این فهرست به درخواست دوستان جوانی تنظیم شده که خواستار تعمیق مطالعه در امر «جهان‌بینی» هستند. جوانانی که دغدغۀ درست اندیشیدن در بارۀ نگرش و زندگیِ دینی دارند، دینی که خواسته یا ناخواسته با تعلیمات آن بزرگ شده‌اند و اینک در بخشی از آن تعلیمات رخنه می‌بینند.
معرفی این کتاب‌ها به معنای تأیید همۀ مطالب و آموزه‌های آنها نیست. اصولاً شایسته است هر متنی با رویکرد نقادانه خوانده شود. کتابهای پیشنهادی چنان‌اند که یا مستقیماً، یا از رهگذر نقد آنها، می‌توان از جریان‌های تأثیرگذار فکر دینی در ایران معاصر و تا حدودی جهان امروز، آگاه شد و برای تنقیح جهان‌نگری خود سود برد؛ ای بسا هر کتاب سرنخی باشد برای راه یافتن به کتاب‌هایی دیگر خارج از این فهرست. ممکن است درک برخی از این کتاب‌ها مستلزم راهنمایی متخصصان باشد.
این فهرست برای مخاطبانی با این مشخصات تنظیم شده:
– زیست کننده در ایران امروز، جامعه‌ای که ارزش‌های «ملی-دینی (اسلامی)-جهان مدرن» زمینۀ اطلاعاتی-فرهنگی آن را می‌سازد. – کتابهای گروه (الف) برای متقدمان مناسب است که دست‌کم دیپلم متوسطه را پشت سر گذاشته و احیاناً دوران دانشجویی را می‌گذارنند. گروه (ب) برای کسانی که مرحلۀ نخست تحصیلات دانشگاهی را به‌تازگی گذرانده‌اند و گروه (ج) برای کسانی که ادوار پیشین را طی کرده‌اند و با پرسش‌های ژرف‌تری مواجه‌اند.
این فهرست معرّف نمونه‌ای است از خروار و بیرون بودن نام کتابی از این فهرست به معنای بی‌اهمیتی آن نیست. اگر به‌طور متوسط برای مطالعۀ هر کتاب یک ماه تا 45 روز در نظر گرفته شود، می‌توان 8 تا 10 عنوان کتاب را در دستور کار مطالعۀ یک سال قرار داد. یک جست‌وجوگر مشتاق می‌تواند در بازۀ زمانی سه ساله این سیر مطالعاتی را به انجام برساند؛ نیز می‌توان با فاصله‌ای بین دوره‌ها این سیر مطالعاتی را پیش برد. امید می‌رود مطالعۀ اقلام این فهرست در عبور از بسیاری تردیدها و پرسش‌های آرامش‌سوز سودمند افتد؛ اگر چه برای سلسلۀ پرسش‌ها پایانی متصور نیست و حیرت‌های نوین از پسِ پرسش‌های پیشین سر برمی‌آورند.
گه چنین بنماید و گه ضد این
جز که حیرانی نباشد کار دین
نه چنان حیران که پشتش سوی اوست
بل چنان حیران و غرق و مست دوست
مولانا
***
از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود
زنهار از این بیابان وین راه بی‌نهایت
ای آفتاب خوبان می‌جوشد اندرونم
یک ساعتم بگنجان در سایه عنایت
این راه را نهایت صورت کجا توان بست
کش صد هزار منزل بیش است در بدایت
حافظ
الف) دور نخست؛
بخش اول و دوم از مجموعۀ آشنایی با علوم اسلامی (منطق و فلسفه)، مرتضی مطهری
دنیای سوفی، یوستین گاردر (با ترجمه‌های متعدد به زبان فارسی)
منطق کاربردی، علی‌اصغر خندان
فلسفۀ نیایش، علی شریعتی
علل گرایش به مادیگری، مرتضی مطهری
بامداد اسلام، عبدالحسین زرین‌کوب
کارنامه اسلام، عبدالحسین زرین‌کوب
ویژگی‌های قرون جدید، علی شریعتی
پا به پای وحی، مهدی بازرگان
حکمت و معیشت، عبدالکریم سروش
ب) دورۀ دوم؛
رازدانی، روشنفکری و دینداری، عبدالکریم سروش
سرآغاز نواندیشی معاصر، مقصود فراستخواه
ایمان و آزادی، محمد مجتهد شبستری
نامه به یک کشیش، سیمون وی، فروزان راسخی
هرمنوتیک، کتاب، سنت، محمد مجتهد شبستری
عرفان و فلسفه، والتر ترنس استیس، بهاء‌الدین خرمشاهی
نقدی بر قرائت رسمی از دین، محمد مجتهد شبستری
راهی به رهایی، مصطفی ملکیان
ج) دورۀ سوم؛
قبض و بسط تئوریک شریعت، عبدالکریم سروش
بعد پنجم (کاوش در قلمرو روحانی)، جان هیک، بهزاد سالکی
عقل و اعتقاد دینی، مایکل پترسون، آرش نراقی و ابراهیم سلطانی
تنوع تجربه دینی، ویلیام جیمز، حسین کیانی
روان‌شناسی دین، دیوید وولف، محمد دهقانی
سیری در سپهر جان، انتخاب و ترجمه: مصطفی ملکیان
بسط تجربه نبوی، عبدالکریم سروش
معنای متن، نصر حامد ابوزید، مرتضی کریمی‌نیا
.
.
فایل PDF فهرست مطالعاتی: جهان‌بینی ، دین
.
.
ویرایش نخست؛ تیرماه 1396 اردشیر منصوری [email protected]
.
ای کاش کتبی در زمینه قرآن و جهان بینی هم قرار می دادید
سلام بر آقای منصوری!
الزام بازخوانی کتاب های روشنفکری دینی، پر واضح است اما توقع می رفت از متکلمین و فیلسوفان مسلمان نظیر آیات عظام جوادی، مصباح و… هم می آوردید
با سلام
کتاب هایی منحرف تر از کتابهای جناب سروش یافت نمیشدواقعا که معرفی نمایید؟
البته که متوجه هستم باید کتب اینچنینی هم مطالعه نمود تا عمق و مرز حق وباطل روشن شود،اما در بسته ای که پیشنهاد دادید نقص زیادی دیده میشود.
امیدوارم متوجه مسئولیتی که پذیرفتید باشید!