صدوپنجاه‌ویکمین شمارۀ فصلنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «کاربردیسازی علوم انسانی» به دبیری احمد پورقاسم شادهی و نغمه پروان منتشر شد.
«فلسفۀ کاربردی چیست؟» نخستین مطلب این دفتر، گفتوگویی است با پرفسور دیوید آرچارد، معاون «انجمن فلسفه کاربردی» انگلستان که احمد پورقاسم آن را به انجام رسانده است.
در دومین گفت‌وگو یعنی «کاربردیسازی علوم قرآنی در گسترۀ کاربرد‌سازی علوم انسانی» دکتر هادی وکیلی از پژوهشگران و اساتید حوزه علوم قرآنی به پرسش‌های حسن باقریان در این حیطه پاسخ می‌دهد.
سومین مطلب، نوشتاری است با عنوان «رویکردی جدید به کاربردیسازی علوم انسانی» به قلم احمد پورقاسم شادهی که کاربردیسازی علوم انسانی را بر اساس عملکرد آن موضوع بررسی قرار داده است.
نوشتار چهارم ویژه‌نامۀ کاربردیسازی علوم انسانی مقاله‌ای است با عنوان «فلسفه برای زندگی روزمره» اثر فین جینینگ که ریحانه‌السادات عظیمی آن را به فارسی برگردانده است.
«روش تدریس در علوم انسانی» به قلم الهام گرامی و محمد تاج‌بخش پنجمین نوشتار دفتر حاضر است که با استناد به یکی از رویکردهای نوین یادگیری، به تحلیل روش آموزش سنتی و نوین می‌پردازد.
«علوم انسانی سلامت‌گرا زندگی انسان‌ها را نجات خواهد داد» ششمین نوشتار بحث کاربردیسازی علوم انسانی است. این مقاله را استفن تولیمن به رشتۀ تحریر درآورده و الهام شمسی به فارسی ترجمه کرده است.
نوشتار هفتم این دفتر با عنوان «شاخه‌هایی از یک درخت» فصلی است از کتاب « ادغام علوم انسانی و هنر با علوم تجربی، مهندسی و پزشکی در آموزش عالی» با ترجمۀ مریم پورعسکری.
هشتمین و آخرین نوشتار مطلبی است در باب «درمان فلسفی» اثر الیوت کوهن که نغمۀ پروان آن را به فارسی برگردانده است و یکی از مهم‌ترین کارکردهای فلسفه در عصر حاضر را کمک به کاهش بحران‌های اخلاقی و معنوی معرفی می‌کند.
بخش اندیشه و نظر چهار مقاله با عناوین زیر را به خود اختصاص داده است:
«زیبایی» به قلم جروم استالنیتز و ترجمۀ انشاالله رحمتی
«عیسی‌بن مریم» نوشتۀ حکمت‌الله ملاصالحی
«دلیل ترجمه کردن چیست» نوشتۀ الاد لاپیدات و ترجمۀ میترا سرحدی
«رساله‌های نیایشی و مرتبط با علوم غریبه در مکتب اشراقی سهروردی» اثر جان والبریج و برگردان سعید انواری
در بخش کتاب به دبیری منیرۀ پنج‌تنی می‌خوانیم:
نقدوگفت‌وگو و معرفی کتاب/منیرۀ پنج‌تنی
والدن: طرح دوبارۀ پرسش «چرا و چگونه زندگی می‌کنم؟»
والدن: اثری انتقادی در باب شیوه‌های مرسوم زیستن/ گفت‌گو با علیرضا بهشتی شیرازی
بخش کتاب دربرگیرندۀ گزارشی است در باب «صلح و ادیان» که ساسان یغمایی تنظیم و ویرایش آن را به عهده داشته است.
.
.
سخن دبیر (نغمه پروان) : کاربردیسازی علوم انسانی
علوم انسانی که درجوامع معاصر، از ارکان اصلی و مهم‌ترین مؤلفه‌های پویایی و پایایی جامعه در نظر گرفته می‌شود، چنانچه بتواند در فرایند کاربردی شدن قرار گیرد به طرق عدیده‌ای به انسان‌ها و جوامع آنها کمک خواهد کرد؛ تا آن حد که می‌توان ادعا کرد تنها از طریق به کار بستن این علوم است که جوامع می‌توانند به نحو بهینه راه تعامل و سازگاری با مسائل و مشکلات را بیابند و به شناسایی و رفع موانع رشد و توسعه بپردازند. ازهمین روست که کاربردیسازی و کارآفرینی در دورۀ کنونی بیش از هر زمان دیگر موضوع توجه دانشگاه‌ها و دانشگاهیان قرار گرفته است.
اما کاربردیسازی علوم انسانی به چه معنایی است؟ از آنجایی که کاربردیسازی علوم انسانی از ابعاد گوناگون محتاج بررسی است، با توجه به مبانی و مقاصد مختلفی که برای آن متصور است می‌توان تعابیر مختلفی از آن ارائه کرد، مانند نگاه فناورانه به علوم انسانی، تجاری‌سازی، مهارت‌سازی، کارآفرینی، تکنیکال کردن و… . در این ویژه‌نامه بناداریم نشان دهیم از اواخر قرن بیستم که نیاز به به‌کارگیری علوم انسانی به‌منزلۀ زیربنایی برای دیگر علوم و راهی برای به خدمت گرفتن آنها در جهت تربیت شهروندانی خوب و معنا دادن به زندگی فرد و جامعه احساس شد، چه گام‌هایی در جهت به‌کارگیری این علوم در زندگی انسانی برداشته شده است.
بنا به جایگاه رفیع فلسفه در علوم انسانی از گذشته تا کنون، دفتر حاضر را با گفتوگویی دربارۀ فلسفۀ
کاربردی آغاز می‌کنیم. احمد پورقاسم در گفت‌وگو با پرفسور دیوید آرچارد، معاون «انجمن فلسفه کاربردی» انگلستان، فلسفه کاربردی، مسائل و رویکردهای آن را در حل مسئله موضوع پرسش و بررسی قرار می‌دهد که افزون بر بررسی برخی از مسائل مرتبط با این حوزه، نگاهی به دل‌مشغولی‌های جامعه ایرانی نیز دارد. پروفسور آرچارد حوزۀ پزشکی و بیوتکنولوژی و نیز همچنین حوزۀ مسائل اجتماعی را دو حوزۀ وسیعی معرفی می‌کند که شیوه‌های عملی در فلسفه در آن بیش از هر حوزۀ دیگری به‌کار گرفته می‌شود.
از آنجایی که بومی‌سازی علوم انسانی از جمله وظایف مهم کاربردیسازی این علم انگاشته می‌شود، در جامعه ایران کاربردیسازی علوم انسانی نمی‌تواند بدون التفات به متون اسلامی و دینی صورت پذیرد. فراگیری ارزش‌های دینی در جامعه اسلامی ایران دلیلی است استوار بر این مهم که در کاربردیسازی علوم انسانی در ایران باید بخش عمده‌ای را به کاربردیسازی مفاهیم دینی، بالاخص قرآن به‌منزلۀ متن مقدس و وحیانی دین مبین اسلام اختصاص داد. دکتر هادی وکیلی از پژوهشگران و اساتید این حوزه در دومین گفت‌وگو یعنی «کاربردیسازی علوم قرآنی در گسترۀ کاربرد‌سازی علوم انسانی» به پرسش‌های حسن باقریان در این حیطه پاسخ می‌دهد. پرسش‌هایی در باب «معناداری» و «علمی بودنِ» سخن‌گفتن از کاربردیسازی علوم قرآنی و… ابعاد کاربردیسازی علوم قرآنی و…
سومین نوشتار با عنوان «رویکردی جدید به کاربردیسازی علوم انسانی» به‌قلم احمد پورقاسم شادهی
به بررسی کاربردیسازی علوم انسانی بر اساس عملکرد آن پرداخته است. نویسنده با تعریف کاربردیسازی علوم انسانی، به‌مثابۀ فرایندی که میان دوسویه تولید علم خام و عرضه محصولات آن، وظیفه فراوری را به عهده می‌گیرد تا میان تولید علم و عرضه محصولاتی که جامعه به آن نیاز دارد، تناسب لازم برقرار شود، به معانی و حیطه‌های دقیق‌تری از کاربردیسازی اشاره می‌کند و معتقد است معنای جدیدی که در این حیطه‌ها تبلور می‌یابد، تعابیری از کاربردیسازی ازجمله تجاری‌سازی در علوم انسانی را نه مردود می‌داند و نه آنها را تائید می‌کند بلکه اصولاً اخذ معنای تجاری‌سازی در معنای کاربردیسازی علوم انسانی را نگاهی از زاویه نادرست به مسئله تلقی می‌کند.
نوشتار چهارم دفتر حاضر مقاله‌ای است با عنوان «فلسفه برای زندگی روزمره» اثر فین جینینگ که ریحانه‌السادات عظیمی آن را به فارسی برگردانده است. مؤلف معتقد است اگر ما بخواهیم زندگی را شکوفا کنیم و بچشیم باید زندگی را از موضع فروتنانه به موضعی که نمی‌دانیم کجاست نزدیک کنیم، جایی که هیچ پیشنهادی برای شروع کردن رد نمی‌شود. این شکوفایی، نیاز به اراده و ذهنی آزاد دارد که بگذارد با هر چیزی که به‌سوی ما می‌آید مواجه شویم. بدین سبب او از ضرورت و چگونگی حضور فلسفه در زندگی روزمره سخن می‌گوید و به بیان این می‌پردازد که کدامیک از حوزه‌های فلسفی میتواند در بهبود زندگی به کمک ما بشتابد و نیز شرح می‌دهد که این حوزه‌های فلسفی از چه طریقی در این مهم به انسان یاری می‌رسانند. او درصدد رسیدن به پاسخ‌هایی برای پرسش‌هایی از این دست است: آیا بشر شجاعت زندگی بر اساس ذائقه خود را دارد؟ آیا جرئت زیستن در شکلی از زندگی که خوشمزه است و همچنان طعم‌های جدید را تولید می‌کند، دارد؟ یا ترجیح می‌دهد بگذارد ذائقه او توسط ایدئال‌های اخلاقی که غالباً هنجارها، ارزش‌ها و موقعیت پرتنش جامعه سرمایه‌داری معاصر را منعکس می‌کند، هدایت شود؟
«روش تدریس در علوم انسانی» به‌قلم الهام گرامی و محمد تاج‌بخش پنجمین نوشتار ویژه‌نامۀ کاربردیسازی علوم انسانی است. مؤلفان در این مقاله قصد دارند با استناد به یکی از رویکردهای نوین یادگیری، به تحلیل روش آموزش سنتی و نوین بپردازد و راهکار و نگرش جدیدی را در جهت کاربردیسازی علوم انسانی ارائه دهد.. نظر به اهمیت و تأثیر گستردۀ این علوم در جامعه و از سوی دیگر شکافی که میان آموزش علوم انسانی و کاربردیسازی آن در راستای توسعۀ جامعه وجود دارد، لازم است که در فرایند یادگیری تحول ایجاد شود و آموزش با هدف ایجاد کارایی، استقلال، و توانمندی در فراگیر انجام شود.
«علوم انسانی سلامت‌گرا، زندگی انسان‌ها را نجات خواهد داد» ششمین نوشتار بحث کاربردیسازی علوم انسانی است. این مقاله را که استفن تولیمن به رشتۀ تحریر درآورده، الهام شمسی به فارسی ترجمه کرده است. در این مقاله فیلسوف و آموزگار بریتانیایی، استفان تولمین بیان می‌کند که پزشکی، فلسفه را از بی‌تناسبی و انقراض بالقوه نجات داده است و این نکته را مطرح می‌سازد که برای مقابله با زوال علوم انسانی، علوم انسانی سلامت‌گرا میتواند کارکرد مشابه گسترده‌تری داشته باشد.از نظر تولمن علوم انسانی سلامت‌گرا، همۀ رشته‌ها را در حکم راه‌های متفاوت برای دانستن دربارۀ بیماری و شفا می‌داند و لذا یک دیدگاه میان‌رشته‌ای را که به‌منزلۀ پلی بین علوم محض و علوم انسانی است، مفید تلقی می‌کند.
نوشتار هفتم این دفتر با عنوان «شاخه‌هایی از یک درخت» فصلی است از کتاب « ادغام علوم انسانی و هنر با علوم تجربی، مهندسی و پزشکی در آموزش عالی» با ترجمۀ مریم پورعسکری. این مقاله که علوم دینی، هنر و علوم تجربی را شاخه‌هایی از یک درخت می‌داند، به ضرورت آموزش جامع و درهم‌آمیخته برای آماده‌کردن شهروندان برای زندگی و کار و مشارکت شهروندی اشاره می‌کند و این نوع آموزش را با نام کلی «ادغام» معرفی می‌کند، و بر آن است به سؤالاتی از این دست پاسخ گوید: «در چه بخشی از برنامه آموزشی آموزش عالی باید رویکردهای تلفیقی اتخاذ یا آزموده شود؟ در آموزش عمومی؟ در رشته‌های تحصیلی؟ در فعالیت‌های برنامه آموزشی تکمیلی؟»
«درمان فلسفی» هشتمین و آخرین نوشتار این بحث است که انجمن ملی مشاورۀ فلسفی امریکا آن را منتشر کرده و نغمۀ پروان آن را به فارسی برگردانده است. یکی از مهم‌ترین کارکردهای فلسفه در عصر حاضر را می‌توان کمک به کاهش بحران‌های اخلاقی و معنوی دانست. کمک گرفتن از فلسفه، روشی است که با مطالعۀ مبنایی، میتواند الگو و طرح‌های فراگیر و سودمند را برای رهایی از بحران‌ها و پی‌آمدهای فرآیند جهانی‌شدن، در اختیار انسان گذارد. حوزۀ «درمان فلسفی» یکی از حوزه‌هایی است که به کاربردیسازی فلسفه در زندگی روزمره می‌پردازد. این مقاله می‌کوشد در باب دو نوع درمان فلسفی که در انجمن ملی مشاورۀ فلسفی امریکا از آنها استفاده قرار می‌شود و تفاوت این «درمان‌های فلسفی» با «مشاورۀ روانی» اطلاعاتی در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.
بدیهی است که کاربردیسازی علوم انسانی مانند هر پدیدۀ نوپای دیگر با مشکلات و مسائل عدیده‌ای روبه‌روست. مشکلات و مسائلی در مرتبۀ حوزۀ معرفتی علوم انسانی، مسائلی مربوط به نهاد علوم انسانی و مناسباتی که علوم انسانی با نهادهای دیگر دارند. افزون بر مسائلی که کاربردیسازی علوم انسانی در کلیت خود با آن مواجه است، موانعی نیز بر سر راه کاربردیسازی علوم انسانی در ایران به چشم می‌خورد که نمی‌توان آنها را نادیده انگاشت. از جملۀ این موانع بومی، تناقض عمیقی است که در استفاده از دستاوردهای نوین علمی و فرهنگی است که این دستاوردها در آن شکل گرفته است. به نظر می‌رسد تا آن زمان که در تولید و انتشار و کاربرد علم، مسئلۀ مبانی فلسفی و نوآوری حل نشود، نه در پیشبرد آن موفق خواهیم شد و نه در کاربرد آن.
«درآمدی بر کاربردیسازی علوم انسانی در ایران»، به کوششِ دکتر زهرا حیاتی و ویرایشِ دکتر علی اصغر بشیری مجموعه‌ای است مشتمل بر مقالاتی از متخصصان این حوزه در باب «چگونگی نقش آفرینی علوم انسانی» که پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آن را به چاپ رسانده است، و برخی از مطالب آن در نگارش این سرمقاله به‌کار گرفته شده است.
در انتها، شایسته است که ذکری از «اندیشکده کاربردیسازی علوم انسانی» به‌میان آوریم که نقش دبیری این ویژه‌نامه، کاربردیسازی علوم انسانی، را به عهده داشته‌اند. این اندیشکده به مدیریت دکتر احمد پورقاسم از سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را در جهت کاربردی کردن علوم انسانی آغاز کرده است و طی این سه سال تلاش کرده است تا با کمک متخصصان این حوزه مباحث کاربردیسازی علوم انسانی را مطرح کند و به معرفی فعالیت‌های کاربردی در حیطۀ علوم انسانی بپردازد. از مهم‌ترین گام‌هایی که در این اندیشکده در پیشبرد اهداف کاربردیسازی علوم انسانی برداشته شده است می‌توان به تولید مباحث نظری مرتبط اشاره کرد که ویژه‌نامۀ حاضر نیز از آن جمله به‌حساب می‌آید. امید است پس از ایجاد این مباحث نظری، به فعالیت‌های مؤثری در این حوزه پرداخته شود. علاقه‌مندان به حوزۀ کاربردیسازی علوم انسانی می‌توانند از طریق این آدرس با اندیشکدۀ علوم انسانی تماس حاصل کنند.
.
.
نشانی الکترونیک: ehvm86gmail.com
کانال تلگرام: t.me/Doostanehekmatmarefat
.
.
سلام
کجا میشه این نشریه رو پیدا کرد؟