خلاصه سرفصل وار از سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان «مولانا و دنیای امروز ما»
– سه مبحث کلی در عرفان:
1 آموزه های عرفانی (جهان شناسی عرفانی)
2 عرفان عملی (روشها یا اخلاق)
3 تجربه عرفانی
– محور کلی سخنان، پاره ای از نقاط قوت و ضعف در عرفان عملی
– معیارهای ارزیابی
1 عقلانیت
2 وجدان اخلاقی
– تفرد به عنوان هدف در عرفان عملی
– بهبود و اصلاح فردی منتج به اصلاح اجتماعی
– التفات به عدم امکان بهبود اجتماعی حداکثری و درنتیجه عدم انتظار اصلاح اجتماعی از عرفان عملی
– نقاط ممتاز عرفان عملی:
1 خودسازی
2 اخلاق انفسی و درونی (subjective)
3 اخلاق سکولار
4 التفات به محدودیت عقل
5 دلالت به خیر در اخلاق (عدم توصیه از موضع بالا و توصیه به مثابه مشورت، بنابر عقلانیت نظری و آزادی عمل شخص)
6 پلورالیسم دینی
– نقاط ضعف:
1 تحقیر عقل
2 تعبد عرفانی
3 خلق گریزی
4 تحقیر جسم آدمی
گوشه ای از سخنان استاد ملکیان :
– از سه منظر می توان به مبحث عرفان پرداخت: عرفان نظری (آموزه های عرفانی)، عرفان عملی (اخلاق عرفانی) و تجربه های عرفانی که بحث امروز ناظر به عرفان عملی و روشمندی عرفان است.
– هر شخص باید جهت اصلاح خودش گام بردارد و نباید بخواهد این امور را وارد نظام سیاسی و حکومتی کند.
– جامعه را تنها می شود با عقلانیت جمعی و گفت و گو محور اداره کرد و نه هیچ ابزار دیگری از جمله عرفان و ایدئولوژی.
– اصلاح فرد مسئله ای بین صفر و یک نیست؛ بلکه به هر مرتبه ای که تن به اخلاق سپرده شود، زندگی خوب، خوش و ارزشمند خواهد شد.
– یکی از تفاوت هایی که عرفا با فقیهان دارند این است که توجه فقها بر بیرون انسان است و مدام نگاه می کنند که در ظاهر چه می شود و دست و زبان انسان ها چه می کنند، اما توجه اصلی عرفا به درون و باطن است؛ چرا که اگر به اخلاق انفسی بپردازیم و درون خود را اصلاح کنیم، این اصلاحات به بیرون سرریز می کند.
– از آثار توجه به درون این است که فرد از ظاهرگرایی و دورویی دور می شود. علاوه بر آن چون می داند به درون دیگران دسترسی ندارد پس حق قضاوت و داوری اخلاقی دیگری را ندارد.
– البته باب داوری حقوقی باید باز باشد و این نوع داوری با داوری اخلاقی متفاوت است.
– هرگونه تعبدی که با عقلانیت سازگار نباشد نباید مورد پذیرش قرار گیرد.
– آزمایشگاه دانسته ها و اعمال انسان اجتماع است. البته این غیر از اندیشه ی روشنفکران سوسیالیست است که می گویند باید در جامعه بود تا جامعه ساخته شود.
– باید در جامعه بود تا خود را بسازد.
– اگر انسان از جامعه بیرون بیاید خود را از آزمایشگاه خود دور کرده و نمی تواند خود را محک بزند.
– اخلاق عرفانی با مطرح کردن جامعه گریزی از این نکته که ما باید برای اصلاح خود باید وارد جامعه شویم غافل است.
– ملاک ما برای گزینش از دین، عقلانیت و وجدان اخلاقی است.
– ماحصل عقلانیت و وجدان اخلاقی حقوق بشر و اخلاق جهانی است.
– وجود خدا خردگریز است. بنابراین وجود خدا یکی از چند راز هستی است.
– حال که وجود خردپذیر و خردستیز نیست، پس اگر بین بود و نبود خدا، وجود او را بپذیریم می توان با برهان های عقلانی اقامه کرد که خدا متشخص نیست و از آن جا به وحدت وجود رسید.
– اخلاق عرفانی نتیجه گرا و وظیفه گرا نیست بلکه فضیلت گراست.
– تمام توجه و التفات ما باید به خود باشد؛ آن گاه آثار آن در جامعه پیدا می شود.
– ما بر اساس اندیشه های مارکسیستی ای که میراث انقلاب مشروطه است، مدام شعار می دهیم و می گوییم مردم و مردم. نتیجه ی این شعارها شد جامعه ای که الان مشاهده می کنید.
.
.
صوت سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان «مولانا و دنیای امروز ما»
.
.
سخنرانی مصطفی ملکیان با عنوان «مولانا و دنیای امروز ما»
دانشگاه صنعتی اصفهان | 10 آبان 95
.
.