آغاز دورۀ مدرن تلاش برای تعلیم و تربیت آزاد فنون و افزایش سعادت این-جهانی است؛ و پایان آن، به تعبیر نیچه، مرگ خدا است. خداوند در جهان کنونی غایب است و دیگر نه موضوع معرفت، بلکه موضوع گاه به گاه تجربۀ دینی است. تجربه‌ای که خود تأییدی بر غیاب الوهیت از زیست معرفتی آدمیان است. […]
داستایوفسکی در یکی از رمان‌های خود به نام شیاطین شخصیتی را معرفی می‌کند که ویژگی‌هایی قابل تأمل را در خود گرد آورده است. این شخصیت که در رمان مذکور به او استفان ترافیموییچ گفته می‌شود، فردی نسبتاً تحصیل‌کرده است که تحصیلات خود را در فرانسه و به تعبیری در اروپا انجام داده و این را […]
چرا به‌‌رغم وجود نهادهای متعدد برای نظارت، فساد در ایران چنین توسعه‌یافته است؟ موسی غنی‌نژاد جواب این سوال را با استناد به فلسفه دنیای مدرن می‌دهد و می‌گوید: یک نظام سیاسی خوب نظامی است که با این فرض درست شده باشد که مسوولان آن، همه افرادی بالقوه فرومایه و به دنبال منافع شخصی‌اند و سیستم […]
کتاب ذهن و همه‌چیز، طرح‌واره‌هایی برای زیستن، نوشتۀ مقصود فراستخواه، نشر کرگدن، ۱۳۹۶ آمیزه‌ای است از رشته‌های گوناگون: فلسفه، فلسفۀ ذهن، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی، نوروساینس و دانش‌های دیگر. کتاب قرار است ذهن آدمی را آماده کند تا در فن زندگی کردن مهارت بیشتری پیدا کند. مؤلف، زندگی خوب (“نیک‌بودی” یا well-being) را “درنهایت امری […]
الف. طرح مسأله آیا به‌راستی خدایی وجود دارد یا خیر؟ این سؤالی است که بسیاری از خوانندگان و نیز دانشجویان دوره‌های خودشناسی و فلسفۀ زندگی از من می پرسند. و موضوع این است که آنچه که اکثر این افراد خواهان آن هستند، یک جواب قاطع و روشن “بله” یا “خیر” است. اما به گمان من […]
برتراند راسل می‌گوید که علم به شکلی توسعه یافته است که بر خلاف انتظار است. بدین معنا که علم ابتدا به چیزهایی پرداخته است که بیش از همه از ما دور هستند و رفته رفته به بررسی اموری تن داده است که نزدیک و نزدیک تر به ما هستند: دانش بشر ابتدا به امور ماوراءالطبیعی […]
مدرسه‌ی تابستانی «نسبی‌انگاری و منتقدانش؛ علم، فلسفه و اخلاق» دومین مدرسه‌ی تابستانی‌ای بود که به توسط گروه مطالعات علم مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد. این مدرسه که در شهریور ۱۳۹۸ برگزار شد شامل پانزده سخنرانی بود که پانزده استاد متفاوت، چهارده استاد داخلی و یک استاد خارجی، آن‌ها را ایراد کردند. سخنرانی […]
به‌نظر می‌رسد، ساختار وجودی ما آدم‌ها به‌گونه‌ای است که به معنویت نیاز داریم و تمام سنت‌های معنوی، بر این وجودِ نیازمند انگشت گذاشته‌اند و بر پایه آن با ما سخن گفته و کارشان را پیش برده‌اند. این نوشته، صرف‌نظر از صدق و کذب یا میزان معقولیت معنویت، کوششی است تا نیاز ما به معنویت را […]
به همان اندازه که پیشرفت و توسعه جوامع بشری بدون تقسیم کار تخصصی ممکن نیست، نبود آن نیز بر بساطت و بدویّت یک جامعه دلالت دارد. نهادهای اجتماعیِ دارای کارکردهای چندگانه و فراگیر، عموما در جوامع کمتر توسعه یافته مشاهده می شوند. یک مثال ملموس در این باره نهاد روحانیت در ایران قاجاری است. روحانیت […]
“و َیَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِکُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ و می‌گفتند آیا ما خدایان‌مان را … (سنت‌های فکری‌مان را … آراء علما و مراجع‌مان را … حاکمان و زعمای‌مان را … سال‌ها فرضیات و نظریات متکلمان‌مان را … نظم و امنیت و امکانات‌مان را … سازه‌های زندگی و اندوخته‌های‌مان را… ) در مقابل ادعای شاعری مجنون رها […]
