صوت سخنرانی مجتهد شبستری با عنوان “حرمت انسان و حقوق بشر”

مجتهد شبستری : سخن گفتن از «حرمت انسان» موضوعی مهجور و هزینه‌زاست

انجمن «وفاق و توسعه» دانشگاه شیراز عصر شنبه ۲۱ فروردین‌ماه ۹۵ میزبان محمد مجتهد شبستری بود تا این پژوهشگر دینی از «حرمت انسان» بگوید و «حقوق بشر». استاد شبستری نیز در تالار فجر دانشگاه شیراز از «هزینه‌های سخن گفتن از حرمت انسان» گفت، داعش را دارای «تئوری کلامی و فقهی قابل توجیه» دانست، «فرهنگ و اخلاق سیاسی اسلام» را «نیازمند اصلاحات عمیق» خواند، «تنها راه‌حل» جهان اسلام برای حل این مشکل را «اصلاح حافظه فرهنگی» و «جایگزین‌شدن حرمت انسان و حقوق بشر به جای اطاعت محکوم از حاکم» اعلام کرد و تاکید بر حقوق بشر را «وظیفه اخلاقی و سیاسی هر مسلمانی» ‌خواند.

.

*سخن گفتن از «حرمت انسان» موضوعی مهجور و هزینه‌زاست

استاد محمد مجتهد شبستری با عصایی شکلاتی و پالتویی بلند می‌رود روی سن، عصایش را تکیه می‌دهد به میز و پالتو را آویزان می‌کند از صندلی، و سخنان خود را با همان آرامشی که همیشه در کلام‌اش هست؛ آغاز می‌کند. استاد بازنشسته دانشکده الهیات دانشگاه تهران سخنان‌اش را با موضوع جلسه (حرمت انسان و حقوق بشر) آغاز می‌کند: «این بحث، موضوعی مهجور، متروک و از صحنه بحث‌های زنده رانده‌شده است»، «مجالی برای بحث ندارد» و «پرداختن به آن هزینه دارد». شاید از همین روست که مجتهد شبستری از دانشجویان می‌خواهد به موضوعات این‌چنینی بیشتر بیندیشند و آنها را به تفصیل دنبال کنند.

محمد شبستری سپس موضوع بحث را از «شرایط بسیار ناگوار، تلخ، ندامت‌آور و یأس‌آور» این روزهای جهان اسلام آغاز می‌کند: «کشتارها و خشونت‌های داعش و پیش از او القاعده و…، تخریب‌کننده انسانیت و تمدن است و به نام جامعه مسلمان انجام می‌شود». شبستری اقدامات «ضد انسانیت» و «تخریب‌گر حقوق انسان» این گروه‌ها را «منافی حقوق بشر» می‌خواند و پرسشی را مطرح می‌کند که این روزها در همه‌جای جهان پیرامون این گروه‌ها وجود دارد: «چرا این تفکر از میان مسلمانان پیدا شده است؟». نویسنده کتاب «ایمان و آزادی» سپس تحلیلی را که معتقد است «اعضای داعش محصول مدرنیته غرب هستند و علل محیطی دارند»، به نقد می‌کشد: «گیریم این‌طور باشد و این خونریزی‌ها علل محیطی داشته باشد، پس چرا اینها تئوری کلامی و فقهی دارند و آن تئوری را نیز از فرهنگ سیاسی اسلام می‌گیرند؟».

*ضرورت جایگزین‌شدن حقوق‌بشر به جای اطاعت از حاکم

محمد مجتهد شبستری در ادامه خطاب به فقیهان می‌گوید: باید تئوری فقهی را از گروه‌های داعش و … گرفت، این کار نیز «نیازمند اصلاحات عمیق در فرهنگ و اخلاق سیاسی اسلام است». سپس برمی‌گردد به پرسش آغازین: «چه عناصری در فرهنگ و اخلاق سیاسی اسلام هست که اجازه می‌دهد داعش تئوری خود را از اسلام پیدا کند؟». به اعتقاد نویسنده «هرمنوتیک، کتاب و سنت» در فرهنگ و اخلاق سیاسی اسلام عنصری هست که تا وجود داشته باشد، اعمال داعش به لحاظ فقهی توجیه دارد و آن؛ «اطاعت محکوم از حاکم» است. به باور مجتهد شبستری «تنها راه‌حل» جهان اسلام برای حل این مشکل، «جایگزین‌شدن حرمت انسان و حقوق بشر به جای اطاعت محکوم از حاکم» است. امری که به باور مجتهد، با مسلمانی «ناسازگار نیست».

*ضرورت اصلاح حافظه فرهنگی

استاد محمد مجتهد شبستری در ادامه ادیانِ متن‌محور همچون یهودیت، مسیحیت و اسلام را دارای یک ویژگی مشترک می‌خواند: ۱ـ این ادیان همگی متن‌محورند ۲ـ این متن‌ها به یک حافظه فرهنگی تبدیل شده است. راه‌حل استاد شبستری اما «اصلاح حافظه فرهنگی»؛ شامل «زدون حافظه از برخی عناصر مضر» و «افزودن حرمت انسان و حقوق بشر» به آن است. به اعتقاد این پژوهشگر دینی، حرف آیت‌الله مدرس در خصوص عینیت سیاست و دیانت، سخنی درست نبوده؛ چون «پس از وضع قانون اساسی و تعریف دولت ـ ملت، آزادی، برابری انسان‌ها و عدالت اجتماعی گفته شده است» و دیگر مبنای منطقی ندارد.

نویسنده کتاب «تاملاتی بر قرائت انسانی از دین» در ادامه از سابقه تاریخی «حرمت انسان در ادیان» می‌گوید و اجماع بر سر اعلام بیانیه جهانی حقوق بشر را به خاطر ضرورت «تکیه یک مفهوم مشترک در معنی کردن حرمت انسان» عنوان می‌کند. استاد شبستری «برابری انسان‌ها» را در نظر گرفتن «هر موجود بشری به عنوان فردی که محل شکوفایی ویژگی‌های انسانی است» می‌خواند و «شناسایی حقوق بشر» را «شناسایی یک روش سیاسی برای جلوگیری از ظلم در معناهای گوناگون» عنوان می‌کند.

*تاکید بر حقوق بشر، وظیفه‌ای اخلاقی و سیاسی است

محمد مجتهد شبستری در پایان سخنان خود نقش انبیای الهی را «کمال بخشیدن به اخلاق» می‌داند و «هدایت انبیا» در کنار «عقل انسان و تجربه‌های بشری» را «دو بال تعالی اخلاق انسان» عنوان می‌کند. بر همین اساس شبستری «تاکید بر حقوق بشر» را «یک وظیفه» می‌خواند، «وظیفه‌ای که اخلاقی و سیاسی است» و در ادامه «وظایف اخلاقی مسلمانان» قرار دارد. ساعت ۲۰:۱۵ دقیقه است که سخنان محمد مجتهد شبستری در میان تشویق دانشجویان و حاضران در تالار فجر دانشگاه به پایان می‌رسد و حالا احتمالا آنچه بیش از همه در ذهن حاضران نقش بسته، پیگیری خواسته استاد است: «اندیشیدن به موضوعات تئوریک».

صوت سخنرانی مجتهد شبستری با عنوان حرمت انسان و حقوق بشر

یک نظر برای “صوت سخنرانی مجتهد شبستری با عنوان “حرمت انسان و حقوق بشر”

  1. بسم الله
    بااحترام خاص براین عزبز
    مگر در کلام الله جز حرمت انسان واحتزام به حقوق او وحتی دیگر موجودات طرح شده است مگر اسلام مجپز کشتار صادر نموده است ،همه می دانند که اعمال گروه هتی افراطی ربطی به اسلام ندارد اگرچه فقعای متحجر قد چشم انداز فکریشان گاها همراهی با افکار این گروه ها دارد اما همه اینها بغض شخصی وعکس العمل تحقیر های جهان قدرتمند با مسلمانان می باشد که بطور طبیعی توسط این نوع انسان ها عکس العمل نشان داده می شود
    درکلام الله ظلم وشرک بزرگترین عمل خلاف رضای خداوند است وآیا معنای ظلم غیر از تضییع حق است ،البته اگر بعنوان تاکتیک زمانی بخواهیم دهان فقیهان دگم اندیش را ببندیم قابل قبول می باشد اما نه به اینکه معارف اسلامی مفصر در این معرکه می باشد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *