یقینی ترین حقیقت زندگی ما مرگ است . گرچه آن را همچون مشکوک ترین حقایق در نظر می گیریم .انسان تنها موجودی است که می داند که می میرد و شاید به قول متفکری همین امر سبب شده است که تمدن عظیم انسانی بنا شود .مرگ آگاهی ، مرگ اندیشی ، خود کشی ، وجود یا عدم زندگی پس از مرگ و مرگ هراسی همواره در ادبیات و فلسفه و روانشناسی مورد توجه متفکران غربی و شرقی قرار گرفته است .در این مطلب سعی می کنم چند کتاب که در زبان فارسی در این زمینه خوانده ام را معرفی کنم .
معرفی چند كتاب پیرامون مرگ
.
.
مرگ و فلسفه :
- مرگ و جاودانگی / ترجمه ی محسن رضا زاده / تهران : دفتر پژوهش و نشر سهروردی 1380 / ویراستار مصطفی ملکیان
این کتاب به مباحثی از فلسفه ی دین می پردازد که در پی اثبات یا انکار زندگی پس از مرگ است .دارای شش مقاله است که سه مقاله ی اول به رد وجود زندگی پس از مرگ (مقالات راسل ، دیوید هیوم و آنتونی فلو ) و مقاله ی دیگر در اثبات آن نوشته شده است (مقالات افلاطون ، جان هیک و جفری اولن ) و بعد از هر مقاله نقد کوتاهی نیز اضافه شده است . کتاب بسیار خوب است و حتما توصیه می کنم .
- فلسفه ی دین / جان هیک / ترجمه ی بهرام راد / ویراسته ی بها ء الدین خرمشاهی / انتشارات الهدی
- کتاب دارای بخشی در رد تناسخ است ، که هیک به خوبی آن را بیان و نقد کرده است .
- درد جاودانگی / اونامونو / ترجمه ی بها ء الدین خرمشاهی / انتشارات ناهید
کتابی عجیب و پر از اطلاعاتی مربوط به متفکران و فرقه های مختلف مسیحیت در باب مرگ . و با رویکردی اگزیستانس . فصل بی چارگی عقل به خوبی ازناتوانی در اثبات جاودانگی شخصی و استدالات سست فیلسوفان در این موضوع پرده بر می دارد .
- فلسفه زندگی و مرگ / م . و . كاماث / علی احمد بیات / انتشارات بهجت
در دو بخش تدوین شده است : بخش نخست ، مرگ و زندگی پس از آن را از دیدگاه ادیان شرقی و غربی بررسی می كند و بخش دوم نگاهی می كند به آخرین مرحله ی زندگی فیلسوفان و تدیبان و سیاستمداران . از افلاوطون و عیسی مسیح گرفته تا هیتلر و آن بولین .
- مرگ ( مجموعه مقالات ) / فصلنامه ی ارغنون شماره ی 26 و 27
مجموعه ای از مقالات فیلسوفان غربی همچون بیکن ، شوپنهاور ، نیچه ، فروید ، یونگ ، کامو ، هایدگر و گادامر و… است . در هر کدام از مقالات نکته ای بدیع و جالب می بینیم .
- مرگ / تاد می / رضا علیزاده / نشر گمان
در ابتدای كتاب ، تاد می با ذكر داستانی از بورخس ، سعی در تبیین كردن مرگ به عنوان امری ضروری و معنا بخش به هستی دارد . پیش فرض نویسنده در این نوشته ، عدم باور به وجود هستی ای بعد از مرگ است .
- مرگ اندیشی از گیل گمش تا کامو / نوشته ی مهدی کمپانی زارع / نگاه معاصر / 1390
کتاب دارای مقالاتی در باب مرگ اندیشی است و آثار متفکرانی همچون هایدگر کامو و مولانا را بررسی می کند . بهترین قسمت کتاب مقاله ی مربوط به مولانا است . و مابقی فصول در بهترین حالت معمولی اند .
- افسانه ی سیزیف / آلبرکامو / محمود سلطانیه / انتشارات جامی 1382
کامو مهمترین مساله ی فلسفی را پاسخ به این سوال که آیا با توجه به پوچی رابطه ی جهان و انسان ما مجاز به خودکشی هستیم یا نه می داند و درباره ی آن بررسی هایی می کند .
.
.
مرگ و ادبیات داستانی :
- مر گ ایوان ایلیچ / لیو تالستوی / ترجمه ی سروش حبیبی / نشر چشمه / چاپ اول 1389
داستان آدمی است که به بیماری صعب العلاجی دچار شده و تا مرگ پیش می رود . تالستوی با هنرمندی خاصی مراحل طی شده ی انسان رو به مرگ را نشان می دهد .
- ژان باروا / روژه مارتن دوگار / منوچهر بدیعی /
در انتهای این رمان که یکی از مباحث اصلی آن الحاد و ایمان است ، شخصیت اصلی که ناخداباوری دو آتشه است ( ژان باروا ) در رویارویی با مرگ رفتاری متفاوت از آنچه تصور می کرده ، از خود نشان می دهد . گرچه ….
- خانواده ی تیبو / روژه مارتن دوگار / ابوالحسن نجفی / نیلوفر
در این رمان چهار جلدی و فوق العاده با نزدیک شدن مرگ پدر شخصیت اصلی داستان ( آنتوان تیبو ) و درد رنج بیش از حد پدر ، آنتوان و برادرش ژاک تصمیم می گیرند که آسان مرگی را امتحان کنند و ….
- حباب شیشه / سیلویا پلات / گلی امامی / نشر باغ بانو
خودزندگی نامه ای است كه مربوط به دوران افسردگی ِ پلات ، خودكشی نافرجامش و بستری شدن اوست در آسایشگاهی روانی .
- اختراع انزوا / پل آستر / ترجمه ی بابک تبرایی / افق
پل آستر نویسنده ی پست مدرن آمریکایی در این نوشته با مرگ پدرش تا حدودی به مساله ی مرگ می پردازد .
- خاطرات زمستان / پل آستر / خجسته کیهان / افق
پل آستر در این خود زندگینامه مرگ را نزدیک می بیند و درباره ی آن تاملاتی جذاب می کند .
- هفت داستان از ادگار آلن پو / ادگار آلن پو / سید حبیب گوهری راد / نشر شهر خورشید 1386
بسیاری از بهترین داستانهای کوتاه ادگار آلن پو در مورد مرگ است که یک نمونه را معرفی کردم .در این کتاب “جنایات کوچه ی مورگ ” و “حقیقت قضیه ی آقای والدمار ” از این دسته است .
در ادبیات داستانی ، کتابهای دیگری هم هستند که صحنه های درخشانی از مرگ ترسیم کرده اند :
“جنایت و مکافات” که در آن راسکولنیکوف در مورد مرگ مقتول خود به تفکر می پردازد . یا مرگ دلخراش بواری در ” مادام بواری” و یا خودکشی در “آناکارنینا” و یا صفحات پایانی “سرخ و سیاه ” اثر استاندال
.
.
مرگ و روانكاوی و روانشناسی :
- روانشناسی دین : بر اساس رویكرد تجربی / برنارد اسپیلكا و دیگران / محمد دهقانی /انتشارات رشد
فصل هشتم رابطه ی دین و مرگ را به لحاظ روانشناسی تجربی بررسی می كند . مباحثی چون اعتقاد به زندگی پس از مرگ و جستجوی شواهد آن ، خودكشی و دین ، تاثیر ایمان در موقعیت های مرزی از اهم مطالب این فصل است .
- خیره به خورشید (غلبه بر هراس از مرگ )/ اروین یالوم / ترجمه ی مهدی غبرایی / نیکو نشر : مشهد 1389
یالوم که رواندرمانگری وجودی است ، هراس از مرگ را منشا مهمترین اظطراب های آدمیان می داند و نشانه هایی از آن بدست می دهد و در آخر هم راه حل هایی برای مقابله با آن ارائه می كند .
یالوم همچنین ، در کتاب رواندرمانگری اگزیستانسیل هم به خوبی این مطلب را می شکافد .
- ادراکات لحظات نزدیک به مرگ و تحولات روحی آن / ملوین مورس / ترجمه ی رضا جمالیان /اطلاعات 1375
کتاب به تجربه های دم مرگ (NDE ) و کسانی که این تجارب را از سر گذرانده اند می پردازد و تحولات زندگی آنها را پس از این تجربه بررسی می کند .
در همین زمینه در کتاب “روانشناسی دین ” نوشته ی دیوید وولف مطلب کوتاهی وجود دارد که تبیین های کاملا مادی از سوزان بلک مور را نشان می دهد. (صفحه ی 826 الی 832 )
عالی بود. ممنونم. کتاب مادر سیمون دوبوآر هم دراین باره جالبه