ساحت‌های فلسفی ناظر به زبان با نظر به فرهنگ فلسفی پیتر آنجلس

ساحت‌های فلسفی ناظر به زبان با نظر به فرهنگ فلسفی پیتر آنجلس

زبان مقوله‌ای جدّی در فلسفۀ معاصر مغرب­زمین است؛ چنانچه در هر دو حوزۀ رایج در فلسفۀ معاصر، موسوم به آنگلوساكسون و اروپای قارّه‌ای، مورد اهتمام قرار گرفته است. از یك سو، با طرح موضوعات و مسائل فراوان، آتشِ مجادلات و مباحثِ فلسفی را شعله ور ساخته و از سوی دیگر، با پیش كشیدن روشها و نظریاتِ مختلف، درخاموشی آن نقشِ بسزایی داشته است. براین اساس، شاهد انواع مطالعات، تحقیقات و نظریاتِ زبان‌پژوهانۀ فلسفی هستیم كه فهم و دریافتِ درست آنها منوط به تفكیك و تمایز آنها از یكدیگر است. متأسفانه در متون فلسفی ما، اعم از ترجمه و تألیف، خلط و خطاهای فراوانی از این حیث به چشم می‌خورد كه در رأس آنها عدم تفكیك و تمایز میانِ انواع ساحت‌های فلسفی ناظر به زبان است. ادامه مطلب “ساحت‌های فلسفی ناظر به زبان با نظر به فرهنگ فلسفی پیتر آنجلس”

گفت‌وگوی اصغر زارع کهنمويی با آرش نراقی

گفت‌وگوی اصغر زارع کهنمويی با آرش نراقی| حقوق بشر فراتر از همه‌ مصلحت‌ها

اصغر زارع کهنمويی: دکتر آرش نراقی را می‌توان جسورترین متفکر تمام سال‌هایی دانست که اندیشه‌ی مدرن و انسانیِ «حقوق بشر» فراگفتمانِ محافل سیاسی و روشنفکری شده است؛ گفتمانی که حتی تجددگراترین روشنفکران نیز، ‌در سویه‌هایی، یا به باور عمیق آن نرسیده‌اند و به انکار آن می‌پردازند و یا نگاه کاریکاتوری به محتوای آن دارند. در خوشبینانه‌ترین حالت، یک نوع نسبیت‌گرایی فرهنگی کلانی بر گرایش‌ها و روایت‌های روشنفکران ما از حقوق بشر حاکم است. آرش نراقی از این حیث متفکری است که تلاش دارد،‌ به طرز عریان، خارج از چارچوب‌های حاکم بر عرف روشنفکری، از بحث درباره مفهوم کلی حقوق بشر عبور کرده و یک به یک به مصادیق آن ورود کند. برای ارزیابی کارنامه روشنفکری دینی، گفت‌وشنود با آرش نراقی به عنوان فعال‌ترین نماینده این نحله فکری در حوزه حقوق بشر می‌تواند بسیار سودمند باشد. در این گفتگو، این فیلسوف دین، ضمن دفاع تحلیلی از کارنامه روشنفکری دینی در تبیین نظریه دینی و پذیراندن حقوق بنیادی انسان، به چالش‌ها و ضعف‌های آن در تعریف مصادیق می‌پردازد. او در بخش پایانی گفتگو، به ارائه پاسخ‌ به پرسش‌های ناظر به یکی از اساسی‌ترین مصادیق حقوق بشر یعنی حقوق گروه‌های قومی می‌پردازد. او دراین باره،‌ از نظریه فیلسوفان جدید حقوق بشر سخن می‌گوید و افزون بر حقوق فردی، حقوق جمعی را نیز مشمول حقوق بشر می‌خواند و حقوق گروه‌های قومی را ذیل این حقوق، به عنوان لوازم دموکراسی عادلانه می‌خواند. او می‌گوید؛ اگر کسانی حقوق قومیت‌ها را نپذیرند، اساسا به حقوق بشر اعتقاد ندارند. راه‌حل او برای رفع تنازعات قومی،‌ گفتگوی منتقدانه، پذیرش حقوق متقابل و دوری از فضای عاطفی و غیرمنطقی است. نراقی همچنین از بی‌اعتنایی نهاد قدرت و جامعه روشنفکری به حقوق قومیت‌ها، به‌شدت گلایه می‌کند.

ادامه مطلب “گفت‌وگوی اصغر زارع کهنمويی با آرش نراقی”

مجموعه مقالات فلسفی در بهشت‌پژوهی منتشر شده در انتشارات دانشگاه آکسفورد

مجموعه مقالات فلسفی در بهشت‌پژوهی منتشر شده در انتشارات دانشگاه آکسفورد

مجموعه مقالات فلسفی در بهشت‌پژوهی که «انتشارات دانشگاه آکسفورد» اخیرا (۲۰۱۷) منتشر کرده است. فیلسوفان برجسته‌ای مانند رابرت آئودی و ریچارد سویین‌برن هم در آن مساهمت دارند. در این مجموعه، فیلسوفان مختلف به پرسش‌های انسان‌شناختی (چه تیپ کسانی بهشت می‌روند؟)، هستی شناختی (بهشت چگونه جایی است؟)، متافیزیکی (آزادی انسان در بهشت آیا محفوظ است؟)، معرفت‌شناختی (شناخت بهشتیان چگونه چیزی خواهد بود؟)، فلسفه‌ی سیاسی (اجتماع بهشتیان از چه نوع قانونی پیروی می‌کند -اگر اصولا از قانون پیروی می‌کند؟)، ارزش‌شناختی (اصلا بهشت رفتن مطلوب است؟) و پرسش‌های بهشت‌شناختی دیگری از این دست می‌پردازند. حتی در کلام فلسفی معاصر مسیحی هم این گونه بهشت‌پژوهی فلسفی، دست‌کم به شکل گردآوری شده و نظام‌مند، بسیار نادر صورت پذیرفته است. از این رو این مجموعه بسیار مغتنم است. ادامه مطلب “مجموعه مقالات فلسفی در بهشت‌پژوهی منتشر شده در انتشارات دانشگاه آکسفورد”

نقد مسعود صادقی بر کتاب «اخلاق دین‌شناسی» ابوالقاسم فنایی (بخش اول)

نقد مسعود صادقی بر کتاب «اخلاق دین‌شناسی» ابوالقاسم فنایی

یکی از مباحث لازم برای آغاز نقد هر کتابی، بررسی تناسب و گویاییِ عنوان اصلی و فرعی آن با محتوا و فحوای کتاب است. به نظر می‌رسد که عنوان کتاب، وجه انتقادی و سلبی بخش عمده‌ای از اثر را منعکس نمی‌سازد. شاید بهتر بود که مؤلف محترم دست‌کم در قالب عنوان فرعی کتاب به رویکرد منتقدانه آن نسبت به آنچه فقه سنتی یا گاه اشاعره‌ی مدرن و پست‌مدرن می‌نامد به‌نحو مقتضی اشاره می‌کرد… ادامه مطلب “نقد مسعود صادقی بر کتاب «اخلاق دین‌شناسی» ابوالقاسم فنایی (بخش اول)”

ميزگرد معرفت شناسی

ميزگرد معرفت شناسی با حضور مصطفی ملکیان ، محمدتقی مصباح یزدی ، غلامرضا فیاضی و محمد لگنهاوزن

میزگرد معرفت شناسی با حضور مصطفی ملکیان ، محمدتقی مصباح یزدی ، غلامرضا فیاضی و محمد لگنهاوزن و …. ؛ در دهه هفتاد در موسسه امام بیش از صد جلسه برگزار گشته است ( البته در ادامه جلسات اساتید دیگری مانند صادق لاریجانی و … شرکت می کنند ). این مباحث در بالاترین سطح تخصصی خود برگزار شده است بنابراین شاید برای برخی دوستان تحلیل و فهم مباحث طرح شده قدری مشکل باشد. ادامه مطلب “ميزگرد معرفت شناسی”

مصطفی ملکیان : روشنفکران از خودشیفتگی دست بردارند

مصطفی ملکیان : روشنفکران از خودشیفتگی دست بردارند

راهکارم این است که روشنفکران دست از خودشیفتگی بردارند که بگویند حق پیش من است و لاغیر. همچنین از پیش‌داوری نسبت به سایر روشنفکران، تعصب نسبت به جناح و اردوگاه فکری خودشان و جزم و جمود دست بردارند و به مدارا رو کنند. همه این راهکارها روانشناختی و اخلاقی است و تشکیل هیچ نهادی لازم نیست. اگر این خودشیفتگی از بین برود آن‌وقت ملکیان می‌داند که به آرای دکتر سروش نیازمند است، دکتر سروش می‌داند که به آرای بابک احمدی نیازمند است، بابک احمدی می‌داند که به آرای مراد فرهادپور نیازمند است و … مرادم این است که همه متوجه می‌شویم که به هم نیازمند هستیم. ادامه مطلب “مصطفی ملکیان : روشنفکران از خودشیفتگی دست بردارند”

اخلاق روشن‌فکری دینی

اخلاق روشن‌فکری دینی

این مقاله‌ قسمت نخست از یک دوگانه است. پژوهش و نگارش این دو مقاله حدوداً شش سال پیش آغاز شد و نسخه‌ی الکترونیک قسمت اول حدوداً پنج سال و نیم پیش از این در تاریخ ۱۲ شهریورماه ۱۳۹۰ در فضای مجازی منتشر شد. حدوداً یک ماه بعد، قسمت دوم با نام «رهایی‌بخشیِ روشن‌فکری دینی» منتشر شد. ادامه مطلب “اخلاق روشن‌فکری دینی”

خودشناسی چیست؟‌

خودشناسی چیست؟‌

۱. پیشگفتار

صدهزاران فضل داند از علوم           جان خود را می نداند آن ظلوم

داند او خاصیت هر جو هری              در بیان جوهر خود چون خری

که همی دانم یجوز و لایجوز               تو ندانی خود یجوزی یا عجوز

این روا وان ناروا دانی ولیک                خود روا یا ناروایی بین تو نیک

قیمت هر کاله می دانی که چیست        قیمت خود را ندانی ابلهی است

سعدها و نحس ها دانسته ای          ننگری تو سعد یا ناشسته ای

جان جمله علم ها این است این            که بدانی من کیم در یوم دین

آن اصول دین بدانستی ولیک             بنگر اندر اصل خود ای مرد نیک

از اصولینت اصول خویش به                که بدانی اصل خود ای مرد مه  (مولانا)

دوست گرامی، سلام بر شما. خوشحالم که فرصتی پیش آمد تا در خصوص خودشناسی بعنوان پایه و اساس یک زندگی آزادانه و آگاهانه گفتگویی داشته باشیم. از وقتی که برای همراهی با من در این نوشتار صرف می کنید سپاسگزارم.

خودشناسی چیست و چرا آن را در حکم خدا شناسی دانسته اند؟‌ چرا در نگاه فرزانگانی چون مولانا شناخت خویش «جان جمله علم ها» ست؟ آیا خودشناسی به معنای شناختن خصوصیات فردی و ژنتیکی یا قابلیت های ذاتی خود است؟‌ یا علم به جسم و مغز خویش و شگفتی های آن؟ شاید خودشناسی همه اینها را در بر بگیرد – به زعم من هم چنین است – اما اینها در حیطه علم طب و آناتومی و ژنتیک است و آنچه جان همه این علم هاست باید چیزی فراتر از این باشد، چیزی که سعادت و روشن نگری انسان را تضمین کند و بینش و خردمندی فردی و اجتماعی را به او هدیه دهد، بینشی که به باور مولانا، انسان هر قدر هم دانشمند و درس خوانده باشد، بدون آن کور و ابله است. ادامه مطلب “خودشناسی چیست؟‌”

درس‌گفتارهای «درآمدی بر معرفت‌شناسی» از حسین شیخ رضایی

درس‌گفتارهای «درآمدی بر معرفت‌شناسی» از حسین شیخ رضایی

صوت درس‌گفتارهای «درآمدی بر معرفت‌شناسی» از حسین شیخ رضایی در 10 جلسه در ادامه قابل دریافت است.

حسین شیخ رضایی فارغ‌التحصیل فلسفه علم دانشگاه‌ صنعتی شریف و دانشگاه دورهام انگلستان است و مطالعات وی بیشتر در حوزه فلسفه علم، علوم شناختی، معرفت شناسی، آموزش فلسفه به کودکان و رویکرد شناختی به رشد اخلاقی بوده است.
ادامه مطلب “درس‌گفتارهای «درآمدی بر معرفت‌شناسی» از حسین شیخ رضایی”