مناظره علمی بین دو گفتمان پزشکی کلاسیک و سنتی با موضوع پیشگیری و درمان کرونا صبح دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ با حضور سیدمحمد خادم‌الحسینی دکترای پرستاری و هیئت علمی دانشگاه و سیدعلی آذین دکترای جامعه شناسی پزشکی در پژوهشگاه امام سجاد (ع) برگزار شد.
در ابتدای این نشست خادم‌الحسینی با اشاره به تأثیرگذاری داروی امام کاظم (ع) بر روی بیماری کرونا گفت: بنده به همراه یک تیم پژوهشی چندین سال است که بر روی این دارو کار می‌کنیم و پیش از بیماری کرونا این دارو بر روی بیماران ریوی پاسخگو بوده است. در حال حاضر نیز این دارو را روی شماری از بیماران کرونایی به طور غیررسمی آزمایش کرده‌ایم و خوشبختانه باعث درمان شده است اما متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم مجوزی برای انجام پژوهش‌های علمی و تحقیقاتی رسمی و ورود آن به چرخه درمان بیماران کرونایی دریافت کنیم.
در ادامه آذین در پاسخ به این سوال که چرا با وجود تأثیرگذاری یک دارو بر روی بیماران کرونایی، تاکنون مجوز پژوهش به آن داده نشده است، گفت: بشر تاکنون تجربه‌ای را در خصوص بیماری‌های مختلف کسب کرده که شامل دانش است و موضوعی فارغ از علم و روش علمی است. در چالش روش‌های مکمل و جایگزین پزشکی، به تاریخ پزشکی کم توجهی می‌شود و بر اساس روند تاریخی، سرعت رشد علم پزشکی زیاد نبوده است اما در سه الی چهار قرن گذشته این روند یک سرعت تصاعدی پیدا کرده و به تدریج پژوهش نیز وارد چرخه علم پزشکی شده است.
وی ادامه داد: اما به دلیل وجود برخی خطاها و پژوهش‌ها، پزشکی شواهدی وارد این عرصه شد و تجربه‌های علمی سال‌های اخیر در زندگی روزمره بیماران خود را نشان داده است، چرا که بسیاری از افراد در گذشته بر اثر بیماری‌های ابتدایی جان خود را از دست می‌دادند اما امروزه این موارد به آسانی توسط علم قابل درمان شده است.
خادم الحسین نیز در پاسخ به این سوال، عنوان کرد: در کنار خطاهای پژوهشی که گفته شد، توصیه‌های پزشکی در دین نیز وجود دارد که به دلیل مطرح شدن آنها از سوی معصومین از صحت آن اطمینان داریم. هنگامی که این راهنمایی‌ها وجود دارند، چرا باید به سمت آزمون و خطا و پژوهش برویم و تنها به علت ثبت نشدن یک شرکت پژوهشی، اجازه بررسی تحقیقاتی بر روی دستاورد دارویی این شرکت آن هم در شرایط بحرانی کشور وجود نداشته باشد. به عنوان مثال برای داروهای امام کاظم (ع) به صورت مجزا مقاله‌های علمی وجود دارد اما طبیعی است که برای ترکیب آنها و اثرگذاری بر روی بیماران، مقاله علمی نداریم. در خصوص تغییر و تحولات علم نیز که مطرح شد، باید گفت آنچه که تغییر می‌کند نظریه‌ها است و علم باید ثابت باشد. همین داروی امام کاظم (ع) دارای روایت فراوانی است و در تجربه عملی نیز حقیقتاً جواب می‌دهد، همان طور که تاکنون بنده به همراه تیم تحقیقاتی خود شاهد نتایج آن بر روی برخی افراد بوده‌ایم اما موفق به اثبات عملی آن نشده‌ایم.
جامعه شناس پزشکی: برای تکیه بر طب سنتی روایات کمی داریم
آذین در ادامه و در پاسخ به خادم الحسین ابراز داشت: احادیث دینی و احادیث امام کاظم (ع) برای شیعه و مسلمانان قابل اثبات است اما مسیر اثبات علمی آنها در سطح دنیا هنوز یافت نشده است و تنها امکان استفاده از آنها، مورد آزمایش قرار دادن و وارد کردن احادیث طب اسلامی به چرخه آزمایشگاهی و علمی است. به طور کلی برای اثبات طب اسلامی نیاز به دو مرجع داریم که یکی از آنها قرآن است اما با مراجعه به قرآن، چنین مواردی یافت نمی‌شود. به علاوه شواهدی به ضرر طب اسلامی در این منبع وجود دارد. بحث دیگر نیز مرجع روایت طب اسلامی است و ما در روش‌های درمانی به غیر از روایات متواتر، نمی‌توانیم به دیگر روایت تکیه کنیم. این در حالی است که تعداد این روایات نیز بسیار کم و اندک است.
این جامعه شناس پزشکی افزود: به همین دلیل است که آیت الله جوادی آملی نیز فرموده‌اند که به طور کامل نمی‌توان به طب اسلامی تکیه کرد. بنده با تفکیک طب قدیم و جدید مشکل دارم و می‌توان یک مطلب پزشکی را بدون توجه به قدمت آن مورد آزمایش و بررسی قرار داد، حال چه این مطلب توسط ائمه یا دانشمندان در قرن‌های پیش مطرح شده باشد، بلکه تنها راه اثبات علمی مسائل مربوط به طب اسلامی، وارد کردن آنها به چرخه آزمایش، پژوهش و اثبات جهانی است.
خادم الحسین نیز در ادامه بیان کرد: نمی‌توان با بیان اینکه احادیث متواتر تعداد اندکی هستند، علوم طب اسلامی را زیر سوال برد، چرا که در این صورت تمامی علوم و متون اسلام زیر سوال می‌رود. برای بررسی طرح‌های مختلف مدت زمان زیادی طول می‌کشد و این امر در شرایط بحرانی کشور و هنگامی که بسیاری از افراد به دلیل شیوع یک بیماری در حال جان باختن هستند، استثنا محسوب می‌شود. بنده شخصاً به تعدادی از مسئولان اعلام کرده‌ام که همگی آنها با وجود اطلاع از تأثیر داروهای طب اسلامی و عدم اقدام برای استفاده رسمی از آنها باید پاسخگو باشند.
آذین در خصوص ادعاهای مطرح شده در فضای مجازی درباره استفاده از روغن بنفشه و تأثیر درمانی آن در بیماری کرونا یادآور شد: اعضای گروهی که مطلب را مطرح کرده بودند، از سوی کمیته سلامت مصوبه نداشته و به همین دلیل نیز دبیر کمیته این موضوع را کاملاً رد کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه: گاهی در علم پزشکی از ادرار استفاده می‌شود
خادم‌الحسینی نیز در پاسخ به این سوال که تا چه میزان ادعاهای مطرح شده در فضای مجازی مبنی بر استفاده از ادرار شتر یا حضور فردی بدون هیچ گونه پوشش بهداشتی در بیمارستان بیماران کرونایی قابل قبول است، تصریح کرد: فردی که اقدام به حضور در میان بیماران کرونایی آن هم بدون رعایت نکات بهداشتی کرده بود، خود را به عنوان اغتشاشگر به مراجع قضائی معرفی کرد. در خصوص مصرف ادرار شتر نیز در علم پزشکی از ادرار استفاده می‌شود و در این استفاده، ادرار محصولی پاک است به طوری که تاکنون تجربه‌هایی بر روی برخی انجام شده و نتایج خوبی داشته است. به طور کلی استفاده از ادرار در درمان برخی از بیماری‌ها به لحاظ پزشکی و مذهبی امری غلط نیست اما بیان آن به این شکل در فضای مجازی دارای اشکال است و فرد مطرح کننده این موضوع از طب اسلامی نبوده است.
در ادامه این نشست، آذین درباره علت عدم اعطای مجوز برای استفاده علمی از داروهای طب اسلامی در خصوص بیماری کرونا گفت: ما در علم پزشکی برای زندگی بهتر مردم تلاش می‌کنیم و در طول سالیان گذشته مبحث اخلاق پزشکی به منظور عدم سوءاستفاده از افرادی که به دنبال وارد کردن علوم جعلی در علم پزشکی هستند مطرح شده است. بر اساس اخلاق پزشکی، نمی‌توان به هر آزمایشی مجوز داد و در طول ۲۰ سال گذشته نیز این موضوع بسیار مورد تأکید بوده است.
باید طب اسلامی را به صورت تدریجی وارد عرصه پژوهشی کنیم
وی افزود: حال نیز با شماری از فرضیه‌ها و از سوی دیگر اخلاق پزشکی مواجه هستیم و موضوع تعارض منافع نیز وجود دارد. به طور کلی برای وارد کردن طب اسلامی به دانش عملی بشری باید به صورت تدریجی و قدم به قدم عمل کنیم.
آذین در خصوص بیماران کرونایی نیز عنوان کرد: برای این بیماران نیز نمی‌توان به طور ناگهانی یک دارو از طب اسلامی را وارد عرصه درمانی کرد، چرا که این داروها باید از چندین سال پیش مورد آزمایش و بررسی قرار می‌گرفتند. مسیر بررسی این فرضیه‌ها نیز در پژوهشگاه‌های کشور از جمله پژوهشگاه جهاد دانشگاهی باز است و در حال حاضر نیز سه داروی مورد تأیید وزارت بهداشت در این پژوهشگاه در حال تولید است.
پژوهش بر روی روایات طب اسلامی با دیگر فرضیه‌ها متفاوت است
در ادامه نیز خادم‌الحسینی بیان داشت: روایاتی که امروزه در طب اسلامی داریم، از معصومین است و از افراد عادی نیست، در نتیجه بحث تست و آزمون برای این روایات با تست و آزمون برای داروها و فرضیه‌های عادی متفاوت است. توصیه نهایی بنده این است که مردم حداقل به صورت شخصی می‌توانند داروی امام کاظم (ع) را بر روی خودشان تست کنند و نتیجه آن را نیز ببینند.
وی در پاسخ به این سوال که برای مقابله کمیته اخلاق در برابر طب اسلامی چه باید کرد، اظهار داشت: حداقل امر ممکن این است که به این فرضیه‌ها و روایات زمینه کار پژوهشی داده شود و با بیمارانی که درمان شده‌اند نیز گفتگو یا مصاحبه شود تا نتایج آن برای همه مشخص شود. ما نیز مطالعات علمی خود را به کمیته اخلاق ارائه داده‌ایم.
آذین در پاسخ به این سوال که با وجود مطرح شدن این ادعا که داروهای طب سنتی برای بیماری کرونا اگر دارای فواید درمانی نباشند، دارای ضرر نیز نخواهند بود، چرا از آنها استفاده نشده است، خاطرنشان کرد: هیچ دارویی که فاقد آسیب و ضرر باشد وجود ندارد و نمی‌توان با این ادعا از داروها استفاده کرد، چرا که حتی آب گوارا نیز در مواردی ایجاد مسمومیت می‌کند. به طور کلی باید موضوعات مربوط به طب اسلامی و طب مدرن را با گفتگو و بدون جبهه‌گیری پیش ببریم.
خادم‌الحسینی نیز در پایان گفت: هر دارویی در صورت عدم آزمایش ممکن است دارای آسیب‌هایی باشد اما بحث ما داروهای طب اسلامی است که از سوی اهل بیت روایت شده و در صورتی که دارای ضرر و زیانی باشند، در روایات به آن نیز اشاره می‌شد.
.
.
مناظره گفتمان طب اسلامی و پزشکی نوین با عنوان «پیشگیری و درمان کرونا»
دکتر سیدعلی آذین و سیدمحمد خادم‌الحسینی
به همت اندیشکده پایا وابسته به دانشگاه امام حسین (ع)
در محل پژوهشگاه امام سجاد (ع)
متن گزارش از خبرگزاری مهر
مشاهده فیلم مناظره در یوتیوب
.
.
سلام
برای علاقمندان به مباحث فلسفه علم مدرکی است مناسب برای طرح در سر کلاس و نیز درک موقعیت خودمان که کجای کار هستیم و از قافله چقدر پرتیم یا فاصله داریم.
در مورد علمی بودن حرف خادم الحسینی همین بس که چون که میگه این حرف منصوب به کسانی هست که معصوم هستن پس حتماً ادعایشان صحت دارد واقعاً تاسف برانگیزه
اینکه فرموده اند «نمی‌توان با بیان اینکه احادیث متواتر تعداد اندکی هستند، علوم طب اسلامی را زیر سوال برد، چرا که در این صورت تمامی علوم و متون اسلام زیر سوال می‌رود.» نشان می دهد که چقدر با دانش دینی بیگانه اند.
اگر یک حکم فقهی بر اساس روایتی واحده عمل شود هیچ اشکالی ندارد چون هدف فقها اصابت به واقع نیست. و اگر خطا کنند خداوند می‌بخشد. ولی اگر در پزشکی خطا کنی خداوند اثر خطا را که محو نمی کند.
ضمن اینکه بخش بزرگی از علوم دینی مبتنی بر روایات نیست بلکه اصول عقاید مبتنی بر استدلال و قرآن است. واقعا متاسف شدم از بی سوادی مدعیان سواد دینی.