درباره‌ی یک اتهام عجیب و ناروا

درباره‌ی یک اتهام عجیب و ناروا

استاد گرامی جناب آقای دکتر عبدالکریم سروش در فایل صوتی‌ای که اخیرا منتشر کرده‌اند در پاسخ به منتقدان گفته‌اند که حکومت ایران از اصلاح‌طلبان خواسته‌است که دکتر سروش را نقد کنند تا بتوانند به حاکمیت برگردند، منتقدانی که مورد اشاره‌ی ایشان بوده‌اند هم در اجابت امر حاکمان چنین کرده‌اند و همچنین این منتقدان ذره‌ای دغدغه‌ی دین و خدا و پیغمبر و معنویت ندارند. ادامه مطلب “درباره‌ی یک اتهام عجیب و ناروا”

درس‎گفتار حقیقت و روش گادامر از دكتر سيدمحمدرضا بهشتی

درس‎گفتار حقیقت و روش گادامر از دكتر سيدمحمدرضا بهشتی

هانس-گئورگ گادامر (زادهٔ ۱۱ فوریه ۱۹۰۰ – درگذشتهٔ ۱۳ مارس ۲۰۰۲) فیلسوف برجستهٔ آلمانی در سنت قاره‌ای و نویسندهٔ اثر مشهور حقیقت و روش (۱۹۶۰) بود. گادامر در ماربورگ به دنیا آمد. پدرش شیمیدان بود. او بعدها در فرایبورگ با هایدگر آشنا شد. در آن زمان هایدگر دانشجو بود و هنوز به سمت استادی دانشگاه درنیامده بود.

گادامر از پیشگامان هرمنوتیک فلسفی است. آن زمان که شلایرماخر به شیوه‌ای تأثیر گرفته از کانت رسالت هرمنوتیک را از تعیین دستورالعمل‌هایی برای فهم به کشف شرایط عامی که اساساً فهم را امکان‌پذیر می‌سازد تغییر داد تصوری تازه از هرمنوتیک حاصل شد.

گادامر هرمنوتیک را فلسفی کرد و آن را به کمال رساند. او آن را از نظریه ادبی جدا کرد. اگر نظریه ادبی را به قاعده درآوردن تاویل به مفهومی عام از ادبیات باشد در این صورت هرمنوتیک گادامر نظری یا نظرپردازانه نیست. ادامه مطلب “درس‎گفتار حقیقت و روش گادامر از دكتر سيدمحمدرضا بهشتی”

گزارش روزنامه اعتماد از ششمین همایش «مهر مولانا» با حضور مصطفی ملكیان

به نظر می‌رسد با وجود شهرت مولانا جلال‌‌الدین محمد بلخی در ایران و صد البته در جهان، انسان امروزین و به ویژه فرد ایرانی هنوز تكلیف خودش را با او روشن نكرده است. از سویی برخی مولوی و چهره برجسته معاصرش شمس تبریزی را با نسبت‌های ناروا تخطئه می‌كنند، مثل اظهارنظرهای تندی كه در روزهای اخیر به نقل از یكی از چهره‌های سنتی در رسانه‌ها منتشر شد. از سوی دیگر هم شاهد اظهارنظرهای متعصبانه و «ناسیونالیستی افراطی» نسبت به مولانا هستیم كه به جنجال ایرانی بودن یا ایرانی نبودن او دامن می‌زنند یا مثل هر نگاه افراطی دیگری او را از هر گونه نقد و انتقادی مبرا می‌دانند. این هر دو گرایش افراطی و تفریطی در حالی صورت می‌گیرد كه متاسفانه با وجود همه ادعاهای مذكور همچنان كمیت ما در عرصه مولاناپژوهی سخت می‌لنگد و با وجود حجم عظیم آثار و نوشته‌ها درباره اندیشه و زندگی مولانا، عمده این آثار با معیارهای دقیق پژوهشی جدید مساله‌برانگیزند، ضمن آنكه برخی از بهترین كارها از سوی كسانی صورت گرفته كه ایرانی نیستند و به هیچ كدام از دو گرایش افراطی و تفریطی مذكور تعلق خاطری ندارند و با نگاهی پژوهشی و عالمانه میراث مولانا را در حد فهم و توان خودشان در بوته نقد و ارزیابی قرار داده‌اند. اما فراسوی همه این نگاه‌های توامان با مهر و كین افراطی همچنان این سوال مطرح است كه بالاخره جلال الدین محمد بلخی رومی؛ مردی كه در سده هفتم هجری قمری در حوزه تمدنی و فرهنگی ایرانی می‌زیست و می‌اندیشید و آثاری خلق كرد كیست؟ یك صوفی یا یك حكیم؟ چه ربطی به انسان امروز به نحو اعم و به ایرانیان به نحو اخص دارد؟ آیا كسی اعم از یك فرد، گروه، دسته، جامعه، فرهنگ و تمدن می‌تواند مدعی شود كه مولانا به او اختصاص دارد و به دیگران ربطی ندارد؟ چه نتایجی بر این ادعا مترتب است؟ در طول سده‌هایی كه از مرگ مولانا گذشته نگاه مخاطبان به او دچار چه تحولاتی شده است؟ مولانایی كه در سنت تصوف خانقاهی جای داشته امروز چه جایگاهی در عرفان جهانی دارد؟ این پرسش‌ها محور اصلی ششمین همایش مهر مولانا بود كه با موضوع ما و مولانا عصر پنجشنبه ٨ مهرماه به همت موسسه فرهنگی، هنری سروش مولانا با همكاری موسسه فرهنگی مطبوعاتی جوان و پژوهشكده فرهنگ هنر و معماری جهاد دانشگاهی در تالار پژوهشكده فرهنگ هنر و معماری جهاد دانشگاهی برگزار شد. در این همایش مصطفی ملكیان، استاد فلسفه و فلسفه اخلاق و دین‌پژوهی به پرسش مولانا از آن كیست؟ پرداخت. نصرالله پورجوادی، استاد فلسفه و پژوهشگر عرفان و تصوف در این باره صحبت كرد كه مولانا حكیم است یا صوفی و عطا انزلی، استادیار دانشگاه میدلبری و پژوهشگر حوزه عرفان‌پژوهی و دین‌شناسی به تحول نگاه مخاطبان به مولانا از تصوف خانقاهی تا عرفان جهانی پرداخت. همچنین در این جلسه دكتر محمد مظاهری، مشاور عالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز حضور داشت. در ابتدا مریم موسوی، مدیر موسسه فرهنگی، هنری سروش مولانا توضیحاتی درباره ضرورت برگزاری این همایش در سالروز تولد و بزرگداشت مولانا ارایه كرد و در ادامه مصطفی ملكیان، نصرالله پورجوادی و عطا انزلی سخنرانی كردند. گزارشی از این سخنان از نظر می‌گذرد. ادامه مطلب “گزارش روزنامه اعتماد از ششمین همایش «مهر مولانا» با حضور مصطفی ملكیان”

یك زندگی معنادار ، پیتر سینگر

یك زندگی معنادار ، پیتر سینگر

درگذشتِ یكی از مهمترین و تاثیرگذارترین اشخاصی كه در حوزه حقوق حیوانات فعالیت می­كرد، می­توانست بار دیگر مباحث عدیده­ای را مورد توجه قرار دهد و توجهات را به خود جلب نماید، لیكن در 13 سپتامبر 1998 زمانی كه او –یعنی هنری اسپیرا- فوت كرد، درگذشت ایشان متاسفانه اصلاً مورد توجه واقع نگشت و توجهات را به خود جلب ننمود و فقط شاهد بودیم كه در “نیویورك تایمز” سه ستون مختصر به آگهی درگذشت ایشان اختصاص یافته بود. اما زندگی هنری اسپیرا یك نكته بسیار مهمی را به همه ما گوشزد می­كند كه فقط به جنبش نوین دفاع از حقوق حیوانات اختصاص نمی­یابد و توجه ما را جلب می­كند به اینكه هر فردی حتی به تنهایی می­تواند موجب بروز تاثیراتی شگرف در عالم شود حتی در همین دوره جدید. نیز این نكته را یادآوری می­نماید كه حتی می­توان به هیچ دینی معتقد نبود ولی معنایی در زندگی خود یافت و زندگی را معنادار نمود.

ادامه مطلب “یك زندگی معنادار ، پیتر سینگر”

فیلسوف نقاب دار (گفتگو با میشل فوکو)

فیلسوف نقاب دار (گفتگو با میشل فوکو)

بابک احمدی: میان سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۴ در شماره‌های شنبه-یکشنبه روزنامه لوموند رشته گفت‌وگوهایی با روشنفکران برجشته اروپایی منتشر می‌شد، که بعدها برگزیده‌ای از آن‌ها نیز به صورت‌ کتاب چاپ شد. در لوموند ۶-۷ آوریل ۱۹۸۰، متن گفت‌و‌گویی میان کریستیان دلاکامپانب و یک فیلسوف با عنوان «گفت‌و‌گو با فیلسوف نقاب دار» چاپ شد. نام آن متفکر به درخواست خودش پنهان مانده بود. برای آشنایان با اندیشه‌ها و نوشته‌های میشل فوکو حدس این نکته دشوار نبود که فیلسوف نقاب‌دار اوست. فوکو با این پنهان‌کاری می‌خواست به جنبه رازآمیز نام، و اسم و رسم متفکر که فکر را بی‌اهمیت می‌کند، اعتراض کرده باشد. این متن، به‌گونه‌ای متناقض‌نما و شگفت‌آور، بیش از معدود‌ نوشته‌های دیگر فوکو که اشاراتی «اوتوبیوگرافیک» در آن‌ها یافت می‌شود، روشنگر خواست او به بیان خویشتن است. ادامه مطلب “فیلسوف نقاب دار (گفتگو با میشل فوکو)”

خانه گلین، خانه دلین (گفتاری درباره حج از منظر عارفان)

خانه گلین، خانه دلین (گفتاری درباره حج از منظر عارفان)

آداب و مناسک دینی برای سالک طریق دست کم چهار نقش اساسی ایفا می‌کند و البته التزام به آن با آفاتی هم همراه است.

آداب و مناسک دینی برای سالک طریق دست کم چهار نقش اساسی ایفا می‌کند: نقش ابرازی، نقش محافظت‌کننده، نقش هویت‌بخش، و سرانجام نقش ابزاری. در این میان، نقش ابرازی این آداب و مناسک برای واصلان و نقش ابزاری آنها برای سالکان از اهمیت بیشتری برخوردار است. ادامه مطلب “خانه گلین، خانه دلین (گفتاری درباره حج از منظر عارفان)”

آرش نراقی: عبدالکریم سروش از سرمایه های ملّی ما ایرانیان است

آرش نراقی: عبدالکریم سروش از سرمایه های ملّی ما ایرانیان است

در فضای گفت و گوهای انتقادی اخیر در حلقه نواندیشان دینی گه گاه سمت و سوی بحثها زیاده از حدّ تند و گزنده شده است. این تندگویی ها می تواند اختلاف نظرهای فکری را به عداوت های شخصی بدل کند، و در گرد و غبار خشونت های کلامی و هیجانهای دشمنانه دشوار بتوان گفت و گویی روشنگر و ثمربخش را به سامان رساند. در میان نوشته هایی که اخیرا از سوی برخی دوستان فرهیخته در مقام دفاع از بنده و برخی دوستان دیگر منتشر شده است متأسفانه مطالبی آمده است که بجای آنکه به آرامش فضای گفت و گو یاری کند، بر میزان تنش ها می افزاید. خصوصا پاره ای از این دفاعیه ها متضمن لحنی ناخوشایند و تعریض هایی به شخص آقای دکتر سروش است که به نظر من شایسته و برازنده هیچ یک از طرفین این گفت و گوی انتقادی نیست. ادامه مطلب “آرش نراقی: عبدالکریم سروش از سرمایه های ملّی ما ایرانیان است”

پارادکس جعبۀ برتراند

پارادکس جعبۀ برتراند

پارادکس جعبۀ برتراند ، سه جعبه داریم که در یکی از آن‌ها دو سکۀ طلا هست. (جعبۀ ط. ط.). در جعبۀ دوم دو سکۀ نقره هست. (جعبۀ ن. ن.) و در جعبۀ سوم یک سکۀ طلا هست و یک سکۀ نقره (جعبۀ ط. ن.). هر جعبه به دو نیمه تقسیم شده است و می‌توانید هر نیمه را جداگانه باز کنید و توی هر نیمه یک سکه گذاشته‌اند. باید به طور تصادفی یکی از سه جعبه را انتخاب کنید. ادامه مطلب “پارادکس جعبۀ برتراند”

نوشتار علیرضا علوی تبار با عنوان «گذر از گردنه»

نوشتار علیرضا علوی تبار با عنوان «گذر از گردنه»

یکی از نواندیشان دینی (اقای اکبر گنجی) نقدی مفصل بر نظریه «رویاهای رسولانه» دکتر عبدالکریم سروش سامان داد و در ادامه آن به معرفی و ارزیابی طرح بلندمدتی پرداخت که گمان می‌کرد طرح نظریه «رویاهای رسولانه» تنها گامی در جهت زمینه سازی تحقق آن طرح بلند مدت است. طرح این موضوع واکنش‌هایی را علیه نویسنده پدید آورد که فضای داوری را غبارالود ساخت و به طرح مباحثی انجامید که مغایر با جایگاه بلند نواندیشان دینی به عنوان منادیان دینداریِ اخلاقی محور بود. ادامه مطلب “نوشتار علیرضا علوی تبار با عنوان «گذر از گردنه»”

کِرم‌هایی که پروانه می‌شوند!

کِرم‌هایی که پروانه می‌شوند!

صدیق قطبی:

چه خوب است که کسی را دوست داریم. از کسانی که دوستشان داریم باید ممنون باشیم که به ما وسعت می‌بخشند و می‌توانیم طعم یگانه‌ی «بی‌خویشی» را بچشیم. عارفان به ما می‌گویند وقتی با خودمان هستیم(خودهای دروغین)، «بسته‌ی ابر غصه»‌ و «همچو خزان فسرده»‌ایم. بی‌خود که شدیم هم‌کِنار ماه می‌شویم و روزگارمان بهاری می‌شود. ادامه مطلب “کِرم‌هایی که پروانه می‌شوند!”