شمارۀ 138 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با موضوع «فلسفۀ عکاسی4» به دبیری منیره پنجتنی منتشر شد. چهارمین مجموعۀ فلسفۀ عکاسی در ادامۀ سه شمارۀ پیشین فلسفۀ عکاسی منتشر شده است.
نخستین دفتر فلسفۀ عکاسی در شمارۀ 96 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت در فروردین ماه 1393 منتشر شد و دفترهای بعدی دو شمارۀ پیاپی 120 و 121 در اسفند 1394 و فروردین 1395 به‌ترتیب دفترهای دوم و سوم این موضوع را به خود اختصاص دادند.
منیره پنجتنی، سخن دبیرِ آخرین شمارۀ از مجموعۀ فلسفۀ عکاسی را با طرح یک پرسش آغاز کرده است: «اگر بخواهیم اندیشه‌ها، تجربههای زیسته، خاطرات و رؤیاهایمان را ثبت کنیم، از بین واژه و تصویر و نُت کدام را بر میگزینیم؟ به عبارت‌دیگر برای ثبت بودنمان و تاریخ آن، شعر یا دیگر انواع ادبی را بر میگزینیم یا نُتهای موسیقی و تصاویر را انتخاب میکنیم؟» در سخن دبیر به اهمیت سه ساحت شعر و ادبیات، موسیقی، عکاسی و نقاشی برای ثبت تجربههای زیسته اشاره شده و در ادامه چنین آمده است: «البته برای این حوزهها نیازی نیست حتما خودمان به فن و ابزارشان مجهز باشیم مثلا شاعر و نویسنده، موسیقی‌دان و نوازنده یا عکاس و نقاش باشیم. در اغلب موارد، بیشتر ما صرفنظر از تخصصمان به ابزارهای فنی و عملی این حوزهها مسلط نیستیم اما میتوانیم با رمانی، شعری، تصویری یا حتی قطعهای موسیقی همراه شویم و خاطرات و تجربههای زیستهمان را لابهلای آناتِ آنها بازجوییم.» دبیر دفتر ماه وجه اشتراک هر سه حوزه را امکانهایی میداند که هر یک برای ثبت و مضبوط شدن به ما میدهند. اما دغدغۀ اصلی پرسش مذکور برجسته کردن اهمیت اندیشیدن به حضور بیوقفۀ «عکس» و «عکاسی» در زندگی حرفهای و روزمرهمان است؛ زیرا عکاسی بهطرز آشکاری به لایههای مختلفِ زیستِ انسانی ما نفوذ و ورود کرده است و همین امر سبب شده که مسائل نظری و فلسفی متعددی را با خود بههمراه آورد. منیره پنجتنی اعجاز عکاسی را سهل و ممتنع بودن و حضور بیوقفه و مستمرش در زندگی میداند و تفاوت غیرقابل انکارش با هنرهای را از این جهت میداند که به همگان امکان بیشتری میدهد تا برای لحظاتی تجربهای از ثبت و گزارش خود و دیگری و جهان داشته باشند. در بخشی از سخن دبیر به این نکته اشاره شده که عکاسی میتواند هم در سطح مناسبات اجتماعی روزمره و هم در سطح نظری و فلسفی پرسشهایی را پدید آورد. «کافی است به زندگی هرروزمان نگاه کنیم و به این بیندیشیم که عکس و عکاسی چگونه حضور پیوستهاش را در زندگی ما حفظ میکند؟ چگونه مناسبات، خواستها و جهان ما را گزارش میدهد؟ رابطۀ ما را با دیگری چگونه ترسیم و حتی تعیین میکند؟» در ادامه نیز برخی از پرسشهایی آمده که عکاسی در سطح فلسفی موجب شده و تا اندازهای در چهار شماره از نشریۀ حکمت و معرفت به آن پرداخته شده است؛ این پرسشها عبارتند از: «فلسفه چگونه و با چه روشی عکاسی را به موضوعی برای اندیشیدن تبدیل میکند؟ عکاسی به‌مثابۀ هنر چه رابطهای با دیگر هنرها به‌ویژه نقاشی دارد؟ مسئلۀ بازنمایی در نقاشی و عکاسی چه تفاوتهایی دارد؟ رابطۀ عکس و امر واقع چیست؟ علوم مختلفی مانند جامعهشناسی، مردمشناسی، علوم سیاسی چه استفادهای از تصویر میکنند و عکاسی چگونه توانسته مرزهای این علوم را گسترش دهد؟ رابطۀ تصویر و عکاسی از چه منظری با ادبیات، سینما و تجارت و تبلیغات قابل بررسی است؟ مبانی زیباشناختی تصویر چیست؟ چه عناصری یک تصویر یا عکس را به سطحی ارتقا میدهد که میتوان آن را هنری تلقی کرد؟»
منیره پنجتنی در بخش سخن دبیر، پس از مروری بر مقالات سه شمارۀ پیشین فلسفۀ عکاسی به مطالب چهارمین و آخرین دفتر فلسفۀ عکاسی در نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت پرداخته است. دفتر ماه شمارۀ 138 این نشریه مشتمل بر شش نوشتار است.
نخستین مطلب گفت‌وگوی منیره پنجتنی با مجید اخگر عنوان عکاسی زیر لنز فلسفه است. این گفتوگو از پنج بخش تشکیل شده است که عبارت‌اند از: رابطۀ فلسفه و عکاسی، بحث نظریه، موضوع تألیف و عکاسی دیجیتال، عکاسی و اندیشههای سیاسی و وضعیت عکاسی در ایران.
دومین نوشتار مقالهای است با عنوان سوفیست و عکس به قلم اولیور ریچن که صیاد نبوی به فارسی ترجمه کرده است. در این مقاله، نویسنده ابتدا تعریفی از تصویر در رسالۀ سوفیست افلاطون ارائه میکند و سپس این تعریف از تصویر را با توصیف عکسی که از متن یک رمان گرفته کنار هم قرار میدهد و مقایسه میکند.
سومین نوشتار به‌قلم پیتر آزبُرن، دادوستد نامحدود: هستی‌شناسی اجتماعی تصویر عکاسی نام دارد که زانیار بلوری به فارسی ترجمه کرده است. آزبُرن با رویکردی تاریخی به مسئلۀ هستی‌شناسی تصویرِ عکاسی، پس از دیجیتالی‌شدن میپردازد. مؤلف در این مقاله عمدتا به سه موضوع مهم میپردازد: نخست اینکه عکاسی با تمرکز بر شکل تصویری که تولید میکند، بهتر درک میشود تا به‌عنوان یک هنر یا رسانۀ خاص؛ دوم اینکه تصویر عکاسی، عمده‌ترین شکلِ اجتماعیِ تصویرِ دیجیتال است و سوم اینکه از منظر نمایه‌ای (کیفیت ارجاعی)، هیچ تمایز بنیادیِ هستی‌‌شناختی بین تصاویر دیجیتال عکاسی با تصاویر عکاسی تولید شده به شیوۀ شیمیایی وجود ندارد.
مقالۀ چهارم این مجموعه با عنوان وجه پیشاتأملی و نا-اندیشیدۀ عکاسی را رضا نیازی نگاشته است. مؤلف در این مقاله کوشیده تا شکلی از کنش و تجربۀ عکاسی را بازشناسی کند که به تعبیر او در پیوندِ هنر و عکاسیِ امروز حذف شده و چرخش مفهومیِ زیباییشناسیِ معاصر، مانع ظهور و بروز آن شده است. تلاش نیازی در این مقاله روشن کردن شکلی از عکاسی است که آن را برآمده از وجه پدیدارشناختی تصویر عکاسی، به‌ویژه وجه نا-اندیشیدۀ عکاسی میداند.
استدلال عکاسانۀ فلسفه عنوان پنجمین مقالۀ این دفتر به قلم الکساندر سِکاتسْکی و ترجمۀ آرش دهقانی است. مسئلۀ سکاتسکی این است که عکاسی بیش از هر چیز تجربهای متفاوت از زمان را ثبت میکند و عکس قادر است محدودیتهای ادراک انسانی را از زمان آشکار کند. مؤلف در این مقالۀ کوتاه میکوشد سیر تحول ایدۀ زمان عکاسانه را در اندیشههای افلاطون، آگوستین و برگسون بررسی کند.
در نهایت بخش دفتر ماه این شماره از ماهنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت با نقدی بر یکی از مطالب شمارههای قبل جمعبندی میشود. ششمین نوشتار و پایانبخش این دفتر مقالهای با عنوان عکاس و مؤلف: نقدی بر نگرۀ عکاس-مؤلف به‌قلم مهدی حبیبزاده است. این مقاله نقد و بررسی اندیشههای رهام شیراز است که منیره پنجتنی در شمارۀ دوم و سوم فلسفۀ عکاسی با او گفتوگو کرده بود.
دومین بخش نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت «ادب و هنر» نام دارد و مشتمل بر دو مقاله است. مقالۀ نخست با عنوان اندیشه های اسلامی – ایرانی در شعر پروین اعتصامی به قلم ژیلا دهبزرگی است و مقالۀ بعدی با عنوان ترجمه و عدالت از منظر پل ریکور به قلم آنجلو باتونی است و میترا سرحدی به فارسی ترجمه کرده است.
سومین بخش این ماهنامه «اندیشه و نظر» نام دارد و از سه مقالۀ دیگر تشکیل شده است. نخستین مقاله با عنوان مخلوق و مایا به قلم رودولف اوتو با ترجمۀ انشاءالله رحمتی است. مقالۀ ایده خدا را ویلیام راو نگاشته و علیرضا رضایت به فارسی ترجمه کرده است. آخرین مقالۀ این بخش اخلاق و اندیشۀ اخوان الصفا نام دارد. نویسندۀ مقاله احمد محمود صبحی و مترجم آن مجتبی رحمتی است.
دو بخش پایانی ماهنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت کتاب و گزارش نام دارند. در بخش کتاب نخستین نوشتار، بخش ششم مقالهای با نام ریشه های هندی و سنسکریت در داستان های حکایی ایرانی به قلم سید مسعود رضوی است. پس از این نقد، گفتوگو و معرفی کتاب آمده است. منیره پنجتنی دبیر بخش کتاب، ابتدا مطلبی با عنوان مرگ، قلب فلسفۀ هستی هایدگر نوشته است و در آن به بررسی کتاب هایدگر و مرگ: در باب امکان ناممکنی دازاین در هستی و زمان (نشر شوند- 1396) پرداخته است. سپس منیره پنجتنی برای نقد و بررسی مقالات کتاب هایدگر و مرگ با مهرداد پارسا مترجم اثر گفتوگویی با عنوان مرگ، ابژه ناممکن داشته است. در ادامه هم چند عنوان کتاب معرفی شده است. بخش پایانی نشریۀ به دبیری منوچهر دینپرست به گزارش برخی از مهمترین وقایع حوزۀ اندیشه در یک ماه اخیر اختصاص دارد.
شمارۀ 138 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت (مهرماه 1396) به سردبیری دکتر انشاءالله رحمتی با بهای 5000 تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
.
.
ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت
دوره انتشار: ماهنامه
ISSN: ۱۷۳۵-۹۳۳۳
زبان: فارسی
صاحب امتیاز: شرکت ایرانچاپ (موسسه اطلاعات)
مدیر مسئول: انشالله رحمتى
سردبیر: انشالله رحمتى
مدیر داخلی: ساسان یغمایی
ویراستار فارسی: نعمه پروان، عباس گودرزنیا، فرزانه صدیقی
محل انتشار: تهران
تلفن: ۲۹۹۹۳۲۲۴ (۰۲۱)
نمابر: ۲۲۲۵۸۰۲۲ (۰۲۱)
نشانی: تهران، بلوار میرداماد، خیابان نفت جنوبی، موسسه اطلاعات، اطلاعات حکمت و معرفت
کدپستی:۱۵۴۹۹۵۳۱۱۱
سایت اختصاصی: www.ettelaathekmatvamarefat.com
نشانی الکترونیک: ehvm86gmail.com
کانال تلگرام: t.me/Doostanehekmatmarefat
بخش اشتراک: آقایان حاجیلی ، عباسی
تلفن بخش اشتراک: ۲-۲۹۹۹۳۴۷۱ (۰۲۱)
نمابر بخش اشتراک: ۲۲۲۵۸۰۱۱ (۰۲۱)
.
.