تیپ های نه گانه ی شخصیت انسان ، دکتر عبدالکریم سروش

نه تیپ شخصیت اصلی در جهان یافت می‌شود. این نه تیپ که اصناف فرعی هم دارند هم می‌توانند دچار تجزیه و انحطاط شوند و هم دچار صعود و تکامل بشوند. یعنی هیچ تیپ شخصیتی لزوما در تمام عمر ثابت نمی ماند،می‌تواند رو به تلاشی و نزول برود و می‌تواند رو به صعود و تکامل برود. راه های صعود و تکامل و راه های نزول و تلاشی کمابیش معلوم شده است که چیست و با پیگیری خطوطی و مسیرهایی که این مکتب می‌دهد می‌توان فهمید که افراد از کجا به کجا عبور می‌کنند. من این ها را به نحو خیلی اجمالی در این جا معرفی می‌کنم.

.

اول تیپی که قائلند،تیپی است که آن را تیپ “کمال طلب سخت گیر” نام نهاده اند.

خیلی سخت است که ما برای این ها یک معادل دقیق فارسی به دست بدهیم. کمااینکه خود وضع کنندگان این القاب و عناوین هم در وضع این عناوین راه دقت را نپیموده اند زیرا با یک کلمه بر تمام ابعاد یک شخصیت بخواهیم احاطه پیدا کنیم انصافا کار دشوار و ناشدنی است پس بنابراین چندان به خود واژه و عناوین توجه نکنید و به توضیحاتی که در اطراف این ها هست توجه کنید. این تیپ کمال طلب سخت گیر، تیپی است با مشخصات معین. نوع سالم و متوسط و بیمار دارد. هر یک از این تیپ ها در حالت کمالی اش یافت می‌شود و در حالت نرمال و متوسط هم یافت می‌شود و در حالت بیمارگونه اش هم یافت می‌شود. این تیپ، بیانگر شخصی است که حسابگر است،منظم است، منضبط و دقیق است، سخت گیر است، پایبند به قیود اخلاقی است و در عمل و برخورد با دیگران عبوس است و اصولی نامیده می‌شود آدمی است که عواطف خود را کنترل می‌کند و دگماتیک است و اهل انعطاف نیست و البته اگر به حالت بیماری میل کند نفاق و تزویر در او پیدا می‌شود و خود را از دیگران برتر و جدا می‌بیند و تقریبا یک وجود بسته و یک قلعه بسته و محصوری را از خود تشکیل می‌دهد که از بیرون از خود رفتارهای سخت گیرانه و مدبرانه از خود نشان می‌دهد و از درون هم بر خود سخت می‌گیرد و مقید به قیود اخلاقی و قیود قانونی است.

.

تیپ دوم،تیپ helper و giver است. کلمه helper یعنی مشفق، یعنی گشاده دست.

یعنی آدمی که حاضر است خود را فدای دیگران کند. از ویژگی های دیگر می‌توان به خدمت گزار بودن و بی توقع بودن و مهربان بودن و نوع دوست و نیک خواه اشاره کرد. در حالت های بیمارگونه این تیپ البته گله مند از دیگران نیز هستند که مثلا چرا قدر او را نمی دانند. اما آن چیزی که در این تیپ(یعنی تیپ مشفق)غالب است این است که حاضر است خود را قربانی و فدای دیگران کند و بدون رشوت و اجرت و توقع مزد و پاداش با دیگران از در مهربانی و گشاده دستی در آید و باران صفت بی توقع بر همه می‌بارد.

.

تیپ سوم که تیپ performer نامیده شده است یک تیپ شیفته خویشتن است

آدمی است که پرستیژ طلب است و هر چه که در راه این پرستیژ طلبی به کار می‌آید را بی مهابا و بدون معطلی به کار می‌گیرد. از ویژگی های این تیپ می‌توان به رقابت دوستی و خودنمایی و فرصت طلب است و البته در حالت بیمارگونه آن له کننده دیگران هم هستند و به جلو رفتن و پیش رفتن و مطرح کردن خود بیش از هر چیز دیگری می‌اندیشد و به تعبیری جاه طلب است و از لحاظ فردی بسیار به خود می‌رسد و از لحاظ جمعی تا جایی به دیگران می‌رسد که به درد خودش هم بخورند.

.
تیپ چهارم تیپ artist یا هنرمند است.

در این تیپ انسان رمانتیک و افسرده و دپرس و در عین حال مبدع است. آدمی است که درون گرا است و دائما در خودش زندگی می‌کند و با دیگران در درون ذهنش مکالمه می‌کند. دنیایی ساخته و پرداخته خود را دارد و افتخاراتش برای خود بسیار عزیز است ولی از ایجاد رابطه گرفتن با دیگران نسبتا عاجز است و خیلی راحت نمی‌تواند با دیگران رابطه برقرار کند و آدم بسیار حسی و شهودی است یعنی چیزهایی که مستقیما و بی واسطه در او قرار می‌گیرد را بهتر می‌فهمد و حوصله راه های دور و دراز رفتن و زنجیره ای از استدلالات ردیف کردن و افکار عمیق یا پیچیده را ندارد. و آدمی بسیار عاطفی است و چندان هم اهل عمل نیست و بیشتر اهل ذوق ورزی است و زیبایی پسند است. و در حالت های بسیار مرضی آن تا مرز خودکشی هم پیش می‌رود به خاطر اینکه خویشتن را از دیگران بیگانه می‌بیند. و از ارتباط با جهان بیرون خودش نسبتا عاجز است. و جای خودش را در این دنیا نمی داند و خود را در این عالم غریبه می یابد. و سوالات و مشکلاتی را دارد که معتقد است دیگران پاسخ مشکلات او را ندارند. و زندگی توام با غم و اندوه دارد.

.
تیپ پنجم، تیپ فکور است.

آدم هایی که فکور هستند و مشخصاتشان هم روشن است. تحلیل گر هستند و نامتعارف و خلاف عادت هستند و مثل همه نیستند و با دیگران فرق می‌کنند و بصیر هستند و تا حدی بی طرف هستند و اهل تحقیق هستند و در حالت مرضی به دور از واقعیات هستند و در افکار خود فرو می‌روند. و عموما یک نوع ناامنی و پارانویا و اضطراب در آن ها وجود دارد. در حالت های مرضی خیلی می‌توانند دچار وسواس فکری باشند و بریده از جمع و واقعیت باشند و مهمترین مکانیسم دفاعیشان هم کناره گیری از دیگران است و خو کردن به خلوت است.

.
تیپ ششم،تیپ مرید صفت است.

این آدم ها شخصیتی متکی به غیر دارند و باید محو در یک کسی باشند. بسیاری از این ها وظیفه شناس هستند اما خودآزارند و آدمهایی هستند که خودشان رنج می‌کشند تا دیگران راحت باشند. خوب بودن در چشم دیگران را خیلی مقیدند که مبادا چنان عمل کنند که دیگران بد آن ها را ببینند. خیلی کوتاه می‌آیند (البته در مورد خودشان) اما اگر انتقادی و گله ای از دیگران بشنوند بلافاصله دست و پای خود را جمع می‌کنند برای اینکه طرف مقابل را راضی کنند ولو اینکه خودشان ناراضی شوند. و یک تیپ منفعل مهاجم هستند،یعنی خیلی مصمم نیستند و اما گاهی هم یک مرتبه تهاجم می‌کنند. صفت مشخصشان وفاداری است و البته متکی به غیر بودن و غیر مصمم بودن و احتیاط بسیار داشتن و همواره خود را متهم پنداشتن و حق را از آن دیگران دانستن.

.
تیپ هفتم،تیپ generalist است.

مشخصات این تیپ شیدا صفت(آشفته و پریشان و عاشق وش) و در عین حال بسیار دلسرد که البته پرکار و متنعم و پردماغ و چنداستعداده و بدون تقیدات معمول و آدم متفنن(اینکه به هر جا سری بزند و از هر چیزی سر در بیاورد و هر لذتی را ببرد) و زندگی گرا و فزون طلب و البته در حالت مرضی آدم سودا طلب و مالیخولیایی و مجنون وار هستند.

.

تیپ هشتم،تیپ رئیس است.

آدم هایی که حالت رئیس دارند. ریاست طلب هستند و اینکه دیگران باید تحت فرمان او باشند و در شکل های خیلی قوی، انسان های نیرومند و پرخاشگر و ویرانگر و شجاع و مسلط هستند. گاهی بی رحم و جبار هستند. کار راه انداز و برنامه ریز هستند. حتی در مواقعی از بین برنده دیگران هستند و حق دیگران را ضایع می‌کنند.

.
تیپ نهم و تیپ آخر، تیپ peacemaker است.

یعنی آدمی که بی قید و آرام و آسان گیر و صبور و تنبل و خوش بین و در عین حال آدم متواضع و بی ادعا و معمولی و متعارف هستند. بلندپروازی ندارند و توقع زیادی هم ندارند. همچنین قضا و قدری هستند.
من این تیپ ها را به اختصار عرض کردم. این تیپ شناسی خیلی مطلب دارد و افراد به راحتی می‌توانند روی خودشان مطالعه کنند و با این اوصافی که به دست دادیم هر کسی ببیند که بالاخره در کدام یک از این ها قرار می‌گیرد. ولی نکته ای که مهم تر از این تیپ شناسی است این است که هر یک از این تیپ ها سیر تکاملی دارد و سیر تنازلی هم دارد. هنر،نزول آن این است که به شخصیت artist نزدیک می‌شود و شخصیت او در اینجا کاملا می‌شکند، اما به عکس اگر که صعود کند و تکامل کند تیپ شماره ۱ به تیپ ۷ می‌رسد. همچنین است تیپ پنجم(فکور) که اگر صعود کند به طرف تیپ هشتم(رئیس) می‌رود. اما تیپ هشتم اگر بخواهد صعود کند به طرف تیپ دوم خواهد رفت که تیپ مشفق و عاشق است. در مورد همه این تیپ ها این صعود و نزول ها وجود دارد.

.

دانلود صوت شخصیت انسان | مشاهده در یوتوب شخصیت انسان

.