صدانت

در عصری زندگی می‌کنیم که درگیر یک تناقض بزرگ است، هر روز خبرهای ناگوار از جنگ و زوال محیط زیست و بحران های دیگر می شنویم ولی هر روز خبری از حوزه‌ی علم و تکنولوژی به ما قوت قلب می‌دهد. آیا می‌توان به علم و فناوری امید بست؟ ‘می‌توان به علم و تکنولوژی امیدوار بود؟’ ادامه مطلب “میزگرد پرگار با عنوان «می‌توان به علم و تکنولوژی امیدوار بود؟»”

آموختن هنر تفکر نقادانه

هیچ چیز برای انسان سودمندتر از درست اندیشیدن نیست. مهم نیست کجا و در چه موقعیتی هستید و با کدام مسئله یا مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید، در هر حال، چنان‌چه مهارت درست اندیشیدن را داشته باشید، برایتان بهتر است. به‌عنوان یک مدیر، راهنما، کارمند، شهروند، عاشق، دوست، سرپرست فرزند – در هر موقعیت و قلمرویی از زندگی‌تان – خوب اندیشیدن به سود شماست. اندیشه‌ی ضعیف و نادرست در عوض ناگزیر باعث به‌وجود آمدن مسائل و مشکلاتی می‌شود، زمان و انرژی را هدر می‌دهد، و به ناکامی و درد و رنج می‌انجامد.

تفکر نقادانه هنر قاعده‌مندی است برای اطمینان یافتن از این‌که در هر موقعیت و شرایطی از اندیشه‌تان به بهترین نحو ممکن – و البته در حد توان خود – بهره می‌گیرید. هدف عمده‌ی تفکر (اندیشیدن) “فهم درست اوضاع و احوال” در هر شرایطی است که در آن به سر می‌بریم. همه‌ی ما همواره با گزینه‌های متعددی روبرو می‌شویم که ناگزیر باید دست به انتخاب بزنیم. برای بهترین انتخاب باید درست‌ترین و مفیدترین اطلاعات را داشته باشیم.

در این یا آن موقعیت خاص، واقعا موضوع (یا مسئله) چیست؟ آیا می‌خواهند از من سوء استفاده یا بهره‌کشی کنند؟ آیا فلان کس واقعا دلش برای من سوخته و قصد کمک به من را دارد؟ آیا وقتی فلان مدعا (عقیده) را باور می‌کنم، دارم خودم را فریب می‌دهم؟ نتایج و پی‌آمدهای احتمالی ناکامی در انجام فلان کار کدامند؟ اگر می‌خواهم کاری را انجام دهم، بهترین راه برای فراهم آوردن مقدمات آن چیست؟ چطور می‌توانم در انجام کاری موفق‌تر باشم؟ آیا این بزرگ‌ترین مسئله یا مشکل من است، یا باید توجه خودم را به چیز دیگری معطوف کنم؟ اندیشیدن، پاسخ درست و مفید به چنین پرسش‌هایی است. اما برای این‌که بدانید تا چه حد خوب (یا بد) می‌اندیشید، باید بیاموزید که چگونه می‌توانید منتقد واقعی و تاثیرگذار اندیشه‌ی خودتان شوید، و برای این منظور باید روش‌ها، اصول و قواعد درست اندیشیدن را بیاموزید. ادامه مطلب “منتقد خود شدن”

«مشرکی در خانواده پیامبر»؛ اسم کتاب آدم را وسوسه می‌کند که مطالعه‌اش کند و سوال‌های زیادی را که با دیدن این عنوان در ذهنش ایجاد شده است جواب دهد؛ اما وقتی این جذابیت بیشتر می‌شود که نام دو تن از استاتید مطرح جامعه ­شناسی و فلسفه‌ی کشور را به عنوان نویسنده می‌­بینیم؛ «حسن محدثی» و «بیژن عبدالکریمی» که انگار دست به طبع‌آزمایی جدیدی زده‌اند و وارد حوزه­‌ی داستان، آنهم داستان تاریخی، شده‌اند و روایتی را از اسلام صدر _به قول دکتر محدثی_ انتخاب کرده‌اند تا وجوهی از اسلام را که از دید تاریخ‌نویسان پنهان مانده است، به جامعه نشان بدهند. به اعتقاد دکتر محدثی، روشنفکران دینی ما باید از کلاس‌های درسشان بیرون بیایند و از نوشتن مقاله و کتاب تخصصی دست بردارند و با مردم کوچه و خیابان ارتباط برقرار کنند؛ کاری که روشنفکران دینی قبل از انقلاب انجام دادند. حالا دکتر محدثی با نوشتن این اثر قدم در راهی جدید گذاشته‌ است. برای اینکه ببیشتر با اهداف نوشتن این کتاب آشنا شویم و از نظرات نویسنده آگاه شویم، گفت­‌وگویی با او ترتیب دادیم. ادامه مطلب “گفت‌و‌گو الفیا با حسن محدثی پیرامون کتاب «مشرکی در خانواده پیامبر»”

سخنان دکتر محمدمهدی اردبیلی در جلسه نقد وبررسی کتاب “فراسوی هگل و نیچه” که در ۲۴ مردادماه ۱۳۹۶ در مرکز فرهنگی شهرکتاب برگزار شد. ادامه مطلب “سخنان محمدمهدی اردبیلی در جلسه نقد وبررسی کتاب «فراسوی هگل و نیچه»”

چه‌­بسا در حین مطالعه­‌ی کتب تاریخ و سیره و طبقات، به اخبار و روایاتی برمی­خوریم که پذیرفتن آن­ها، در تضاد با محکمات قرآنی یا عقلی است و ایضاً چه بسا روایات و اخباری که فارغ از سنجه­‌ی محکمات قرآن و عقل، با روایات دیگری از همان جنس دلالت و ثبوت، قابل جمع نیستند. ادامه مطلب “دسیسه­‌های شیطان (هفده ایراد بر اکذوبه­‌ی قتل عام بنی‌­قریظه)”

مصطفی ملکیان می‎گوید رایگان‎بخشی، آغاز راه اخلاقی زیستن و مبنای آن است، و اخلاقی زیستن، یعنی کاستن از نابرابری‎های هستی؛ بنابراین عدالت، ربطی به اخلاقی زیستن ندارد، بلکه صرفاً مربوط به حوزۀ «حقوق» و شهروندِ خوب بودن است. منظور ایشان از رعایت عدالت، این است که فرد حق کسی را پایمال نکند، و نگذارد کسی هم حق او را پایمال کند. بنابراین «کمک به فقیر عمل اخلاقی است؛ اما ادای دِین، عمل اخلاقی نیست». این مقاله با بررسی سخنان این متفکر ارزندۀ روزگار ما، برخی تردیدهای قابل طرح را بیان، و سه فرض جدید را برای بررسی بیشتر پیشنهاد می‎کند. ادامه مطلب “رایگان‎بخشی، ابتدای اخلاق یا انتهای آن؟”

شاید دنیای ما همیشه این گونه بوده، به‌هم ریخته و گاه به شدت بی‌معنا. تاریکی همیشه در پی غلبه بر روشنایی بوده و آشوب در ذات این هستی. از این نظر روزگار ما متمایز از دیروز و فردا نیست. اما رامین جهانبگلو در تازه‌ترین کتاب خود این آشوب جهان را از منظری منحصربه‌فرد می‌بیند و با پرداختن به ویژگی‌های جهان امروز همچون مهاجرت‌های گسترده، جهانی‌سازی، سرمایه‌داری، تکنولوژی پیشرفته و غلبه تفکر فایده‌گرایی، تلاش می‌کند پاسخی به چیستی این آشوب و بحران‌های خاص روزگار کنونی ما بدهد.

او برای این منظور مفهوم تمدن‌زدایی را در برابر تمدن قرار می‌دهد و عصر کنونی را عصر تمدن‌زدایی نام می‌دهد که از دلایل آن «بی‌معنا شدن سیاست» و «امتناع از تفکر و پرسش‌گری» و برخی نشانگان آن هم داعش و نابودی طبیعت است. از این نظر کتاب جدید جهانبگلو را می‌توان اثری بدبینانه و هشدارآمیز شمرد، اما او آنجا که از گاندی و تاگور و لزوم بازخوانی اندیشه آنان سخن می‌گوید، شرایط را قابل تغییر می‌داند، چنان که این ضرورت در عنوان کتابش هم بازتاب یافته است: «افول تمدن و چرا باید به گاندی و تاگور بازگردیم».(*)

این کتاب را شرکت انتشاراتی «آلف بوک» دو ماه قبل به زبان انگلیسی در هند منتشر کرده که این مدت بازخوردهای مثبتی نیز در رسانه‌های این کشور داشته است. گفت‌وگوی رادیو فردا با رامین جهانبگلو نویسنده‌ی فیلسوف را می‌خوانید.

ادامه مطلب “مصاحبه رادیو فردا با رامین جهانبگلو با عنوان «ما و تمدن‌زدایی»”

یاسر میردامادی − چندین سال قبل، انتشار ترجمه‌ی فارسی کتاب «مکتب در فرایند تکامل» جنجالی در ایران به پا کرد. مدرّسی طباطبایی، اسلام‌ شناس ایرانی مقیم امریکا، در این کتاب نشان داده بود که آن‌چه به عنوان «تشیّع اثنی‌عشری» مشهور است، برساخته‌ای تاریخی (historically constructed) است، یعنی در طیّ زمان و در پاسخ به نزاع‌ها، کنش‌ها و واکنش‌های مختلف، و از میان امکان‌های متفاوتی که از نظر تاریخی پیش‌روی افراد بوده، شکل گرفته است. ادامه مطلب “گفت‌وگوی کریستین مایر با یوزف فان اِس با عنوان خاستگاه‌های اسلام”