صدانت

اشاره: دگرپذیری و مدارا ازجمله مفاهیمی هستند که در جهان معاصر ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌نمایند. در فرهنگ و تمدّن اسلامی صلح، مدارا و بردباری جایگاهی ویژه‌ داشته است. در متون ادب پارسی نیز صلح و مدارا قابل بررسی است. در فرهنگ ایران‌زمین، توده‌های مردم با رواداری و تسامح در کنار یکدیگر زیسته‌اند. دگرپذیری و مدارا، فرهنگی خشونت‌پرهیزانه و علیه جنگ است، لذا جهان اسلام که با گسترش خوانش‌های جزم‌اندیشانه‌ از اسلام به مکانی ناامن بدل شده و عملاً همزیستی مسالمت‌آمیز در خاورمیانه با خطر جدّی مواجه شده است، ضرورتِ کندوکاوهای پژوهشی در این حوزه از فرهنگ و تمدّن اسلامی را ایجاب می‌نماید. برای بررسی حدود و قلمرو دگرپذیری و مداراورزی، پرسش‌هایی را با دکتر حسن فرشتیان (١٣٤٢-) روحانی و پژوهشگر دینی مقیم پاریس، در میان نهاده‌ایم که ماحصل این گفت‌وگوی مکتوب، در پی می‌آید. امید که مورد پسند خوانندگان گرامی قرار گیرد. ادامه مطلب “بررسی حدود و ثغور دگرپذیری و مدارا در گفت‌وگو با دکتر حسن فرشتیان”

نشست علمی «وحی و سکولاریسم» دوشنبه ۱۷ آبان از ساعت ۱۰ تا ۱۲ در تالار شهید مدنی دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد. این نشست با حضور حجت الاسلام عبدالحسین خسرو پناه و حجت الاسلام ابوالفضل ساجدی و حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا در دانشکده الهیات دانشگاه تهران واقع در خیابان مفتح برگزار شد. ادامه مطلب “نقد رویاانگاری وحی توسط عبدالحسین خسروپناه”

سی دی ماه سال جاری (1395) ساعت 11:30 دقیقه صبح خبری تمام ایران را به بهت و حیرت فرو برد: «ساختمان پلاسکو فروریخت». در زمان نگارش این مطلب و پس از گذشت بیش از یک هفته از این ماجرا هنوز کار آواربرداری و خارج کردن پیکرهای جان باختگان پلاسکو به اتمام نرسیده است. در این حادثه و طبق اعلام رسمی سازمان آتشنشانی 16 نفر از پرسنل غیور این سازمان کشته شده‌اند. جز این نفرات تعدادی از شهروندان عادی نیز جان خود را از دست دادند. ادامه مطلب “دوراهی اخلاقی در ماجرای پلاسکو”

در نسبت میان پدران و مادران با فرزندان دستکم چهار عنصر در ارتباط با هم نقش ایفا می کنند: طبیعت، معیشت، سیاست و صناعت. طبیعت همان غریزه است. پدر و مادر، بچه ها را دوست دارند و به آن ها توجه دارند و این یک امر تاریخی و بیولوژیک برای انسان است. این مساله در دستگاه و ساختار روان و ذهن انسان تعریف شده است.  اما ماجرا به تمامی امر غریزی نیست ، طبیعت تنها نیست و یک عنصر نیرومند دیگر به نام معیشت نیز به آن افزوده می شود. در دوران گذشته که ساخت اجتماع طایفه ای و قبیله ای بوده، فرزندان،  موضوعیت اقتصادی برای خانواده داشته اند. فرزندان در ساخت ارباب رعیتی بخشی از  حیات و معیشت خانواده ها را به عهده دارند. عنصر سوم سیاست است. ادامه مطلب “گفت‌وگو با مقصود فراستخواه درباره توجه بی حد به فرزند در جامعه امروز ایران”

فایل PDF شماره دوم مجله 42 با موضوع «فرگشت و فلسفه» در 28 صفحه

ادامه مطلب “مجله 42 با موضوع «فرگشت و فلسفه»”

به نظر شما مأموران آتش‌نشانی هنگام دریافتِ این خبر كه:

«خانهٔ جمعی از مردم در نقاط مختلف شهر بدلیل عدم شركت در نماز جماعت/جمعه مطابق احكام فقه سنتی به آْتش كشیده شده»

چه اقدامی باید كنند؟:

الف- احكام رسمی سنتی را ملاك قرار داده و به خبر دریافتی ترتیب اثر نداده و به محل اعزام نشوند

ب- نجات انسان و اموال او را ملاك قرار داده و به محل روند و  آتش را خاموش كرده و ساكنین در خانه را از سوختن نجات دهند.

پ- درصورت تردید، آراء فقهای منتقدِ در حال رویش را ملاك قرار داده، و عجالتاً به محل اعزام شوند تا موضوع در وقتِ خودش بیشتر بررسی شود.

شاید طرح این نوع پرسش‌ها نادرست و عجیب به نظر آید اما چه بسا گره‌های کور سیاست را باید در همین جاها شناسایی کرد! ادامه مطلب “تردید آتش‌نشان”

«مزاج‌ِدهر تبه شد دراین‌بلا حافظ  /  کجاست فکرِحکیمی و رآیبرهمنی»(حافظ)

نخبگان ادبی ما به درستی به این اصل فلسفی{رابطه معرفت و عمل} باور داشتند که مشکلِ دوران و به‌هم خوردن مزاجِ دهر یا زیست سیاسی-اقتصادی‌شان لاجرم سررشته‌ای و راه‌حلی جز معرفت و نظر ندارد و این امرنیز جز با درافکندن طرحی فلسفی با کالبدینظام‌مند، آنهم به‌وسیلهاندیشمند-حکیم برطرف نمی‌شود، به عبارت دیگر مشکلِ دوران یا به‌بیانِشاعرِاندیشمند ما «برهم خوردن مزاج دهر»جز با تکیه بر مفاهیمی اندیشه‌ای برای شناختِامرِعینی به منظور گشودن گره‌زمانه و با تکیه بر تاملات صادره از حکیم-برهمن ممکن نیست. جواد طباطبایی که به دنبالسازوکاری نظری برای برون رفت از مشکل زوال ایران که خود به نحوی احسن به تئوریزه‌کردن آن پرداخت،از فیلسوفانی است که مشکل دوران را نه به طور تمام و کمال در عینیت که جامعه‌شناسان به تبیین آن پرداختند، بلکه در ستون‌های نظری اندیشه‌ورزان ما و زوال عقل و راه برون رفت از آن را  تبیین عقلانی از این مشکل می‌داند،  این پیر فرزانه با خوانشی مسئله محور از سنت اندیشه ای ما-که به نظر خود ایشان با عزل نظر از این سنت اندیشه‌ای پی ریختن طرحی برای بهبود اوضاع اندیشه ای ممکن نیست- بر آن است که هم سنت اندیشه‌ای خودی را مورد واکاوی قرار داده و به نخبگان فکری بشناساند و هم در پی محکم کردن طرح خویش و نشان دادن ردپای زوال در تاریخ اندیشه ایران باشد. ادامه مطلب “گامی برای شناخت پروژه فکری، جواد طباطبایی”

برای همگان واضح است که مسئله عدم تفاهم و یا سوء تفاهم یکی از مهمترین چالش های مناسبات فردی و جمعی در روزگار ماست، روزگاری که پیکره فردگرایی در آن فربه تر از گذشته است.

در این یادداشتِ مختصر، تلاش کرده ام راهی را نشان دهم که شاید از طریق آن بتوان به قلمرو «تفاهم» نزدیک تر شد؛ صد البته نیک می دانم که فرایند «فهم» امری است بسیار پیچیده و ابهام برانگیز و نوشته زیر نیز به هیچ روی ادعای احاطه بر آن را ندارد و چونان قطره ای است در دریای معانی آن… ادامه مطلب “چگونه به قلمرو «تفاهم» پای گذاریم؟”

روشنفکران دینی و مجتهدان سنتی، هم در «شیوۀ اجتهاد» با یک‌دیگر اختلاف دارند و هم در «محل اجتهاد». تفاوت در شیوۀ اجتهاد، آن است که مثلا گروه نخست (روشنفکران دینی) بیش از گروه دوم (مجتهدان سنتی)، الزامات عقلی و قواعد عرفی را مهم می‌شمارند، و گروه دوم بیش از گروه اول، در ظواهر متون و نصوص توقف می‌کنند. اما به گمان من اختلاف اصلی در شیوۀ اجتهاد نیست؛ در «محل اجتهاد» است؛ یعنی در جایی است که مجتهد یا روشنفکر، نیاز به نوآوری و اجتهاد می‌بیند.

ادامه مطلب “نوشتار رضا بابایی با عنوان «عمل و محل اجتهاد»”