نشست نقد ترجمه قرآن حداد عادل امشب نهم خرداد ماه با استقبال فراوان علاقه مندان به مباحث قرآنی، مفسران و مترجمان قرآن در انجمن های علمی حوزه برگزار شد و استقبال از این نشست به حدی بود که فضا برای نشستن در ساختمان انجمن‌ها وجود نداشت.
در ابتدای این نشست مترجم در سخنانی گفت: من همیشه آرزومند بودم و هستم که ترجمه‌خوانی در کنار تلاوت قرآن در کشور سنت شود و رواج پیدا کند و معتقدم زیباخواندن قرآن و تجوید و ترتیل و هنری خواندن، همه باید مقدمه درک و فهم و عمل به قرآن باشد.
حداد عادل عنوان کرد: در کشور ما در حالتی خوشبینانه، ۹۰ درصد حتی از تحصیل‌کردگان ما در محافل و مجالس از معانی آیات سر در نمی‌آورند و این بزرگترین جفا به قرآن و مصداق مهجوریت قرآن است زیرا ما قرآن را زیبا چاپ می‌کنیم و می‌خوانیم ولی هیچکس از معنای آن سر در نمی‌آورد و این آزاردهنده است و من هم از سال‌ها پیش این آرزو را داشتم و به همین دلیل به ترجمه نویسی روی آوردم. .
گامی به جلو
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا، نویسنده و منتقد ترجمه قرآن کریم ضمن ارایه ایراداتی از ترجمه حداد عادل گفت: بیش از ۱۵۰ نقدی که از قرن چهارم تاکنون بر ترجمه‌ها چه به صورت مکتوب و چه در کلاس درس گفته‌ام همه بر سبیل تکمیل بوده و نه از باب تنقیص مولف و مترجم و به همین سبب جمیع کسانی که من توفیق مطالعه آثار و نقد آنان را داشته‌ام کتبا یا شفاها از من قدردانی کرده‌اند.
وی افزود: ترجمه ایشان گامی به جلو است و ایشان در زبان فارسی از استادان فن و در حفظ و پاسداشت زبان فارسی پیشگام هستند که برای کسانی که در وادی ترجمه هستند بسیار مفید است و من همیشه طلاب را به این ترجمه ارجاع می‌دهم.
مفهوم‌گرایی در ترجمه
در ادامه این نشست رضا بابایی، به عنوان منتقد گفت: آقای حداد فرمودند که ترجمه من مفهوم‌گراست که من هم شخصا به این نوع ترجمه اعتقاد دارم زیرا هنوز ترجمه قرآن گریبانگیر ترجمه تحت‌اللفظی است و ترجمه‌های کنونی هم خیلی با ترجمه‌های ۷۰ _ ۸۰ سال پیش فرقی نکرده و این عارضه و آفت بسیار خطرناک در ترجمه همچنان وجود دارد.
وی افزود: کلیدی‌ترین بحث این است که واحد ترجمه کلمه است با جمله؟ الان بیشتر بحث بر سر این است که فلان کلمه چگونه به فارسی باز گردد ولی من معتقدم در ترجمه مسئله اصلی چرایی ترجمه است که اگر این چرایی پاسخ درستی دریافت نکرده باشد به رهیافت درستی منتهی نخواهد شد همان طور که بیشتر ترجمه ها دارای اشکالات بنیادین است.
ترجمه اشتباه واژه جهل
همچنین در ادامه این نشست محمد اسفندیاری از پیشکوستان نثر معاصر و منتقد جلسه در سخنانی به برخی ایرادات ترجمه ای حداد عادل از جمله واژه جهل پرداخت و گفت: در آیاتی که مایه جهل و مشتقات آن آمده است این کلمات در ترجمه به نادانی و نادانان ترجمه شده که درست نیست.
وی ادامه داد: جهل سه معنا دارد؛ یکی مخالف حلیم، بردباری، دوم مخالف عقل و سوم مخالف علم است ولی بیشتر ذهن ما به معنای سوم می رود در حالی که در روایات ما کاربردهای دیگر به فراوانی دیده می‌شود از این رو در ترجمه باید متناسب با روایت ذیل آیات، جهل را معنا کنیم.
اسفندیاری تصریح کرد: ایزوتسو بیش از ۵۰ صفحه در این باره صحبت کرده و از قضا در دانشنامه جهان اسلام در مدخل جهل و جاهلیت این نکته امده است ولی باز هم مترجم این معنا را به نادرستی انتخاب کرده است.
دفاع مترجم
در خاتمه این نشست حداد عادل به دفاع از ترجمه خویش پرداخت و اظهار کرد: در کلمه جهل من کاملا توجه داشتم که همه جا این کلمه در مقابل علم نیست و در برخی موارد مقابل عقل است ولی نادان در فارسی عینا معنای جاهل در عربی را دارد و نادان در فارسی بیشتر مقابل عاقل است.
وی افزود: من سعی کرده‌ام اگر در جایی شک در واژگان لغوی و اصطلاحی داشتم به تفسیر مراجعه کنم.
حداد عادل بیان کرد: معتقدم در ترجمه قرآن نباید قصدمان این باشد که به کسی که عربی بلد نیست عربی یاد بدهیم زیرا این کلام، قرآن است، بنابراین باید در حد اعلی مفهوم را بفهمیم و منتقل کنیم و در عین حال به الفاظ کلام الهی هم پایبند باشیم.
همچنین در این حاشیه این نشست آیت الله یعقوب جعفری به برخی از اظهارات منتقدان ترجمه حداد عادل پاسخ داد.
.
.
صوت نشست نقد ترجمه قرآن حداد عادل
.
.
نشست نقد ترجمه قرآن حداد عادل | ۹ خرداد ۹۵
.
.
سپاس