در درس نقد متون و نظریه‌های جامعه‌شناسی همیشه به دانش‌جویان می‌گویم که دو اصل ساده امّا مهم را در کار نقد متون فراموش نکنند: الف) فارغ از نام و نشان و آوازه‌ی خالق اثر بدان بپردازیم زیرا آوازه‌ی افراد تضمین‌کننده‌ی اعتبار و ارزش‌مندیِ اثرشان نیست؛ ب) به محتوای اثر مستقل از ارزیابی‌های خود مؤلف توجّه نماییم زیرا نوشته الزاماً تابع نظر و خواست نویسنده نیست بل‌که واجد منطقی درونی است و ناقد بیش و پیش از آن‌که به ارزیابی‌های نویسنده از اثراَش توجّه نشان دهد، می‌بایست بکوشد ویژه‌گی‌های خود اثر را دریابد و منطق درونی آن را کشف کند و برملا سازد. حالا در این مقاله کوشیده‌ام این کار را در مورد کتاب ابن خلدون و علوم اجتماعی (1390) دکتر سیّدجواد طباطبایی انجام دهم تا به‌منزله‌ی نمونه‌ای از کار نقّادانه، در اختیار دانش‌جویان گرامی قرار گیرد. اتّفاقاً اظهار نظر خاصِّ یک استاد دانش‌گاه و متخصّص ادبیّات فارسی بعد از این‌که فقراتی از نوشته‌ی طباطبایی را برای وی ارسال کردم، مبتنی بر همین اصول است. این متخصّص ارج‌مند ادبیات فارسی نخست نمی‌دانست که در باب نوشته‌ی چه کسی داوری می‌کند امّا پس از مطّلع شدن نیز نظراش تغییر نیافت و اجازه داد داوری‌اش منتشر گردد: “كاملاً حق با شماست. نمي‌دانم نويسنده اين مطالب مغشوش و بى‌معنى كيست، اما اگر دانشجويى چنين انشايى براى من مي‌نوشت بى‌ترديد به او صفر مي‌دادم (البته اگر از سلامت عقلش مطمئن مي‌بودم).” بنابراین، هر قدر که مطابق اصول نقد کنیم نقدمان معتبرتر خواهد بود. لازم است یادآوری کنم که مطالعه‌ی آثار سیدجواد طباطبایی را تازه آغازیده‌ام و ممکن است در آینده نیز برخی دیگر از آثار وی را به همین ترتیب مورد نقد قرار دهم. هم‌چنان‌که پیش‌تر گفتم، به‌تر است در وقت حیات ایشان از افکار و اندیشه‌های وی بهره‌مند شویم و ببینیم که متفکر معاصر ما چه چیزی برای عرضه کردن دارد. به‌علاوه، اگر نقدی هم می‌نویسیم به‌تر است در زمان حیات نویسنده‌ی اثر باشد. از سایت زیتون بابت نشر این مطلب تشکّر می‌کنم. مقاله‌ی اصلی و تفصیلی (متن کامل این نقد) قرار است در یک مجله‌ی علمی-پژوهشی منتشر شود.
.
.
فایل pdf مقاله اندر اهمیّت امتحان انشا
بخشی از یک نقد مفصّل به کتاب ابن خلدون و علوم اجتماعیِ طباطبایی
.
.
نویسنده: حسن محدثی گیلوایی / 24 اسفند 1395
.
.