برای اینکه جغرافیای بحث ما محدود شود، بهتر است این نکته را عرض کنم که علوم تجربی (اعم از طبیعی و انسانی) سه دسته مبانی فلسفی دارند:
مبانی فلسفی مشترک بین علوم تجربی طبیعی و انسانی (از جمله علیّت، استقرا و قانون)
مبانی فلسفی مختص به علوم تجربی طبیعی
مبانی فلسفی مختص به علوم تجربی انسانی
ما در درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی فقط به مبانی فلسفی مختص به علوم تجربی انسانی می‌پردازیم و دو قسم دیگر محل بحث ما نیست. اگر نمی‌توانیم صادق بودن این مبانی را اثبات کنیم، لااقل باید معقول بودن آنها را احراز کنیم.
.
فهرست مطالبی که در درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
جلسه اول
بیان برخی مقدمات در ابتدای سخن
مقدمه ی اول: مراد از علوم انسانی
مقدمه ی دوم: فواید سخن در باب مبانی فلسفی علوم انسانی
1- اثبات نیازمندی علوم انسانی به فلسفه
2- بسیاری از بررسی ها در باب نظریات، بررسی های مبنایی است.
3- بسیاری از اصطلاحات و مفاهیم جز با اطلاع از مبانی فلسفی آنها قابل تدقیق نیستند.
4- فهم واگرایی و همگرایی در باب علوم انسانی، نیازمند بررسی های مبنایی است.
مقدمه ی سوم: جایگاه علوم انسانی در جغرافیای علوم
مقدمه ی چهارم: تحدید بحث در باب مبانی فلسفی
مقدمه ی پنجم: مرز میان علوم تجربی و فلسفه
نظرات مختلف در باب مرز میان علوم تجربی و فلسفه
ملاک اول، نظریه ی بیکن: پیش‌فرض داشتن یا نداشتن
نقد ملاک اول
ملاک دوم، نظریه ی رایشِن باخ: بر اساس روش‌شناسی مقام توجیه
ملاک سوم، نظریه ی پوپر: بر اساس روش تحقیق گزاره ها
دو مثال برای گزاره‌های ابطال‌پذیر و ابطال‌ناپذیر:
ابطال‌پذیر:
ابطال‌ناپذیر:
نقد ملاک سوم
دو اشکال عمده ی رای پوپر
قضایای وجودی (هَلیّه‌ی بسیطه):
2- قضایای کلی، آماری و احتمالاتی:
جلسه دوم
ملاک چهارم: بر اساس روش تحقیق گزاره ها
مبانی فلسفی مختص به علوم تجربی انسانی
مبنای نخست: انسان با سایر موجودات فرق فارق دارد.
برخی اقوال در تفاوت انسان و سایر حیوانات
رأی اول: وجود ساحتی غیر از بدن
رأی دوم: وجود اراده ی آزاد
رأی سوم: وجود زبان
رأی چهارم: وجود باور درجه ی دوم
رأی پنجم: مواجهه با ارزش ها
تفاوت میان بار عاطفی کلمات و بحث ارزش ها
اقسام مختلف مفاهیم ارزشی:
مفاهیم ارزشی اخلاقی:
مفاهیم ارزشی حقوقی:
مفاهیم ارزشی دینی و مذهبی:
مفاهیم ارزشی ناشی از آداب و رسوم:
مفاهیم ارزشی زیبایی‌شناختی:
مفاهیم ارزشی مصلحت‌اندیشانه:
جلسه سوم
دو نقش ارزش ها در علوم انسانی
نظریه ی اول: ارزش ها بخشی از زندگی انسانی است.
نظریه ی دوم: نمی‌توان علم انسانی فارق از ارزش داشت.
رأی ششم: اخلاقی بودن
رأی هفتم: خاصیت روی‌آورندگی
رأی هشتم: کنش گری
رأی نهم: عقلانیت
عقلانیت نظری و عملی
عقلانیت نظری
عقلانیت عملی
اقوال در زمینه ی ملاک عقلانیت نظری
اقوال در زمینه ی ملاک عقلانیت عملی
جلسه چهارم
تقسیمات عقلانیت عملی
رأی نهم: موجود اجتماعی
تفاوت زندگی جمعی و اجتماعی
اشکال به رای نهم
پاسخ از اشکال به رای نهم
نظریه ی پنج من
زندگی اصیل و فردیت
رأی دهم: نهادی بودن
واقعیات نهادی و فعل گفتاری
نظریه ی فعل گفتاری
رأی یازدهم: موجود تفسیر گر
جلسه ی پنجم
مبنای دوم: رویکرد فردگرایانه یا جمع‌گرایانه و
نظرات درباره ی پدیده های مورد بحث در علوم انسانی
دو مکتب اصلی در تبیین پدیده های انسانی
مبنای سوم: امکان استفاده از کارکردهای علوم تجربی طبیعی در علوم انسانی
کارکردهای علوم تجربی طبیعی
1- توصیف (description):
2- تبیین (explanation) :
3- پیش‌بینی (prediction):
4- طراحی و برنامه‌ریزی:
کارکردهای علوم تجربی طبیعی در علوم انسانی
مبنای چهارم: رویکرد جزئی‌نگرانه یا کل‌نگرانه؟
مبنای پنجم: امکان شناخت انسان
.
.
صوت جلسه اول درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
.
.
صوت جلسه دوم درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
.
.
صوت جلسه سوم درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
.
.
صوت جلسه چهارم درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
.
.
صوت جلسه پنجم درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
.
.
متن کامل درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
.
.
متن کامل درس‌گفتار مبانی فلسفی علوم انسانی
مدرس: مصطفی ملکیان
مکان تدريس: رخداد تازه
سال تدريس: 1393
.
.