در این جلسات، آیت الله سید کمال حیدری مباحث متفاوت و بعضاً جدیدی را در حوزۀ مطالعات زنان از دیدگاه اسلام طرح و تبیین نموده‌اند. ایشان مطالب خود را در قالب چند قاعدۀ کلّی بیان نموده؛ قواعدی که – از نظر ایشان – ورود به عرصۀ مطالعه و تحقیق پیرامون حقوق و مسائل زنان بدون ملاحظۀ آنها، نافرجام و در مواردی آسیب زا خواهد بود. ادامه مطلب “سلسله مباحث مبانی و کلیدهای اصلی در فهم مسائل زنان از آیت الله سید کمال حیدری”
محسن کدیور در مقاله «نواندیشی دینی و خردورزی های شخصی» نکات سودمند و روشنگری را در پاسخ مقاله من تحت عنوان «روشنفکری دینی و نقش آن در آینده سیاسی ایران» بیان کرده است. بسیار خشنود و سپاسگزارم که ایشان به شیوه ای عالمانه باب این گفت و گوی علمی را گشوده نهاده است. در اینجا مایلم در ادامه مقاله پیشین خود و نیز با نگاهی به مقاله کدیور نکاتی را در خصوص پروژه سیاسی نواندیشان دینی، از جمله کدیور، بیان کنم. ادامه مطلب “نوشتار آرش نراقی با عنوان «مشروعیت مدنی دین یا مشروعیت دینی مدنیت؟»”
محسن آزموده: هجمه علیه فلسفه، چنان كه در گفت‌وگوی حاضر تاكید می‌شود، عمری به درازنای خود این شاخه از معرفت بشری دارد، به دلایل و انحای گوناگون. داستان فلسفه در فرهنگ و تمدن ما نیز از این مخالفت‌ها و ستیزها مبرا نبوده است. مكتب تفكیك، جریانی معرفتی در یك صد سال اخیر است كه با ادعای تمایزگذاری میان فلسفه و عرفان و دین به مخالفت صریح با فلسفه می‌پردازد و آن را دست‌كم در شناخت معارف دینی ناتوان می‌داند. به روایت استاد محمدرضا حكیمی، اندیشمند معاصر ایرانی و از پیروان این مكتب، سرسلسه‌دار تفكیكی‌ها محمدمهدی غروی‌اصفهانی، مشهور به میرزا مهدی اصفهانی از فقهای اصولی معاصر شیعه است و نام‌هایی چون شیخ مجتبی قزوینی، سیدموسی زرآبادی، میرزا جواد تهرانی، شیخ‌محمود حلبی و… از پیروان این مكتب هستند. تفكیكی‌ها چه می‌گویند؟ علت مخالفت‌شان با فلسفه چیست؟ چه دلایلی برای ادعای خود عرضه می‌كنند؟ آیا امروز نیز در میان ما حضور دارند؟ نسبت تفكیكی‌های جدید با نسل‌های پیشین در چیست؟ سیدحسن اسلامی اردكانی، استاد تمام فلسفه و مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه ادیان و مذاهب، سال‌هاست كه به نقد و رویارویی با اندیشه‌های تفكیكی مشغول است و اخیرا نیز مجموعه‌ای از مقالات و گفتارهایش در این زمینه در كتابی با عنوان «سودای تفكیك» از سوی نشر كرگدن منتشر شده است. به همین مناسبت كوشیدیم پرسشهای فوق را با او در میان بگذاریم. ادامه مطلب “سودای تفكیك در گفت‌وگو با حسن اسلامی‌اردكانی”
کتاب رویکرد عرفانی مولانا به محیط زیست با هدف اصلاح و تصحیح نگاه و رفتارهای زیست محیطی به نگارش درآمده است. امروزه اهمیت محیط زیست برای حیات بشر از صورت مسئله‌ای بیرونی یا محیطی به مسئله‌ای حیاتی و وجودی برای انسان بدل شده است و اساساً موضوع محیط زیست و چالش‌های آن ارتباط تنگاتنگ و انکار نشدنی با حیات او دارد؛ چندان که نادیده گرفتن آن به معنای بی‌توجهی به حیات انسانی و زیست اجتماعی است. از منظر رویکرد تعاملی در ساحت علمی نیز اگرچه تعامل با طبیعت در کنار تعامل اجتماعی، فردی و دینی (امر الوهی) روابط چهارگانه اصلی را سامان می‌دهد، اما محیط زیست و مسائل ان امری است که به شکل پیچیده‌ای در دیگر ساحات تعاملی نیز رسوخ دارد و بر دیگر رویکردها و روابط ما اثرجدی خواهد گذاشت. ادامه مطلب “معرفی کتاب «رویکرد عرفانی مولانا به محیط زیست»”
امید در فلسفه گابریل مارسل (فیلسوف اگزیستانسیالیست الهی) نقش محوری دارد. پیش از هر چیز باید گفت که امید، امری منفعل راجع به وضعیت امور عالم نیست؛ بلکه امری پویا و دگرگون کننده وضعیت عالم است. توصیف گر واقعیت نیست؛ ایجاد کننده آن است. هر که امیدوارتر است راه های چاره بیشتری هم سر راه خود می یابد؛ درست مانند کسی که شکرگزارتر است و موارد بیشتری هم برای شکرگزاری می یابد.
اصولاً عواطف مثبت(positive emotions) مانند شادی، شکر، امید، شجاعت، خلاقیت و مانند آن، معلول اتفاقات خوب نیستند، بلکه علت اتفاقات خوبند. یعنی این گونه نیست که چون به موفقیتی می رسیم، شاد و امیدوار می شویم(این شادی باد آورده را باد می برد.) ما موفق می شویم چون شاد و امیدواریم؛ این موفقیت اصیلی است که بر ستون محکم شخصیت ما تکیه زده است و سکان آن به دست خود ماست، نه بادهای بخت و اقبال. ادامه مطلب “مارسل و الهیات امید”
آرش نراقی، نواندیش دینی در مقاله «روشنفکری دینی و نقش آن در آینده سیاسی ایران» نظریات عبدالکریم سروش و محسن کدیور درباره حکومت مطلوب در جامعه ایرانی را مورد بررسی و نقد قرار داده است. ضمن تشکر بابت طرح پاره ای پرسشهای نیکو و نقدهای تامل برانگیز، از گفتگوی انتقادی درباب یکی از مسائل مبتلابه ایران معاصر استقبال کرده به نوبه خود برای ایضاح، شفافیت و رفع ابهام قدمی برمی دارم.
نراقی بر اساس تلقی خاص خود از لیبرالیسم سیاسی، نظام دموکراتیک سکولار و حقوق اساسی دگرباشان جنسی از یک سو، و گزارش خاصش از آراء متقدم و متأخر سروش و کدیور از سوی دیگر، نتیجه گرفته است که «دموکراسی مطلوب این دو نواندیش دینی- در تحلیل نهایی- مقید به قیودی دینی و در شعاع احکام دین است، و به همین اعتبار با لیبرالیسم سازگار نمی افتد. دموکراسی سکولار و غیرلیبرال این دو به رعایت حقوق اقلیتها – اگر رعایت این حقوق مغایر احکام شرع باشد- ملتزم نیست، و آنها همچنان مایلند که از شیب زمین بازی به نفع بازیکنان دین دار بهره بجویند. کاملا‌ً طبیعی است که گمان کنیم مؤمنان دموکرات پیرو نظر سروش و کدیور وقتی که بر اریکه قدرت تکیه بزنند، خود را “موظف” بداند که به مدد قدرت سیاسی‌شان، حقوق و آزادیهای انسانی و مدنی اقلیتهای جنسی را در جامعه محدود کند.»
نراقی سه دسته مدعا دارد: اول دعاوی مرتبط با نظریات فلسفه سیاسی و حقوق اساسی، دوم گزارش از آراء دو نواندیش دینی، و سوم استنتاجهای وی درباره غیرلیبرال بودن و نقض حقوق شهروندان دگرباش خصوصا دگرباشان جنسی در صورت تعارض با رای نواندیشان دینی. واضح است که صحت استنتاجهای وی متوقف بر صحت هر دو مقدمه آن، و خطا در هر یک از مراحل پیش گفته یا در اکثر یا همه آنها به معنای بطلان استنتاجهای او است.
کدیور در این مقاله صرفا به آنچه به آراء خودش مربوط می شود اکتفا کرده و نفیا و اثباتا متعرض آراء عبدالکریم سروش نشده است. مدعای کدیور این است که مدعاهای نراقی در هر سه دسته قابل مناقشه و در نتیجه استنتاجهای وی مخدوش است. بطور خلاصه مدعاهای دسته اول وی با موازین فلسفه سیاسی و حقوق اساسی بشر فاصله دارد، و او بر اساس رویکردی رمانتیک اظهار نظر کرده است. مدعاهای دسته دوم یعنی گزارش از آراء و مشخصا آراء متأخر کدیور غالبا فاقد دقت، گمراه کننده و غیرقابل انتساب به دیدگاه متأخر اوست. در نتیجه مدعاهای دسته سوم ناتمام و نقدهای وی ناوارد است.
ادامه مطلب “مقاله محسن کدیور با عنوان «نواندیشی دینی و خردورزی‌های شخصی»”
اواخر تیرماه 1395 مقاله ای با عنوان ”برخی پیامدهای احتمالی نظریه رویای رسولانه دکتر عبدالکریم سروش“ در وبسایت رادیو زمانه منتشر شد که نویسنده آن ”ا. م. (استاد فلسفه-تهران)“ معرفی شده بود. اخیرا، پس از دو سال سایت صدانت همان مقاله را با نام دکتر حمید وحید دستجردی منتشر کرده است. دکتر حمید وحید روزگاری در زمره حواریون سروش قرار داشت و حتی مقاله ای از ایشان در تایید از رای قبض و بسط دکتر سروش در کتاب قبض و بسط تئوریک شریعت منتشر شده است. با این حال پس از چند سال استاد منطق خوانده ما، رو در روی آرای دکتر سروش قرار گرفت و حتی بر تئوری قبض و بسط که خود زمانی هوادارش بود خرده گرفت و راه خود را از دکتر سروش جدا کرد. در مقاله دو سال پیش ایشان که در ابتدای سخن، ذکر آن رفت دکتر وحید به نقد تئوری دکتر سروش در باب وحی پرداخته اند. مقاله ای کوتاه که در آن نویسنده تلاش میکند نظریه دکتر سروش را از منظر نتایج احتمالی حاصل از آن به چالش بکشد. باز انتشار مقاله ایشان در وبسایت صدانت محرکی بود برای آنکه نقدی بر آن بنگارم تا بحث پیرامون این تئوری ادامه یابد و به پختگی آن کمک کند. ادامه مطلب “پای استدلالیان چوبین بود”
بهترین ترجمه‌های قرآن و نهج البلاغه از نگاه عبدالکریم سروش و مصطفی ملکیان
ادامه مطلب “بهترین ترجمه‌های قرآن و نهج البلاغه از نگاه عبدالکریم سروش و مصطفی ملکیان”
نشست «فیلسوف کیست ؟» پنجم شهریورماه ۱۳۹۷ در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در این نشست دکتر سعید ناجی و دکتر روح الله کریمی به عنوان مدافعان طرح فلسفه برای کودکان و دکتر پگاه مصلح و دکتر محمدمهدی اردبیلی به عنوان منتقد این طرح سخنرانی کردند. ادامه مطلب “نشست «فیلسوف کیست ؟»”
