چندی پیش از تمایز بین آثار مثبت و منفی قوم گرایی نوشته ام که خوش بختانه مورد توجه بسیاری از مخاطبان قرار گرفت و حتا امروز با خبر شدم که روزنامه ی آرمان نیز بخشی از آن را (البته به طور گزینشی) منتشر کرده است. البته من تشکر می کنم از این دوستان که حُسن نظر داشته اند. یکی از کارکردهای بسیار منفی دین این است که در بسیاری از مواقع در تاریخ جوامع عامل تفرقه و نزاع و گاه حتّا جنگ است. متأسّفانه برخی استادان و دانش جویان جامعه شناسی در ایران معمولاً به این کارکرد بسیار منفی و غیرانسانی ادیان توجّه نمی کنند و فقط طوطی وار سخن دورکیم را در باب کارکرد انسجام بخشی دین تکرار می کنند و فراموش می کنند که دین به کرّات در تاریخ جوامع عامل جدایی و گسست و تضاد و درگیری بوده است. می توان از ادیان نیز تفسیری خاص گرایانه ارایه کرد که بر حسب آن فقط یک گروه معین اهل نجات و شایسته ی نجات تلقی می شوند و بقیه جهنّمی معرفی می شوند و یا کافر و از این قبیل تلقی می گردند و در نتیجه با برچسب های منفی دینی به انحای مختلف حقوق شان مورد نقض قرار می گیرد. در تاریخ ادیان، انواع برچسب های دینی تولید شده است تا هم چون داغی بر پیشانی گروهی از انسان ها بخورد و حقوق و کرامت آن ها را ضایع سازد. باید جسارت نقد دین را پیدا کنیم و تبعیض ها و داغ های دینی را نیز هم چون تبعیض های قومی و جنسیتی و نژادی افشا کنیم. برخی از اهل نظر در ایران از جمله برخی از جامعه شناسان دین در ایران، در نقد دین دیگران بسیار توانا هستند اما وقتی نوبت به نقد دین خود می رسد، تنها ستایش گرایانه سخن می گویند و بسیاری از ظلم ها و جنایت ها و تبعیض هایی که به نام دین در تاریخ جوامع اسلامی رخ داده است را نادیده می گیرند و البته ایراد را فقط در عمل کرد مسلمانان می بینند و اغلب لازم نمی بینند که به نقد تفاسیر و قرائت های اسلامی بپردازند و یا اگر هم گاهی به نقد این تفاسیر و قرائت های اسلامی می پردازند، جسارت نقد متون اسلامی را ندارند. آن ها از پرداختن به بخش مخرّب میراث اسلامی که امثال طالبانیسم و داعشیسم از آن تغذیه می کنند، تن می زنند. چنین کاری جسارت و شجاعت و حرّیت می خواهد که بسیاری از متفکّران مسلمان -اعم از شیعه و سنّی- فاقد این صفات هستند. آن ها اغلب تمجیدگرانه و مدافعه گرانه به ستایش تمامی خبط و خطاهای رخ داده در تاریخ اسلامی و مندرج و مضبوط در میراث اسلامی می پردازند و بسیاری از انحراف ها از فرهنگ قرآنی را به عنوان میراث اسلامی و تاریخ اسلامی تقدیس می کنند. جالب این است که پی روان هر مذهب -اعم از تشیّع و تسنّن و نیز دیگر مذاهب و فرق اسلامی- در حال تمجید تاریخ و میراث پر مسأله ی اسلامی هستند. هر گروه قدّیسانی ساخته است و وقتی که شما انبوهی قدّیس ساخته ای، به موجود سر به راهی بدل می شوی که هرگز جسارت و شجاعت زیستن با تفکّر انتقادی را نخواهی یافت. افسوس که تنها معدودی از انسان ها شجاعت این را پیدا می کنند که از زیر سقف اعتقاد خارج شوند و گامی به زیر سقف آسمان بنهند و در هوایی نو و تازه نفس بکشند و در آن اقامت کنند و به مقام یک جست و جوگر ارتقا یابند!
.
.
فایل pdf متن نوشتار (لزوم هم‌زیستی پی‌روان ادیان و مذاهب)
.
.
لزوم هم‌زیستی پی‌روان ادیان و مذاهب
حسن محدثی گیلوایی / 1 دی 1395
.
.