطرح می‌شود، مورد نیاز است.
نويسندگان اين كتاب كوشيده‌اند به شيوه‌اي سقراطي به عرصه داشته‌ها و دانش‌هاي ما بپردازند تا در نهايت «نمي‌دانم» سقراط را به يادمان آورند.
سؤال پرسیدن هنری است که با مبنا قرار دادن این نگاه که طرف مقابل انسانی است چون ما می‌تواند سنگ‌بنای اصلی در دست‌یافتن به پاسخهای مناسب و نتایج ارزشمند در هر گفتگویی باشد.
سؤال پرسیدن علاوه بر آنکه می‌تواند یکی از کلیدهای اصلی در ایجاد و شروع هر ارتباطی باشد، امکان حفظ گفتگو در مسیری درست و سالم را فراهم می‌آورد. خواه این پرسشها درباره آب و هوا یا زمان باشند یا درباره مسایل دیگری چون شغل، علایق، مسایل بنیادین در باب هستی و مانند آن، امکان برقراری هر گفتگویی را میسر می‌کنند.
2- حمیده بحرینی مترجم کتاب «پرسیدن مهم تر از پاسخ دادن است»، یک معلم است. او هن
گام تدریس با افرادی روبه رو شده که به کتابی برای شروع مطالعات فلسفی نیاز داشته اند. این اتفاق او را ترغیب کرده است دست به ترجمه کتاب «پرسیدن مهم تر از پاسخ دادن است» بزند. به زعم او به دو دلیل شیوه نگارش این کتاب سقراطی است؛ دلیل نخست پرسشگری ها و تحلیل کردن های فراوان این اثر است به طوری که گاه فصل با سوال آغاز می شود و با سوال به پایان می رسد. دیگر اینکه به نظر می آید مولفان دغدغه های وجودی سقراط را هم دارند و در بیان شان نیز مشخص است. در تحلیل کردن ها به ما می آموزند فلسفه نوعی فعالیت مانند شنا کردن است و از فلسفه نباید انتظار داشت که بسته یی از معلومات را به ما دهد.
3- مولفان معتقدند ما گرفتار مجموعه پاسخ هایی هستیم که کار ما را در فلسفه ورزی سخت کرده و باید آنها را کنار بگذاریم و این سوالات را به شکل دیگری از خودمان بپرسیم. حسن کتاب در این است که ما را وامی دارد هم در پرسیدن دقت کنیم و هم در پاسخ دادن. آنها معتقدند قصدشان انکار دانش مخاطبان نیست بلکه می خواهند به مخاطب بیاموزند این دانش را از کجا آورده است. جامعه ما به این پرسشگری ها نیاز دارد چون ما هم گرفتار این پاسخ ها هستیم و بسیار با قطعیت درباره مسائل حرف می زنیم. نیاز جامعه ما این است که جزم اندیشی و با قطعیت سخن گفتن را ترک کنیم و در بعضی از موارد با تامل بیشتری سخن بگوییم. این کتاب همین اندازه که به ما یاد می دهد چگونه بپرسیم و فعالیت ذهنی کنیم، کتاب ارزشمندی است.
7- باشگاه فلسفه برای کودکان
– شناسنامه کتاب:
– نویسنده: کریستوفر فیلیپ.
– مترجم: راحیل رنجبر.
ناشر: پرسش.
– کتابشناسی:
1- در مجموعه «باشگاه فلسفه برای کودکان»، «کریستوفر فیلیپ»، با بهره‌مندی از تصویرگری «کیم دانر» در قالب گفت‌وگو به شیوة سقراطِ فیلسوف، تلاش دارد اندیشه‌ورزی را به کودکان بیاموزد و قدرت تفکر آنها را تقویت کند. وی معتقد است: گفت‌وگوی سقراطی موجب می‌شود بچه‌ها متفکرانی انتقادی و با تحمل شوند. در جلد نخست از این مجموعه محوریت پرسشها بر موضوعاتی چون: فلسفه، خشونت، سکونت، فاصله زمانی دو خصوصیت انسانی در آنِ واحد و تفاوت دروغ و حقیقت، متمرکز است.
2- این کتاب حاصل اندیشیدن با کودکان است که اگر نگاهی به آنها بیندازیم، می¬بینیم که پیوسته ازهر چیزی شگفت زده می-شوند و با نگاهی جستجوگر همه چیز را مورد کاوش قرار می¬دهند. اگرچه همیشه هم با واکنش¬های مثبتی در برابر سوالاتشان مواجه نمی¬شوند ولی همیشه با سوالات بیشتری برمی¬گردند و به سادگی نمی¬توان آنها را قانع کرد.
درواقع لازمه¬ ی داشتن یک نگاه فیلسوفانه به زندگی، همین کنجکاوی و میل به پرسیدن است. اگرچه بسیاری از آنها به مرور که بزرگ می¬شوند، تحت تاثیر جامعه دست از پرسیدن و آزمایش¬های شخصی برمی¬دارند. اما برای اینکه جامعه بهتری داشته باشیم ابتدا نیازمند آنیم که کودکانمان را آموزش بدهیم و به اعتقاد بسیاری باشگاه فلسفه جایی است که کودکان به همراه بزرگسالان می¬توانند تمرین اندیشه ورزی کنند. این کتاب، کتابی کاربردی و عملی در افزایش قدرت تفکر و ارزیابی کودکان است که حتی خواننده¬ی بزرگسال نیز از آن بی¬بهره نخواهد بود. ضمن اینکه با درونی ساختن این فرایند و پیگیری آن در زندگی شخصی¬مان قطعاً می¬توانیم امیدوار باشیم که در آینده¬ای نزدیک، جامعه ¬ی بهتری خواهیم داشت و انسان بهتری خواهیم شد.
3- آنطور که نویسنده کتاب می گوید :یک گفتگوی سقراطی روش بسیار ساده¬ ای از پرسشگری است که به مردم الهام می-بخشد تا سوالاتشان را بدست آورند و حقیقت را با نور دانایی خودشان کشف کنند… در روند گفتگوی سقراطی می آموزیم تا با پرورش مهارت¬ های تفکر خلاق و انتقادی هر چه بیشتر افراد مستقل و خود ساخت ه¬ای شویم و بهتر پرسش کنیم و به پرسش ¬های مهمی نظیر ” من چه کسی هستم؟” و ” من چه کسی می¬توانم باشم؟ ” پاسخ دهیم…
کتابی کاربردی و عملی در افزایش قدرت تفکر و ارزیابی کودکان که حتی خواننده¬ی بزرگسال نیز از آن بی¬بهره نخواهد بود .
کتاب برای کودکان نوشته شده اما از آنجایی که کودکان بیشتر از هر گروه دیگری به فیلسوف ها شبیه هستند می شور گفت برای هر کسی که بخواهد تمرین اندیشیدن و فلسفه ورزی کند مناسب است!
.
.
** و دیگر کتاب ها:
در زیر فهرستی از کتاب هایی که به نوعی در ارتباط با حوزه کودک ونوجوان است را می آورم:
1- آموزش تفکر به کودکان: دکتر مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، فیلیپ کریستوفر.
2- باهم فکر کردن، کندوکاوهای فلسفی برای کلاس: مژگان رشتچی، جوانا.
3- بچه های فیلسوف: عبدالرسول جمشیدیان، مارگارت.
4- بیمارستان عروسک ها: برنامه درسی آموزش فلسفه برای کودکان گروه سنی پیش دبستان و سالهای اول ابتدایی: فاطمه رنجبران، بریژیت.
5- چگونه دنیا را متحد کنیم: اخلاق برای کودکان و نوجوانان، پروانه عروج نیا، فیلیپ.
6- داستان های فکری ۱ کند‌و کاو های فلسفی برای کودکان با ۷۴ فعالیت برای دوره
های ابتدایی و راهنمایی: فرزانه شهرتاش و مژگان رشتچی، فیلیپ.
7- داستانهای فکری ۲ کند و کاویی فلسفی برای کودکان: زهیر باقری، ج‍س‍پ‍رس‍ن، پر.
8- داستانهای فلسفی برای کودکان و نوجوانان: م‍ه‍دی ک‍ی‍ان‍ی‍ان، ش‍ی‍ری‍ن ش‍ری‍ف‍ی‍ان، ج‍س‍پ‍رس‍ن، پر.
9- داستانهای کوتاه فکری برای آموزش فلسفه به نوجوانان: مژگان محقق، رابرت.
10- داستانهایی برای شروع تفکر: لیلا لطفی‌پور، رابرت فیشر.
11- داستانهایی برای فکرکردن (سی‌داستان، سی‌مضمون): جلیل شاهری‌لنگرودی,تهران, پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیلابه، بریژیت.
12- فیلسوفان کوچک: یحیی قائدی، آییژ، ناجی، سعید.
13- کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفتگو با پیشگامان انقلابی نو در تعلیم و تربیت): تهران, پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ه‍ی‍ن‍ز، ج‍وآن‍ا.
14- کودکان فیلسوف: ی‍ادگ‍ی‍ری از طریق گفتگو و پرسشگری, عباس اردک‍ان‍ی‍ان، اجسپرسن، پر.
.
.
فایل pdf مقاله فلسفه برای نافیلسوفان
.
.
فلسفه برای نافیلسوفان
نویسنده: مصطفی سلیمانی
منبع: نشریه حریم امام، شماره ۲۲۴
.
.
سلام چگونه متوان کتاب های که معرفی شده را تهیه کرد -متشکرم