هفتاد هزار سال پیش گونه ی انسان خردمند همچون آواره ای مهجور در علفزار های آفریقا تنها به خود مشغول بود . اما امروز او می تواند بر جهانی حکمرانی کند .چگونه موجودی ” بی اهمیت ” که از راه خوردن حشرات و پس مانده ی لاشه های شکار شده ی گوشتخواران بزرگ روزگار می گذراند ، فرمانروای عالم و خدایگونه شد ؟
یووال نوح هراری در ” انسان خردمند ” ، با بررسی تاریخی سه انقلاب ، انقلاب های شناختی ، کشاورزی و انقلاب علمی روایتی شگفت و جذاب از تاثیر این سه انقلاب بر انسان و طبیعت ارائه می کند و سعی در پاسخ به این پرسش است که چگونه سلطه ی همه جانبه ی انسان خردمند بر جهان ممکن شد :
تفاوت ما با دیگر موجودات در چیست که سبب چنین تحولات شگرف و معجزه واری شده است ؟ هراری معتقد است که وجه تمایز ما و دیگر موجودات در سطحی فردی نیست . در سطح فردی ما به طرز شرم آوری شبیه به نخستی های دیگر همچون شامپانزه ها و بابون ها هستیم . البته با این توضیح که احتمالا دیگر نخستی ها برای بقا بهتر عمل می کنند و از ما برترند . در سطح جمعی ، میلیونها انسان خردمند می توانند با یکدیگر مشارکت کنند ، ولی گروهی بیش از صد و پنجاه نفر از نخستی ها ، دیر یا زود منشعب می شوند . مشارکت بیش از این تعداد ، در زنبورها و مورچه ها یافت می شود . اما این مشارکت به طرز انعطاف ناپذیر و خشکی بروز می کند . چرا ” مورچه ها از بقایای غذای ما تغذیه می کنند و شامپانزه ها در باغ وحش ها و آزمایشگاههای تحقیقاتی محبوس اند . ” و ما سرور جهانیم ؟
راز موفقیت انسان خردمند زبان منحصر به فردش بود . ” همه ی حیوانات نوعی زبان دارند . حتی حشراتی مثل زنبور و مورچه نیز می توانند با شیوه ی پیچیده ی خاص خود با هم رابطه برقرار کنند و محل غذا را به همدیگر اطلاع دهند . ” گرچه زبان عاملی اساسی در پیشرفت انسان بود اما کافی نبود :
” سر این کار احتمالا در شکل گیری قدرت تخیل بود . تعداد زیادی از افراد غریبه و نا آشنا ، با اعتقاد به اسطوره های مشترک ، می توانند با موفقیت با هم همکاری کنند . … دو کاتولیک که هرگز یکدیگر را ندیده اند می توانند در کنار هم به جنگ صلیبی بروند … چرا که معتقدند خدا در قالب انسان تجسد یافت و اجازه داد به صلیبش بکشند تا ما را از بار گناه . برهاند . دو نفر صرب که اصلا یکدیگر را نمی شناسند ممکن است جانشان را برای یکدیگر به خطر اندازند زیرا هر دو به وجود ملت صرب و سرزمین صرب اعتقاد دارند . “
اسطوره های مفید و مشترک با توانایی ایجاد واقعیتهایی خیالی مثل حقوق بشر ، پول ، ملت ، قانون ها ، هنجار ها و ارزش ها ، باعث همکاری گروههای بزرگ بشری می شوند .
” انسان خردمند ” داستان بر ساختن و پدید آمدن این اسطوره های مشترک است . پول ، انقلاب کشاورزی ، انقلاب علمی و صنعتی ، امپراتوری ها ، ادیان ، خط ، عدالت ، سرمایه داری ، معنای زندگی و تاریخ خوشبختی و فرجام انسان خردمند همگی به نحوی بسیار جذاب روایت می شوند .
.
.
انسان خردمند ( تاریخ مختصر بشر )
نویسنده: یووال نوح هراری
مترجم: نیک گرگین
انتشارات: فرهنگ نشر نو
.
.
کتاب انسان خردمند به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده و همچنین برنده جایزه Wenjin چین در سال ۲۰۱۵ شده است.
.
.
ظهور تخیل – معرفی کتاب انسان خردمند
نویسنده معرفی کتاب: علی احمدی
.
.