کتاب از علم سکولار تا علم دینی (گلشنی، 1377/1392) حاصل کوششی برای نقد رویکرد سکولار به علم و دعوت به رویکرد دینی به علم است. مولف در نقد رویکرد سکولار دو گام اساسی برمی دارد. نخست، استدلال می کند که علم نیازمند جهت است؛ جهتی که از جهان بینی دانشمند حاصل می شود. در ضمن این استدلال، مولف به نقد دیدگاه اثبات گرایی (پوزیتیویسم) می‌پردازد و می‌کوشد نشان دهد که علم پیش فرض‌های متافیزیکی دارد. دوم این که علم در مقام کاربرد یافته‌ها محتاج اخلاق است و بدون آن به تخریب می انجامد. در مقاله حاضر، با استفاده از روش نقد درونی و بیرونی، استدلال شده است که به رغم توجه مولف به ارتباط علم با متافیزیک، وی در تبیین این رابطه توفیق نیافته است زیرا آن را از سویی به مقام کاربرد و اخلاق مربوط کرده و از سوی دیگر به صورت افزودن چارچوب متافیزیکی به علم به صورت پسینی محدود کرده است.
همین رویکرد افزودنی و پسینی، مولف را ناگزیر از اذعان به ماهیت خنثای علم کرده است که خود نشانگر عدم رهایی کامل وی از اثبات گرایی است. پیشنهاد مقاله حاضر آن است که مفهوم مناسب علم دینی، در گرو توجه به رابطه ارگانیک میان علم و متافیزیک است. این رابطه، به رغم تصور رایشنباخ و به تبع وی استنمارک، علم را دچار نسبیت گرایی مذموم نمی سازد؛ هر چند درجه ای مناسب از نسبیت گرایی را موجب می‌شود.
.
.
مراجع:
باقری، خسرو (1374). هویت علم دینی. فصلنامه حوزه و دانشگاه.
باقری، خسرو (1382). هویت علم دینی: نگاهی معرفت شناختی به نسبت دین با علوم انسانی. تهران: وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1372). شریعت در آینه معرفت. قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
گلشنی، مهدی (1392). از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Al-Attas, S.M.N. (1979). Aims and objectives of Islamic education. London: Hodder & Stoughton.
Al-Faruqi, I.R. (1988). Islamization of knowledge: Problems, principles and prospective. In Islam: Source and purpose of knowledge. Herndon, Virginial: International Institute of Islamic Thought.
Brooke, J.H. (1996). Religious belief and the natural sciences: mapping the historical landscape. In: Van der Meer, J.M. (Ed.), Facets of faith and science. Volume 1. Lanham, Md.: University press of America, pp. 1-26.
Clouser, R.A. (2005). The myth of religious neutrality: an essay on the hidden role of religious belief in theories. Revised edition. Notre Dame, In.: University of Notre Dame Press.
Dooyeweerd, H. (1979). Roots of Western culture: pagan, secular and Christian options. Toronto: Wedge Publ. Foundation.
Harrison, P. (2007). The fall of man and the foundations of science. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakatos, A. (1970). Falsification and the methodology of scientific research programmes, in I. Lakatos, and A. Musgrave (Eds.), Criticism and the growth of knowledge. Cambridge University Press.
MacKay, D.M. (1974). Complimentarity in scientific and theological thinking. Zygon, Journal of Religion and Science 9 (3).
Watkins, J. (1958). Influential and confirmable metaphysics. Mind, 67.
.
.
فایل pdf این مقاله
.
.
بررسی و نقد کتاب «از علم سکولار تا علم دینی» اثر مهدی گلشنی
نویسنده مقاله : خسرو باقری نوع‌پرست (استاد دانشگاه تهران، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، گروه مبانی فلسفی و اجتماعی)
.
.